روزنامه آرمان ملی

شكايت ايران از بی تعهدی اروپا در برجام

آرمان ملي- اميد کاجيان: سيد عباس موسوي، سخنگوي وزارت امور خارجه عصر جمعه گفته بود که محمدجواد ظريف در نامه‌‌اي به «جوزف‌بورل»، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا يک بار ديگر موارد عدم پايبندي کشورهاي اروپايي را طبق بند 36 برجام به کميسيون مشترک جهت حل و فصل ارجاع داده است. اما حالا جوزپ بورل مي‌گويد اين نامه معناي فعال شدن همان مکانيسم ماشه را مي‌دهد. او مي‌گويد نامه‌اي از محمدجواد ظريف وزير خارجه ايران دريافت کرده که در آن ايران درخواست کرده است مکانيسم حل اختلاف که از آن به‌عنوان «مکانيسم ماشه» ياد مي‌شود، فعال شود. مکانيسم حل اختلافات برجام (مکانيسم ماشه) يک روند مذاکره و گفت‌وگو ميان اعضاي برجام است که با ارجاع گزارش اختلافي از سوي يکي از طرف‌هاي برجام به کميسيون مشترک آغاز مي‌شود و براي چند مرحله با زمان‌هاي قابل تمديد در نظر گرفته شده است. اين در حالي بود که چند ماه پيشتر يعني 24 دي 98، قصد آن بود که مکانيزم ماشه به درخواست سه کشور اروپايي فعال شود اما اين موضوع به حالت تعليق درآمد. اکنون اما ايران که اروپا را بعد از قطعنامه اخير شوراي حکام بيش از هميشه عليه خود مي‌بيند ظاهرا کاملا نااميد از روند کنوني درخواست فعال شدن همان مکانيسمي را داده است که تا پيش از اين اروپا را از فعال شدنش برحذر مي‌داشت. ايران معتقد است که اروپايي‌ها به دليل عدم وفاي به عهدشان در برجام ديگر کاري از دستشان برنمي‌آيد و از اين رو بايد اين مکانيسم به کار افتد تا آنها بتوانند در مسير مکانيسم ماشه شکايتشان را از اروپا انجام دهند. با به‌راه‌افتادن اين مکانيسم طرفين 30 روز مهلت خواهند داشت تا به شکايت خود رسيدگي کنند.
ماجراي مکانيسم ماشه؟
طبق آنچه در برجام پيش‌بيني شده در مکانيسم ماشه ابتدا مسائل اختلافي به ترتيب در سطح مشاوران، معاونان وزراي خارجه و وزيران خارجه طرح مي‌شود که در صورت عدم اجماع و حل اختلافات موجود، مسائل اختلافي به شوراي امنيت ارجاع داده شده و شوراي امنيت هم درباره بازگشت يا عدم بازگشت تحريم‌ها راي‌گيري مي‌کند. بعد از برداشته‌شدن گام پنجم ايران در کاهش تعهدات برجامي بود که در بيست‌وچهارم دي ماه 98، اروپا رسما اعلام کرد که مکانيسم ماشه خود را فعال کرده است. تروئيکاي اروپايي آن زمان با انتشار بيانيه‌اي از آغاز روند اجراي اين مکانيسم خبر داد و دليل اين کار را آنچه «نقض توافق از سوي ايران» خواند، اعلام کرد. در آن بيانيه آمده بود: باتوجه به اقدامات ايران ما هيچ انتخاب ديگري نداشتيم جز اينکه امروز نگراني‌هاي خود را در رابطه با اينکه ايران ديگر به تعهدات خود در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) عمل نمي‌کند، نشان دهيم و طبق مکانيسم حل اختلاف، مطابق با بند 36 در برجام اين مساله را به کميسيون مشترک ارجاع دهيم. جالب اينکه همان موقع علي‌اکبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي در پاسخ اروپايي‌ها اعلام کرد: اگر اروپايي‌ها به سمت مکانيسم ماشه بروند عملا به سمت نابودي برجام رفته‌اند.