روزنامه خراسان
1399/04/03
آیینه‌دار زینب و زهرای اطهری(س) معصومه‌ای، کریمه آل پیمبری(ع)
جواد نوائیان رودسری – درباره ولادت حضرت معصومه، کریمه اهل‌بیت و الگوی طهارت و ایمان، علیهاالسلام، اطلاعات تاریخی اندک و محدود است؛ می‌دانیم که مادر آن حضرت، نجمه(س) است و در واقع، حضرت معصومه(ع)، خواهر تنی حضرت امام رضا(ع) محسوب میشود. طبق یک روایت تاریخی، ولادت آن مطهره در روز نخست ماه ذی‌القعده سال 173 هـ.ق واقع شد. کریمه اهل‌بیت(س) در محضر پدر و برادر بزرگوارش، علم آموخت و حتی در نبود آن‌ها، به پرسش‌های علمی مراجعان پاسخ می‌داد؛ به همین دلیل، جایگاه و مقامی ویژه نزد امام کاظم و امام رضا، علیهماالسلام داشت. بیشتر عمر آن بانوی پرهیزکار در مدینه منوره سپری شد و زمانی آهنگ هجرت به سوی ایران کرد که اخباری را مبنی بر سخت‌گرفتن عُمّال خلیفه بر برادرش، امام علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع)، شنید. هرچند که این سفر، پایان غم‌باری در پی داشت، اما برکات قرارگرفتن حرم مطهر حضرت معصومه(س) در قم، برای مردم این شهر و نیز، همه ایرانیان دوستدار اهل‌بیت(ع)، بیرون از شمارش است. در پرتو حضور مبارک این بانوی بافضیلت، شیعیان در شهر مقدس قم جمع شدند و این مکان، به جایگاه پرورش دانشمندان و فضلای توانمند شیعه تبدیل شد و صدها و بلکه هزاران عالم عامل، از برکت علم‌آموزی در جوار کریمه اهل‌بیت(ع)، خدمات علمی فراوانی را به همه مسلمانان جهان، عرضه کردند.قم؛ کانون اصلی فعالیت‌های شیعی در ایران
با وجود آن‌که کانون‌های تجمع شیعیان در ایران متعدد بود و مکان‌هایی مانند آوه و طالقان را در بر می‌گرفت، اما قُم، به عنوان نخستین کانون سکونت شیعیان در ایران، اهمیت و اعتبار خود را حفظ کرد. این شهر به دلیل فعالیت اشعریان، کاملاً رنگ و بوی شیعی داشت و به همین دلیل، همیشه میزبان بسیاری از علما و شخصیت‌های نامدار جهان تشیع بود. ظاهراً این ویژگی شهر قُم، در میان دیگر بلاد اسلامی و به‌ویژه در میان شیعیان، شهرت فراوانی داشته است. شاید همین شهرت باعث شد که وقتی حضرت معصومه(س)، هنگام سفر به مرو، در ساوه بیمار شد، از همراهانش خواست تا وی را به قم برسانند. چنان‌که اشاره شد، هجرت کریمه اهل‌بیت(س) به ایران، در پی رسیدن خبر‌هایی مبنی بر ایجاد محدودیت برای امام رضا(ع) از سوی دستگاه خلافت عباسی و تهدید جان آن حضرت، آغاز شد و آن بانوی بافضیلت، همراه کاروان حجاج منطقه «جبال»، به ایران آمد تا خود را به مرو برساند.
هجرتی غریبانه
به نظر می‌رسد که این هجرت تاریخ‌ساز، برخلاف آن‌چه شهرت یافته، غریبانه و در کمال مظلومیت بوده است. استاد «یوسفی غروی» در کتاب ارزشمند «موسوعةالتاریخ الاسلامی»، به بررسی چگونگی این هجرت، بر اساس اسناد و مدارک تاریخی پرداخته و معتقد است که آن‌چه درباره ورود حضرت معصومه(س) به قم، همراه با کاروانی مجلل و متشکل از بزرگان بنی‌هاشم، در برخی منابع تاریخی، نقل شده است، صحت ندارد. این پژوهشگر برجسته تاریخ اسلام، تأکید کرده است:«حضرت فاطمه معصومه(س)، با کاروانی عظیم و مجلل به قم نیامدند. کاروان ایشان، چنان‌که برخی روایت می‌کنند، شامل بزرگان بنی‌هاشم و موالیانشان نبود و در زمان ورود این بانوی بزرگوار به شهر قم، درگیری و جنگی هم روی نداده است. چنین ادعاهایی، صرفاً داستان است و واقعیت ندارد. آن‌چه از نظر تاریخی درست به نظر می‌رسد، این است که طولانی‌شدن سفر حضرت امام رضا(ع) از یک‌سو و از سوی دیگر، انتشار قصیده معروف «دعبل خزاعی»، که به قصیده «تائیّه» مشهور است، باعث بروز نگرانی در میان خانواده و دوستداران امام(ع) و زمینه‌ساز حرکت آن‌ها به سمت ایران و شهر مرو شد.»
