پیـش‌بینـی تکـرار تحقیـر ترامپ

گروه بین الملل: برجام دستاوردی در زمینه سیاست خارجی برای اروپا است که تا کنون تلاش کرده آن را حفظ کند.به گزارش ایرنا، «مایک پومپئو» وزیر خارجه آمریکا، روز پنج‌شنبه ۳۰ مرداد شکایتی مبنی بر نقض توافق هسته‌ای توسط ایران را به ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل ارائه خواهد داد. پومپئو قرار است به نیویورک سفر کند و در مقر سازمان ملل با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و همچنین نماینده اندونزی در شورای امنیت که ریاست دوره‌ای این شورا را بر عهده دارد، دیدار کند. این اقدام دولت آمریکا در پی عدم تصویب قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی تهران در شورای امنیت صورت می‌گیرد و هدف آن بازگرداندن همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است. در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، شورای امنیت یک ماه فرصت دارد قطعنامه‌ای را برای تمدید تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران تصویب کند؛ در غیر این صورت، تحریم‌ها خود به خود بازخواهد گشت.
این اقدام آمریکا با هدف از بین بردن و فروپاشی برجام صورت می‌گیرد نابودی یرجام هدفی است که دولت ترامپ مدتها است آن را دنبال می‌کند. در صورت موفقیت دولت ترامپ دولت بعدی آمریکا نخواهد توانست به برجام باز گردد. «محمدجواد ظریف» روز جمعه در حساب کاربری خود در اینستاگرام نوشت: «دیشب پمپئو (وزیر خارجه آمریکا) به خیال خودش سازوکار بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت را فعال کرد ولی همزمان، ایران به همراه روسیه، چین، اتحادیه اروپا، آلمان، فرانسه و انگلیس در نامه‌های جداگانه‌ای اقدام دولت ترامپ را غیرقانونی، بدون اثر و کان لم یکن معرفی کردند.»
بیانیه تروئیکای اروپایی
وزیران خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام با رد اقدام آمریکا در به کارگیری مکانیسم ماشه، تاکید کردند از این اقدام که با تلاش‌های آنها برای حفظ برجام ناسازگار است، حمایت نمی‌کنند. واقعیت این است که اقدام آمریکا به نفع کشورهای اروپایی عضو برجام نیست، اروپا ترجیح می‌دهد توافقنامه کنونی با ایران علی رقم آنکه به شدت تضعیف شده باقی بماند.


«هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان، «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه و «دومینیک راب» وزیر خارجه بریتانیا با صدور بیانیه مشترکی افزودند: سه کشور متعهد هستند که روند و سازوکارهایی که پایه واساس چندجانبه‌گرایی را تشکیل می‌دهند، حفظ کنند. وزیران سه کشور اروپایی با تاکید بر حفظ اقتدار و اعتبار شورای امنیت سازمان ملل، تصریح کردند: از کلیه اعضای شورای امنیت سازمان ملل می‌خواهیم که از هرگونه اقدامی که فقط موجب شکاف بخشیدن به اختلافات در شورای امنیت می‌شود یا پیامدهای جدی دارد، خودداری کنند. در این بیانیه آمده است: فرانسه، آلمان و بریتانیا متذکر می‌شوند که آمریکا به مشارکت خود در برجام به دنبال خروج هجدهم اردیبهشت ۱۳۹۷ از این توافق، خاتمه داده است. موضع ما در این رابطه به صراحت به رئیس و اعضای شورای امنیت بیان شده است. فرانسه، آلمان و انگلیس در این بیانیه افزوده‌اند: برخلاف مشکلات مهم ناشی از خروج ایالات متحده، به برجام متعهد هستیم و اعتقاد داریم که باید مساله عدم رعایت سیستماتیک ایران به تعهدات برجامی خود، از طریق گفت‌وگو بین شرکت کنندگان برجام و از جمله از طریق کمیسیون مشترک و استفاده از مکانیسم حل اختلاف، حل کنیم.