محمدجواد ظريف و مقامات ايراني ديگر نيز اين اقدام اروپايي‌ها را ناشي از فشارهاي آمريکا و نه نيت اروپا دانسته بودند. اين اقدام اروپايي‌ها در آن برهه البته بي‌ارتباط با حوادث مختلفي که از آبان تا دي‌ماه 98 در ايران رخ داد نيز نبود، حوادثي که در انتها منجر به بازداشت سفير انگلستان شد و همين دستگيري و بازداشت، نگراني‌هاي طرفين اروپايي را بيشتر و آنها را به راه‌اندازي اين مکانيسم، ترغيب کرد. بعد از برداشتن گام‌هاي پنج‌گانه ايران در کاهش تعهدات برجامي‌اش، اروپا بارها اعلام داشته بود که اين گام‌ها را خلاف برجام مي‌داند، درحالي‌که کشورمان کاهش تعهدات برجامي‌اش را در چارچوب برجام معرفي مي‌کرد و برعکس اروپا را به اهمال‌کاري در توافق هسته‌اي متهم مي‌ساخت؛ اين کشمکش در حالي درگرفته بود که برخي از تحليلگران داخل کشور معتقد بودند، اروپا برخلاف تصورات، اتفاقا خواهان نگاهداشت برجام است و اگر مي‌خواست آن را رها کند مانند آمريکا دست به چنين کار مي‌زد، نه اينکه تا پنج گام ايران صبر کرده و سپس مطابق با آنچه که در خود برجام پيش‌بيني شده است، برداشتن مکانيسم ماشه را پيش بکشد. جالب اينکه اروپا به‌رغم تمامي اين تهديدها و بيانيه دادن‌هاي اواخر دي‌ماه 98، اعمال مکانيسم ماشه را به حالت تعليق درآورد و از آن منصرف شد، اما حالا اين خود ايران است که مي‌خواهد موضوع شکايتش را در همين مکانيسم دنبال کند.
مکانيسم ماشه به کجا ختم مي‌شود‌؟


طبق آنچه در توافق هسته‌اي آمده، اگر يکي از اعضاي برجام از طرف مقابل شکايت کرده و نقض تعهدات را مشاهده کند مي‌توانند نقض برجام را به کميسيون مشترک ببرند. اين کميسيون مشترک تا يک ماه فرصت دارد به اين بحث رسيدگي کند تا به حل موضوع دست بيابد. کميسيون مشترک مي‌تواند فرصت يک‌ماهه را تمديد کند و اگر در نهايت به تفاهم نرسند، موضوع شکايت به سازمان ملل متحد برده شود. بعد از آن شوراي امنيت سازمان ملل فرصت سي‌روزه‌اي دارد تا به اين موضوع رسيدگي کند و اگر در آنجا نيز موضوع حل نشود، خود‌به‌خود مکانيسم ماشه به حرکت درمي‌آيد و ممکن است در نهايت تحريم‌هايي که پيشتر در شوراي امنيت تصويب شده بود بر‌مي‌گردد. اگرچه رفتن اختلافات ايران و اروپا به شوراي امنيت هنوز به معناي بازگشت تحريم‌هاي شوراي امنيت نيست اما به نظر مي‌رسد در نهايت به‌خصوص بعد از قطعنامه شوراي حکام عليه ايران، اين اتفاق مي‌افتد و به برجام پايان داده خواهد شد. از سويي، اينکه گفته مي‌شود اختلافات به شوراي امنيت برده مي‌شود، خود يک فضاي ابهام ميان دولت‌ها ايجاد مي‌کند، چراکه در آن زمان دو طرف به نوعي هم در برجام هستند و هم نيستند. اگرچه اين فضاي ابهام دوطرف براي اين است تا همچنان راه‌حلي براي تداوم گفت‌وگوها بيابند. اما عملا از زمان فعال شدن اين مکانيسم مي‌توان گفت به نوعي برجام به حالت تعليق درمي‌آيد. با اين اوصاف چرا ايران راه فعال شدن آن را در پيش گرفته است، فعال‌شدني که خود مي‌گفت به معناي نابودي برجام است آيا اين موضوع را بايد پيش مقدمه‌اي براي پايان پوسته باقي‌مانده برجام ارزيابي کنيم؟ و اينکه ايران بيشتر از هر زمان ديگري آماده اين خروج شده است؟ فريدون مجلسي ديپلمات سابق با بيان اينکه بايد ميان شکايت اروپا و فعال‌سازي مکانيسم ماشه با شکايت ايران و فعال‌سازي مکانيسم ماشه تفاوت قائل شد به «آرمان ملي» مي‌گويد: قطعا در دي‌ماه اگر پروسه مذکور طي مي‌شد، موضوع مي‌توانست به شوراي امنيت کشيده شود اما در حال حاضر ايران مي‌خواهد اين شکايت را مطرح کند که ما به تمامي تعهداتمان عمل کرديم، درحالي‌که اروپا نکرد؛ در اين موقع اروپا يا مي‌تواند در نهايت خواست ايران را بپذيرد يا نپذيرد از آنجا به بعد واکنش ايران است که حائز اهميت خواهد بود. اگرچه سرانجام بايد گفت مسير اروپايي‌ها با مسير آمريکايي‌ها مشابه است و هر دو به راه‌حل نهايي يعني پايان برجام مي‌انديشند. اين کارشناس مي‌افزايد: اکنون با موضوع شکايت ايران، اختلافات به صورت علني‌تر مطرح مي‌شود ايران يا به تفاهمي در اين زمينه مي‌رسد و تعهدات بين‌المللي را به صورت کلي مي‌پذيرد يا مساله تهديد در برابر تهديد پيش مي‌آيد. وي ادامه مي‌دهد: ممکن است با توجه به اينکه دست بالاتر را در حال حاضر تندروها در ايران دارند بعد از به نتيجه نرسيدن بحث خود ايران پايان برجام را اعلام کند اما اميدوارم که چنين اتفاقي نيافتد چون در حقيقت ايران در اينجا شاکي است و نبايد موضوع خروج از برجام را عنوان کند. البته از سويي ديگر با راه افتادن اين مکانيسم، اروپا نيز مي‌تواند مسير تهديد قبلي خود را از سر بگيرد و با کشاندن کار به شوراي امنيت رسما زمينه‌ساز پايان برجام شود. مجلسي در پاسخ به اين سوال ‌که چرا ايران در چنين شرايطي خواستار فعال شدن مکانيسم ماشه و طرح شکايت شده است گفت: قطعا براي اين کار محاسباتي صورت گرفته است. يا اميد به‌ حل بحران موجود دارند يا اينکه تندروهاي داخل ايران زمينه‌هاي لازم را براي پايان تمام و کمال برجام چيده‌اند و در اين مسير دولت نيز همان خط را به ناچار در پيش گرفته است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
مناقشه حجاب، از « ايتا» تا خيابان (اعتماد) عصا بیفکن و از بیم اژد‌ها مگریز (جوان) مگاپروژه سد و نیروگاه «اومااویا» هنر مهندسان ایرانی در سریلانکا (کيهان)عاقبت فرار از خانه به‌عشق خواستگار شیشه‌ای (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
آتش سوزي‌هاي پرتكرار وزارت صمت و نفت ترمز ارز را بكشند تسلیم بازارساز در برابر دلالان ارزی افراد بدون ماسك مجازات می‌شوند دستور از بالا براي ورود کفاشيان صادر شده؟! «پارلمان اصلاحات» نقطه اشتراك همه است رئیس دولت اصلاحات به ميدان بيايد انگيزه سوال؛ حمايت از طبقه پايين يا انتقام سياسي؟ شكايت ايران از بی تعهدی اروپا در برجام هشداري براي بازي در زمين آمريکا چه وقت سوال از رئیس‌جمهور است؟ توسعه مناسبات با چین تنها راه پیشرفت کشور فراکسیون فقر را هم تشکیل دهید وقتی مرورزمان، قانون را ضد خود می‌کند!