گروه اقتصادی –کورش شرفشاهی: سالها بود بورس در بین زمین و آسمان سرگردان بود. در حالی که بخش قابل توجهی از اقتصاد جهان با گردش مالی بورس های آسیایی، اروپایی و آمریکایی تعریف می شد، بورس در کشور ما تعریف خاصی داشت. بورس همه گیر نبود و مردم گمان می کردند که بورس مانند خودرو لوکس، ویلای کنار دریا، سفرهای خارجی و... مختص قشر خاصی از جامعه است. از سوی دیگر بورس با سیستم و حساب و کتاب خاص خودش، همه گیر نبود و البته کسی هم سعی نمی کرد وارد این مقوله بشود. به همین دلیل اتفاق خاصی در بورس رخ نمی داد. تا آنکه یک باره شاخص بورس که دچار رکود بود، اسب خود را زین کرد تا وارد کورس رقابت اقتصادی شود و کار بجایی رسید که شاخص از یک و نیم میلیون عبور کرده است. جالب اینجاست که همچنان بازارهای موازی رونق داشت بدین معنا که دلار ۲۰ هزار تومانی، سکه ۹ میلیون تومانی، پراید ۹۰ میلیون تومانی و مسکن متوسط متری ۲۰ میلیون تومانی را شاهد هستیم. به عبارت بهتر بورس از حاشیه به متن آمده و بخش قابل توجهی از نقدینگی را به سوی خود جذب کرده است.

فرش قرمز برای کسب و کارهای دیجیتال

در حالی که کرونا مردم را خانه نشین کرده بود، کسب و کارهای دیجیتال خودنمایی کرد و مردم نیز ناچار به خداحافظی با رویکرد سنتی خود شدند. این بخش از اقتصاد به اندازه ای اهمیت پیدا کرد که رییس جمهوری از وزیر اقتصاد خواست تسهیل شرایط ورود شرکتهای فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال به بورس را پیگیری کرده و حتیالامکان یک بازار اختصاصی به منظور پذیرش شرکتهای دانش بنیان و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال ایجاد شود. روحانی پس از استماع گزارش وزیر ارتباطات درباره ایجاد مشاغل جدید در دوره کرونا، لزوم استفاده از فرصت دوره کرونا برای توسعه دولت الکترونیک را ضروری خواند و بر ضرورت برنامهریزی و آمادگی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات برای برگزاری فصل جدید تحصیل دانش آموزان و دانشجویان بر بستر شبکه ملی اطلاعات تاکید کرد.

بالاترین سوددهی نسبت به بازارهای موازی

رشد بورس باعث تعجب و البته استقبال شده است. مدتی است فعالان بازار عقیده دارند که بخش عمدهای از رشدهای پرشتاب بازار سهام نه به علت ارزندگی سهام از نظر بنیادی، بلکه بهدلیل نقدینگی عظیمی است که در مسیر بورس قرار گرفته و به همین دلیل هر روز شاهد ثبت رکوردهای جدید در ارزش معاملات، ارزش صفهای خرید و تعداد مشارکتکنندگان در عرضههای اولیه هستیم. این آمارها نشاندهنده هجوم مردم به بازار سرمایه و میل شدید آنها برای خرید سهام است. البته بخش عمدهای از این حجم عظیم معاملات توسط بورسبازان حقیقی انجام میشود و افراد جدیدی نیز وارد این عرصه شده اند.

استمرار تحریک بازار بورس

برای آنکه بتوان این بازار پررونق را حفظ کرد، لازم بود راهکارهایی صورت بگیرد که یکی از آنها عرضه سهام جدید و البته تاثیر گذار در بورس بود. به همین دلیل با فشار دولت، شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی(شستا) بخش قابل توجهی از سهام شرکتهای سوددده خود را به بازارعرضه کرد که شاخص را بالا کشید. این در حالی بود که جامعه کارگری با عرضه سهام شستا بشدت مخالف بود اما گویا رونق بورس به اندازه ای اهمیت داشت که دولت توجهی به اعتراض های کارگری نکند. در ادامه نیز دولت به بهانه کاهش تصدی گری و فاصله گرفتن از بنگاهداری، بانکها را مکلف به ارایه سهام شرکتهای خود کرد و پس از آن اداره اموال تملیکی دست به عرضه سهام زد و خلاصه آنکه بورس شاهد سهام باران شد.