سه کشور اروپایی در بیانیه خود بدون اشاره به ناتوانی خود در اجرای تعهدات برجامی تاکید کردند: به منظور حفظ توافقنامه، ما از ایران می‌خواهیم که تمام اقدامات مغایر با تعهدات هسته ای خود را معکوس کند و بدون تاخیر به اجرای کامل برگردد. در بیانیه این سه عضو برجام از انقضای محدودیت تسلیحاتی ایران در ۲۷ مهرماه ابراز نگرانی شده و آمده است: سه کشور اروپایی مصمم هستند پاسخهای کافی را برای این چالش‌ها به دست آورند و به همکاری با تمام اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد ادامه می‌دهند تا مسیری رو به جلو بیابند که موجب ایجاد فضایی برای دیپلماسی بیشتر شود. وزیران خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه افزوده‌اند: تلاش‌های ما بر اساس نیاز به حمایت از اقتدار و کرامت شورای امنیت سازمان ملل و پیشبرد امنیت و ثبات منطقه هدایت می‌شود.
سود اروپا در حفظ برجام
سال‌ها مذاکره ناپیوسته و سپس ماه‌ها مذاکره متمرکز و مستمر ایران با گروه ۱+۵ یا آن طور که اروپایی‌ها با تاکید بر حضور سه قدرت اروپایی ۳+۳ خوانده می‌شد نشان از اهمیت بالای نتیجه این مذاکرات برای اروپا داشت. حالا سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا در تلاش هستند که آنچه از دست رفته را مجددا به دست آورند. شاید هیچ کشوری به اندازه اکثریت غالب مشورهای اروپایی منتظر انتخابات بعدی آمریکا نیست تا شاید جو بایدن به جای دونالد ترامپ بتواند سکان ریاست جمهوری آمریکا را به دست گیرد و آمریکا بار دیگر به برجام بازگردد و کابوس نابودی برجام پایان یابد. اگر چه اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی مرکب از آلمان، فرنسه و بریتانیا نقش مهمی در انعقاد توافق هسته ای برجام داشتند، اما آنها پس از خروج آمریکا از برجام، عملکردی غیر قابل دفاع درزمینه حفظ آن داشته اند. اروپا نتوانست کانال های مالی خود با ایران را راه اندازی کند و عملا ایران را در مقابل تحریم های سخت آمریکا تنها گذاشت. با این حال اتحادیه اروپا هم چنان مدعی پایبندی به این توافق بسیار مهم برای صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی است. «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بارها بر لزوم ادامه تلاش‌ها برای زنده نگه‌داشتن برجام تاکید کرده است. در جریان مذاکرات هسته‌ای نقش آفرینی اتحادیه اروپا در نزدیک ساختن دیدگاه های متضاد ایران و امریکا، خود را نشان داد. اروپایی ها در متقاعد ساختن دولت واشنگتن و تغییر لحن جنگ طلبانه و نشستن آن پای میز مذاکره نقش بسزایی داشتند. اکنون نیز اروپا تلاش می‌کند که نقشی مشابه ابفا کند اگرچه دولت باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا با دولت ترامپ قابل مقایسه نیست اما اروپا تلاش کرده نقشی در میانه دوطرف ایفا کند تا بتواند توافق هسته ای را حفظ کرده و ایران و آمریکا را به مذاکره ترغیب کند.  برجام دستاوردی در زمینه سیاست خارجی برای اروپا بوده و هست در نزد بازیگران بین المللی همواره نقش اروپا مورد تردید بوده است. از این لحاظ برجام دستاوردی قابل توجه در زمینه چندجانبه گرایی برای اروپا محسوب می‌شود. اما اجرای برجام که در آن اروپایی‌ها هم نقش هماهنگ‌کننده و هم نقش عضو این توافق را داشتند با خروج دولت ترامپ از این توافق با شکست روبرو شد. «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی سابق اتحادیه اروپا در مورد برجام می‌گوید: «من بر این باورم توافقات چندجانبه نظیر توافق هسته‌ای با ایران به میزان زیادی منافع ما را تامین کرد و حفظ این توافق با ایران، تامین‌کننده نفع اتحادیه اروپا و نیز نفع ملی تک‌تک کشورهای عضو آن است.»
