روزنامه وطن امروز
1399/04/29
دیپلماسی تفهیم
گروه سیاسی: نخست‌وزیر عراق قرار است این هفته به تهران سفر کند. این سفر نخستین سفر مصطفی الکاظمی در مقام نخست‌وزیری به ایران است. به گزارش «وطن امروز»، مصطفی الکاظمی در حالی برای نخستین‌بار از زمان نخست‌وزیری‌اش در اردیبهشت‌ماه سال جاری به ایران سفر می‌کند که پیش از سفر به ایران به عربستان خواهد رفت و با مقامات این کشور گفتوگو خواهد کرد. نخست‌وزیر عراق قرار است دوشنبه و سه‌شنبه هفته جاری به ریاض و تهران سفر کند. یک مسؤول دولتی عراقی در گفتوگو با فرانس۲۴، با اشاره به سفر قریب‌الوقوع نخست‌وزیر این کشور به تهران و ریاض گفت: الکاظمی این هفته به ترتیب سفری به عربستان و ایران خواهد داشت و این سفر تلاشی در راستای ایجاد تعادل در روابط بغداد با ۲ رقیب منطقه‌ای است. وی گفت: نخست‌وزیر عراق یکشنبه (امروز) از محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در بغداد استقبال خواهد کرد و روز بعد یعنی دوشنبه در رأس هیأتی متشکل از وزرای نفت، برق، برنامه‌ریزی و دارایی عازم ریاض خواهد شد. این مسؤول عراقی تاکید کرد: نخست‌وزیر عراق قرار است با محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی که روابط مستحکمی با وی دارد، دیدار و گفتوگو کند. این مسؤول عراقی تأکید کرد: الکاظمی به همراه هیأت عراقی بعد از ظهر روز سه‌شنبه به طور مستقیم ریاض را به مقصد تهران ترک خواهند کرد و قرار است با مقامات بلندپایه ایرانی دیدار کند. در این گزارش آمده است: مصطفی الکاظمی علاوه بر روابط دوستانه‌اش با محمد بن‌سلمان روابط خوبی با نهادهای اطلاعاتی و دولتی جمهوری اسلامی ایران دارد و کارشناسان بر این باورند او می‌تواند واسطه خوبی بین تهران و ریاض باشد. البته واسطه‌گری میان ایران و عربستان صرفا می‌تواند یکی از اهداف سفر الکاظمی به ایران باشد اما هدف اصلی سفر او تنظیم روابط ایران و عراق است؛ چه ایران به عنوان یکی از شرکای اصلی اقتصادی عراق به حساب می‌آید. در همین راستا «حسین الاسدی» نماینده پارلمان عراق گفت یک هیأت بزرگ اقتصادی و سیاسی از وزارتخانه‌های خارجه، صنایع و معادن، کشاورزی، نفت و مقام‌های بلندپایه از ۲ وزارتخانه کشور و دفاع به علاوه سازمان امنیت ملی، نخست‌وزیر عراق را در سفر سه‌شنبه هفته جاری به تهران همراهی خواهد کرد. وی سفر خارجی الکاظمی را که از دوشنبه این هفته به عربستان، سپس جمهوری اسلامی ایران و در نهایت به آمریکا انجام میشود، بسیار مهم خواند و گفت: انجام این سفرها در این مرحله که عراق می‌خواهد خط پیوند و عامل تنش‌زدایی باشد، دارای اهمیت فراوان است. الاسدی پیش‌بینی کرد در سفر الکاظمی به عربستان افزون بر گسترش مناسبات دو‌جانبه و تنش‌زدایی در روابط ریاض- تهران، پرونده‌های یمن، سوریه، لبنان و عراق نیز مورد بحث و گفتوگو قرار گیرد. وی عربستان را بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت «اوپک» خواند و گفت از نظر بغداد، این کشور می‌تواند نقش مهمی در ثبات بازار جهانی نفت بازی کند و در نتیجه همه کشورهای منطقه از جمله عراق و جمهوری اسلامی ایران از آن سود ببرند. نماینده پارلمان افزود با توجه به مناسبات خوب الکاظمی با آمریکا و همچنین عربستان، وی می‌تواند به عنوان عامل کاهش تنش در روابط بین این ۲ کشور با جمهوری اسلامی ایران، نقش ایفا کند. به گفته وی، از دیدگاه عراق، جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای مهم و بازیگران برتر منطقه است که در عین حال در داخل عراق دارای مناسبات نزدیک با بسیاری از جریان‌های سیاسی است و دولت الکاظمی برای پیشبرد برنامه‌های خود، نیازمند حمایت جدی تهران است. نماینده مستقل پارلمان عراق افزود در همین حال آمریکا نیز به سبب وجود پایگاه‌ها و نیروهای نظامی و سفارتخانه‌اش در عراق بشدت علاقه‌مند به کاهش تنش در منطقه است. وی بخش مهمی از سفر خارجی الکاظمی را مرتبط با جلب حمایت اقتصادی این کشورها از عراق دانست و گفت بغداد درصدد توسعه مناسبات اقتصادی خود با عربستان و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس از یک سو و جمهوری اسلامی ایران از سوی دیگر است. وی با اشاره به تمدید قرارداد خرید برق ایران به مدت ۲ سال توسط بغداد افزود: عراق در زمینه انرژی برق نیازمند حمایت کشورهای حوزه خلیجفارس است و در این راستا طرح پیوند عراق به شبکه برق شورای همکاری خلیجفارس مطرح شده است. طبق اعلام مقام‌های عراقی، وی پس از انجام این ۲ سفر، راهی واشنگتن خواهد شد تا در دور دوم گفت‌و‌گوهای راهبردی با آمریکا شرکت کند. * کاظمی برای چه به ایران می‌آید؟ رسانه‌ها و کارشناسان عراقی 2 دلیل عمده را برای سفر الکاظمی به ایران مطرح کرده‌اند؛ اول تنظیم روابط با ایران با توجه به اینکه ایران یکی از شرکای اصلی اقتصادی عراق به حساب می‌آید و دوم وساطت میان ایران و عربستان و کاهش تنش‌ها. هر چند 2 هدف یادشده حائز اهمیت است اما اهمیت این سفر صرفا محدود به این اهداف نمی‌شود، بلکه سطح تعامل ایران با الکاظمی نیز حائز اهمیت است. روابط ایران و عراق در سال‌های گذشته بسیار گسترده بوده است. ایران عموما با تمام نخست‌وزیرهای روی کار آمده پس از اشغال آمریکا، روابط حسنه‌ای داشته و از هیچ تلاشی برای تقویت نهاد دولت در عراق دریغ نکرده است. بویژه آنکه در دوران پسااشغال، بی‌دولتی و هرج و مرج در جامعه چند دسته عراق یک نقطه ضعف جدی در جهت آسیب وارد آمدن به تمامیت ارضی این کشور به حساب می‌آمد. با این حال ایران در ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی کشور حامی و پشتیبان عراق به حساب می‌آید. البته آمریکا و برخی کشورهای منطقه مثل عربستان نزدیکی روابط میان ایران و عراق را یک خطر بالقوه برای خود به حساب می‌آورند. عربستان سرمایه‌گذاری گسترده‌ای روی جریان اهل‌سنت عراق طی سالیان متمادی پس از اشغال انجام داد. اما شاخه اصلی سیاستمداران حامی عربستان به دلیل حمایت از جریان‌های افراطی که بعدها به داعش تغییر شکل داد از جریان سیاسی کنار زده شد. عربستان پس از آن سعی کرد سرمایه‌گذاری دوباره‌ای روی برخی جریان‌های شیعه انجام دهد و در برخی مواقع به توفیق‌هایی دست پیدا کرد، با این حال عربستان در تحولات عراق تابعی از اراده آمریکا به حساب می‌آید و تسهیل‌کننده سیاست‌های آمریکا در این کشور است. آمریکا اما از زمان حضور در عراق تاکنون با برخی جریان‌های سیاسی عراق ارتباط داشته است. با توجه به نقش‌آفرینی آمریکا در تحولات این کشور برخی جریان‌های سیاسی کرد، شیعه و سنی در ارتباط و تعامل با آمریکا بوده و هستند. آمریکا در این مدت توانست بدنه‌ای از مدیران حامی خود را در دستگاه حکومتی عراق وارد کند؛ مدیران و فرماندهانی که برخی از آنان به پست‌های بالایی نیز دست پیدا کردند. هدف آمریکا اما درباره عراق مشخص است. آمریکا به دنبال آن است که مطمئن شود یک دولت وفادار به سیاست‌های خود در عراق قدرت را در دست گیرد و در عمل ریل‌گذاری مناسبی برای آینده به منظور روی کار آمدن مدیران همسو با خود انجام شود. ایران اما در این بین یک موضع مشخص دارد. سیاست‌های ایران در قبال عراق در چارچوب سیاست‌های منطقه‌ای یکپارچه ایران تعریف میشود و مسؤولیت و اجرای بخشی از این سیاست‌ها با نیروی قدس سپاه پاسداران است. پشتیبانی و حمایت از دولت مستقر در عراق در جهت ثبات امنیتی در این کشور یکی از سیاست‌های ایران است. مقامات ایران معتقدند ناامنی در عراق در نهایت یک خطر امنیتی برای ایران به حساب می‌آید و ایران از این جهت به دور از دسته‌بندی‌های سیاسی، اولویت خود را حمایت از همسایه غربی در جهت استقرار امنیت قرار داده است. حمایت از کردهای عراق در جریان حمله داعش، حمایت از نخست‌وزیری مصطفی الکاظمی، حمایت نظامی از نیروی مردمی عراق (حشد‌الشعبی) در بدو شکل‌گیری و... از سیاست‌های سال‌های اخیر ایران در جهت حفظ امنیت در این کشور بوده است. در چنین شرایطی باید دید نخست‌وزیر عراق چگونه روابط کشورش با ایران را تنظیم می‌کند. مصطفی الکاظمی نشان داده بازی سیاسی را بلد است و می‌داند چگونه با همسایگان یا گروه‌های سیاسی رفتار کند که حاشیه بزرگی دامن دولتش را نگیرد و عمر دولتداری او را در جامعه چند دسته عراق کوتاه نکند. او همزمان که روابط خوبی با آمریکا دارد سعی می‌کند روابط پیشین کشورش با ایران را حفظ کند و البته عربستان را راضی نگه دارد. تنظیم روابط در این 3 سطح البته به همین سادگی‌ها نیست و الکاظمی دشواری‌هایی را تجربه خواهد کرد، با این حال تجربه ثابت کرده است آن کشوری که در نهایت برای عراق می‌ماند همسایه شرقی این کشور است.