مشوق های مالیاتی برای شرکتهای بورسی

با رونق گرفتن بورس، بسیاری از شرکتها انگیزه حضور در بورس را پیدا کردند اما برخی شرکتها نگران این بودند که با ورود به بورس، سازمان مالیاتی گذشته آنها را کنکاش کند. به همین دلیل از ورود به بورس حذر میکردند.

به دلیل برخی شایعات یا رویههای نادرست، برخی از بنگاهها که حتی شرایط مالیاتی شفاف و روشنی هم داشتند نگران بودند اگر وارد بازار سرمایه شوند، زمینه و بهانهای پیدا میشود تا پرونده مالیاتی و اقدامات سنوات گذشته آنها مورد کالبد شکافی مجدد قرار گیرد. این موضوع از طریق وزیر اقتصاد در دولت مطرح و به شورای عالی هماهنگی اقتصادی راه پیدا کرد. که رییس جمهوری در نامهای به وزیر اقتصاد مصوبه شورای اقتصاد مبنی بر معافیت شرکتها را که به تایید مقام معظم رهبری نیز رسیده، ابلاغ کرد.بر این اساس، ورود سازمان امور مالیاتی به پروندههای سالهای قبل از ۱۳۹۸ تمامی شرکتهایی که در سال جاری در بورس پذیرش میشوند ممنوع شد و سازمان امور مالیاتی متعرض حسابهای سنوات گذشته آنها نخواهد شد لذا این شرکتها فقط بابت صورت مالی سال ۱۳۹۸ خود مالیات خواهند پرداخت.همچنین مقرر شده این شرکتها موظف باشند حداقل ۲۵ درصد سهام شرکت خود را به صورت شناور در بازار سرمایه عرضه کنند و وزارت اقتصاد نیز موظف است گزارش اقدامات و پیشرفت کار خود را هر ۳ ماه یکبار به دبیرخانه شورای عالی هماهنگی اقتصادی ارائه کند.

مردمی شدن بورس با سهام عدالت

یکی از مهمترین نکاتی که باعث رونق بورس شد، آزادسازی سهام عدالت بود. ۴۹ میلیون نفر در این مملکت سهام در دست داشتند اما نه تنها ارزش آن را نمی دانستند، بلکه از ماهیت آن نیز بی خبر بودند. اما کرونا گره این مشکل را نیز باز کرد و دولت که توان حمایت مالی از مردم خانه نشین را نداشت، مجوز آزادسازی سهام عدالت را صادر کرد. همین امر باعث شد تا مردم عادی به تحقیق در مورد بورس بپردازند و نقش بازار سرمایه در مردمی کردن اقتصاد کلید خورد. این در حالی بود که دولت همواره بر مردمی کردن اقتصاد تاکید داشت اما موفق نشده بود پای مردم به مسیری که اعتقاد داشت، بگشاید. مردمی که سهام عدالت در دست داشتند گمان می کردند که صاحب و مالک سهم کارخانجات بزرگ کشور می شوند، اما این گونه نبود. با این وصف چون وارد این عرصه دشه بودند، دیگر پا پس نکشیدند و اکنون بسیاری از دارندگان سهام عدالت، به خیل علاقمندان تلاش بورس پیوسته اند و نه تنها سهام خود را نفروخته اند بلکه سهام هم خریده اند.

ضرورت آموزش همگانی

اگرچه شاهد رونق بورس هستیم اما همواره فرصت طلبانی پیدا می شوند که از تازه واردها بهره کشی کنند و چون بورس تخصصی است، می بایست اطلاع رسانی دقیقی صورت بگیرد. بنابر این باید به نوعی سیاست گذاری شود که مردم با آگاهی و شناخت کافی وارد بازار سرمایه شوند و از ظرفیت صندوق های سرمایه گذاری، شرکت های مشاوره و سبدگردان ها برای سرمایه گذاری استفاده کنند تا میزان ریسک پذیری آنها کاهش یابد. بی شک یک تحول بزرگ و تاریخی در استقبال مردم از بازار سرمایه صورت گرفته و نقش بورس در اقتصاد ایران پر رنگ شده است. البته در این زمینه پلیس، مسوولان سازمان بورس، نمایندگان مجلس، کارشناسان و صاحبت نظران بارها اطلاع رسانی کرده اند که متاسفانه هنوز نسبت به آموزش و آگاهی دهی تازه واردها هیچ اقدامی صورت نگرفته و تنها در اندازه حرف بوده است.