«هلگا اشمیت» معاون مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: پس از آنکه ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به طور رسمی از برجام خارج شد، این کشور دیگر نمی‌تواند یکی از طرفین برجام به منظور بازگرداندن تحریم‌های احتمالی پیش‌بینی شده توسط قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل محسوب شود. اتحادیه اروپا به انجام هرکاری برای اطمینان حاصل کردن از حفظ و اجرا شدن کامل توافق هسته‌ای با ایران ادامه خواهد داد. «گرارد آراد» سفیر پیشین فرانسه در سازمان ملل، آمریکا و اراضی اشغالی روز جمعه در توییتی نوشت: مخالفت نزدیک‌ترین متحدان غربی ایالات متحده با مشروعیت این کشور در استفاده از فرایند بازگرداندن تحریم‌هایی که در قطعنامه ۲۲۳۱ آمده است، تعهدات آن‌ها به برجام و مخالفت‌شان با سیاست فشار حداکثری علیه ایران را تایید کرده و حرف‌های زیادی در خصوص جایگاه امروزی آمریکا در جهان می‌زند. نمایندگی بلژیک در سازمان ملل روز جمعه در خصوص تلاش آمریکا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه در توییتی نوشت: برای نمایندگی بلژیک در شورای امنیت سازمان ملل همه چیز شفاف است. آمریکا نمی‌تواند بازگشت تحریم‌ها از طریق برجام را فعال کند چراکه این کشور در مه ۲۰۱۸ شراکت خود در برجام را متوقف کرده بود.در ادامه توییت آمده است که ما باید برجام را حفظ کنیم. این تنها راهی است که می‌توان از ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران اطمینان حاصل کرد. پس از خروج آمریکا از برجام اروپایی‌ها ترجیح دادند با همکاری چین و روسیه راه‌های جدیدی را پیدا کنند تا ایران را متقاعد کنند که همچنان تعهدات باقی مانده در ذیل برجام را عمل کند. آنها تلاش کردند بر آمریکا فشار وارد کنند تا رفتار این کشور را تعدیل کنند. البته تا کنون نتوانسته اند به این هدف برسند. امروز اروپا به دنبال آن است که برجام را حفظ کند چون این توافق را ضامن صلح و ثبات در منطقه می‌دانند. اروپا اگرچه نتوانسته به تعهدات خود عمل کند اما انگیزه‌های اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای ایران به نظر آن چنان قوی است که در رویارویی کم‌سابقه با ایالات متحده قرار گرفته و تلاش کرده تا ایران را پایبند به توافق نگه دارد. استراتژی اروپا در این میان مشخص است: دوام آوردن تا پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ و امید به ناکامی او در راه‌یابی دوباره او به کاخ سفید. «کلی کرفت» نماینده آمریکا در سازمان ملل روز جمعه در گفت‌وگویی با یک روزنامه آلمانی با اشاره به عدم حمایت کشورهایی اروپایی از اقدام آمریکا مبنی بر بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران‌ گفت: این بسیار ناامیدکننده است. این مسئله آنقدر مهم‌ است که نمی‌توانیم تا ۱۸ اکتبر که تحریم‌های تسلیحاتی به اتمام می‌رسد، صبر کنیم. ما نمی‌توانیم صبر کنیم تا دنیا بفهمد که در ۱۸ اکتبر، چین و روسیه می‌توانند به ایران تسلیحات بدهند و ایران آن‌ها را بخرد و به گروه‌های شبه نظامی بدهد.
انتقاد در داخل آمریکا
«وندی شرمن» مذاکره‌کننده اصلی آمریکا در توافق هسته‌ای روز جمعه در واکنش به مخالفت طرفین برجام با فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط آمریکا به شبکه ام اس ان بی سی گفت: برداشت من این است که رئیس‌جمهور بار دیگر به جای آنکه ایران را به انزوا بکشاند، آمریکا را منزوی کرده است. روسیه، چین و اروپا باور دارند که آمریکا حق بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را ندارد.
وی تصریح کرد: ما به طور آشکار در توافق مشخص کردیم که تنها طرفین مشارکت‌کننده در برجام می‌توانند از مکانیسم بازگشت تحریم‌ها استفاده کنند و ترامپ به زبان خود گفته است که آمریکا دیگر در برجام شراکت ندارد.