برکات حضور بانوی کرامت
مورخان تقریباً متفق‌القول هستند که دلیل ورود کریمه اهل‌بیت(س) به قم، بیماری ایشان و نیاز آن حضرت به استراحت بوده است. این شهر، از هر جهت، برای میزبانی از بانوی کرامت، مناسب و آماده بود. شیعیان اشعری قم که نسب‌شان به «سائب بن مالک اشعری»، یکی از یاران مشهور «مختار ثقفی» و از شهدای قیام او می‌رسید، به استقبال حضرت معصومه(س) رفتند و میزبانی آن بانوی بزرگوار را برعهده گرفتند. مدت اقامت خواهر ارجمند امام رضا(ع) در شهر قم، طولانی نبود. آن حضرت که به دلیل بیماری و برای استراحت وارد این شهر شد، مدتی بعد، رحلت فرمود و به این ترتیب، حیات ظاهری‌اش به پایان رسید. اما حیات‌معنوی کریمه اهل‌بیت(س) در قم تداوم یافت و برکات فراوانی برای مردم این خطّه و همچنین، سراسر ایران به همراه آورد. رحلت حضرت فاطمه معصومه(س) در قم و احترامی که قمیان و دیگر شیعیان برای ایشان قائل بودند، از یک‌سو و روایات و احادیثی که درباره مقام ارجمند این بانوی بزرگوار، از معصومین(ع) نقل شده است، از سوی دیگر، توجه و اقبال بیشتر شیعیان به شهر قم را در پی داشت. مناطق همجوار این شهر، به‌تدریج به مناطق شیعه‌نشین و تفکرات شیعی نیز، به اندیشه غالب این نواحی تبدیل شد. مدتی بعد، شخصیت‌های برجسته‌ای همچون حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) به این مناطق هجرت کردند و حضور آن‌ها، بر نهادینه‌شدن فرهنگ و اندیشه شیعی در این نواحی، بسیار مؤثر بود؛ به‌طوری که کمتر از یک قرن بعد، علمای بنامی همچون «شیخ صدوق» از میان مردم این خطه برخاستند و بر ترویج تفکر ناب اسلامی و فرهنگ اصیل شیعی، همت گماشتند؛ بزرگانی که اقدامات آن‌ها در پرتو برکت حضور کریمه اهل‌بیت(س)، باعث گسترش روزافزون آموزه‌های ناب شیعی در ایران شد.
منابع:
تاریخ تشیع در ایران؛ رسول جعفریان؛ نشر علم؛ تهران؛ ۱۳۸۶.
تاریخ تحلیلی اسلام؛ سیدجعفر شهیدی؛ مرکز نشر دانشگاهی؛ 1384
زندگانی کریمه اهل بیت(س)؛ علی اکبر مهدی‌پور؛ نشر حاذق؛ قم؛ 1381
سایر اخبار این روزنامه
فساد ۲ هزارمیلیاردی‌در دفترچه های بیمه!
«نسیم» خوش وحدت
همتی: در صورت تداوم نوسان، در بازار ارز مداخله می کنیم
قاضی منصوری، بابچنکو می شود؟
برنج هندی هم پر کشید
بولتون ؛ فرشته مرگ یا نجات ترامپ؟
محرمانه های ضدایرانی از «اتاق اتفاق»
آیینه‌دار زینب و زهرای اطهری(س) معصومه‌ای، کریمه آل پیمبری(ع)
رازهای منتالیست پرهوادارترین دخترهای ورزشکار در اینستاگرام وخشم نونهالی!
40 درصد مراجعه کنندگان کرونا دارند
15 ویژگی خودتخریب‌گرها
انتقال آب دریای عمان به تاخیر از برنامه مبتلا شد
مادر مرا ببخش!