از نظر من آمریکا در این زمینه موفق نخواهد شد. اگر آن‌ها حتی بتوانند به طرقی کارشان را پیش ببرند، فکر نمی‌کنم کسی به آن‌ها توجه کند. «آنتونی براون» عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا روز جمعه در توییتی نوشت:« تحت رهبری شکست خورده رئیس‌جمهور ترامپ، ایالات متحده تنها، منزوی و ضعیف شده است. ترامپ متحدانمان را رها کرده و تمامی اهرم‌های فشاری که برای مقابله با نفوذ ستیزه‌جویانه ایران داشتیم را از دست داده است. ما نیاز به یک استراتژی واقعی داریم. این جز هرج و مرج و رجزخوانی به همراه نمی‌آورد.» «کالین کاهل» مشاور پیشین امنیت ملی جو بایدن روز جمعه در واکنش به تلاش کشورش برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در توییتی نوشت: یک‌ موازنه دیپلماتیک بر سر احیای تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران شاید صریح‌ترین مثال باشد که نشان می‌دهد آمریکا تا چه حد خود را از نظم جهانی منزوی کرده است؛ آن هم وقتی که دولت ترامپ قصد داشت که تهران را منزوی کند. «خواکین کاسترو» نایب رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در توییتی نوشت: «پمپئو با تلاش برای فعال‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها - ابزاری حیاتی که تنها در اختیار طرفین برجام است - سعی دارد وانمود کند که دولت ترامپ از توافق هسته‌ای خارج نشده است‌. حال دیگر متحدانمان به رهبری آمریکا اعتماد نداشته و ما به طور بین‌المللی منزوی شده‌ایم.» «ریچارد هاس» رئیس شورای روابط خارجه آمریکا و مدیر اسبق سیاست‌گذاری‌ها در وزارت خارجه این کشور روز جمعه در واکنش به فعال شدن مکانیسم ماشه توسط آمریکا و مخالف طرفین برجام با این اقدام در توییتی نوشت: آمریکای اول به راستی به آمریکای تنها تبدیل شده است. سیاست خارجی یکجانبه‌گرایی آمریکا را بیشتر از ایران منزوی کرده است. خروج از برجام و سپس تلاش برای بهره‌بری از مزایایش کاری نشدنی است.
اعتراض تند روسیه
نماینده دائم روسیه درسازمان ملل متحد با ارسال نامه‌ای به رئیس شورای امنیت، درخواست آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را نامشروع دانست و به شدت محکوم کرد. «واسیلی نبنزیا »  با ارسال این نامه به دیان دیجانی نماینده دائم اندونزی در سازمان ملل که اکنون ریاست دوره‌ای شورای امنیت را برعهده دارد، این مطلب را مطرح کرد. وی در این نامه آورده است: من این افتخار را دارم که موضوع فوری مربوط به اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را مورد توجه شما قرار دهم.  نماینده روسیه در سازمان ملل متحد افزود: ما عمیقا نگران تلاش‌های ایالات متحده برای برقراری مکانیسم ماشه با استناد به بند ۱۱ قطعنامه فوق هستیم.  نبنیزیا ادامه داد: ما تلاش‌های طرف آمریکایی را غیرقانونی می‌دانیم زیرا ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به طور عمدی و رسمی از برجام خارج شد و در این رابطه هیچ مخفی‌کاری هم نداشت. وی اضافه کرد: متعاقب آن آمریکایی‌ها بارها قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و برجام را نقض کرد، بنابراین هرگونه حق استفاده از  ابزارهای مقرر در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، از جمله موارد موجود در بند ۱۱ را از بین برد. نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد تصریح کرد: من این افتخار را دارم که موقعیت حقوقی مفصل خود را در این باره با شما و سایر اعضای شورای امنیت در میان بگذارم.  نبنزیا تاکید کرد: ما این حرکات نامشروع طرف آمریکایی را به شدت محکوم می‌کنیم و معتقدیم که مکانیسم بازگرداندن تحریم ایجاد نشده است.  بر اساس اطلاعات ما، این رویکرد اکثر اعضای شورای امنیت است.  وی همچنین خواستار ثبت این نامه به عنوان سند شورای امنیت شده است.