روزنامه شرق
1399/06/25
زنان شجاعانه پيشگام شدند
گفت‌وگو با عباس عبدي، پژوهشگر اجتماعي زنان شجاعانه پيشگام شدند چند ماهی است كه زنان از تعرض‌ها در ارتباطات حرفه‌ای سخن می‌گویند. این رویه هرچند اكنون شتاب كمتری گرفته؛ اما سبب اتفاقات مهمی شده است. یكی از متهمان دستگیر شده و یكی دیگر از عضویت در حرفه‌اش تعلیق شده است. با عباس عبدی، پژوهشگر، در‌این‌باره كوتاه سخن گفته‌ایم.بحث تجاوز و آزار جنسی در محیط‌های كاری، رسانه‌ای و پژوهشی چندی است به‌طور جدی و به‌صورت یك جنبش از سوی زنان مطرح شده است. به نظر شما چه روندی سبب شد تا سرانجام خانم‌ها از این مسائل سخن بگویند؟
مهم‌ترین دلیل از نظر من كوچك‌شدن دنیاست. پیش‌از‌این برای هر سخن و ایده‌ای نیازمند دسترسی آزاد به رسانه‌های مكتوب و تصویری بودیم. باید زمینه‌ای فراهم می‌شد و به‌گونه‌ای صدای دادخواهی آنان جایی ثبت و منتشر می‌شد و بررسی می‌شد که به علل فراوان دادگاه‌ها چنین ظرفیتی را نداشتند. فرهنگ عمومی هم با آن همراهی نمی‌کرد. این روزها در فضای مجازی سخنشان را به‌سادگی می‌توانند بیان كنند و از همه مهم‌تر اینكه بلافاصله عده‌ای دیگر با آنان همراهی و همدلی كردند. این از نظر بحث فنی و تكنیكال است؛ اما از منظر دیگر وقتی یكی، دو نفر آسیب‌دیده چنین مسائلی را مطرح كنند، به دیگران این جسارت را می‌دهند تا آنان نیز بتوانند تجربه‌های خود را بازگو كنند و اكنون این اتفاق افتاده است. از سوی دیگر به نظر می‌رسد گوش شنوا نیز بیشتر شده و نگاه‌ها تغییر كرده است. این حرف كه مقصر فقط زنان هستند، كمتر مطرح میشود و این نكات در شکل‌گیری این جریان اهمیت دارد.
چرا بیان این مسائل حتی در بین زنان فرهیخته، فعال و پژوهشگر جزء تابوها بوده و حس می‌كردند صدای‌شان شنیده نمی‌شود؟
یك بخش شاید به این دلیل باشد كه پیش‌از‌این، آنان فكر می‌كردند اعتراضشان، به نتیجه نمی‌رسد و فقط موجب هتک حیثیت خودشان میشود. اگر بر این باور باشیم كه كاری سرانجام ندارد، علاقه‌ای به انجام آن نخواهیم داشت و ترجیح می‌دهیم سكوت كنیم؛ به‌ویژه در مسائلی نظیر اینكه عواقب بعدی آن، با خسارت‌های زیادی همراه بوده و سبب حذف یا طرد هم می‌شده است؛ اما اكنون این وضعیت سبب همدلی شد و آدم‌های زیادی با آن همسو شدند. یکی از این خانم‌ها اظهار کرده که موضوع را همسرش می‌داند و او حامی پیگیری او است. به نظرم نقش این مردانِ فهمیده در حمایت از همسران آزاردیده بسیار مهم و ارزشمند است.
مردان متعرض در حوزه‌های مختلف فرهنگی از هنرمند تا پژوهشگر اجتماعی بودند. این مسئله را چگونه می‌توان تحلیل كرد و چه بسترها و زمینه‌ای سبب شده تا آنان این‌گونه رفتار كنند؟
نباید این‌طور به قضیه نگاه كرد كه این مردان در این حرفه‌ها بوده‌‌اند. قطعا این مشکل در تمام حرفه‌ها کما‌بیش وجود دارد و در این نمی‌توان شك كرد. از سوی دیگر شاید یكی از دلایلی كه زنان مورد تعرض قرار‌گرفته توانسته‌اند این مسائل را مطرح كنند، شجاعت و دسترسی‌هایی بود كه داشته‌اند. این زنان شجاع، پیشگام هستند؛ حتی وقتی طرف آنها افراد شناخته‌شده‌ای باشد؛مثلا زمانی كه این اتفاق برای خانمی در شركتی رخ می‌دهد، مردم، شركت، رئیس شركت و... را نمی‌شناسد، او چگونه می‌تواند وارد میدان شود؟ اگر وارد شود، ممكن است هزینه‌های زیادی بپردازد و مشكلات متعددی برایش به وجود بیاید. كسانی كه اكنون قدم نهاده‌اند و داوطلب بیان این اتفاقات شده‌اند، هم دسترسی‌های خوبی به رسانه‌ها دارند و هم ضریب امنیت آنها بالاتر است و هم فرد متعرض به‌دلیل شهرت، شكننده‌تر و آسیب‌پذیرتر است؛ بنابراین نباید فكر كنید چرا زنان حوزه‌های دیگر تاكنون سخن نگفته‌اند و تنها در این حوزه‌های فرهنگی اتفاق می‌افتد. البته ویژگی‌های برخی حرفه‌ها می‌تواند اثرگذاری بیشتری در بروز این تعرضات داشته باشد؛ مثلا موقعیت‌ها و انگیزه‌های بیشتری را در افراد به وجود بیاورد كه آنان بیشتر دست به تعرض بزنند كه این حرفه‌ها را به‌طور خاص باید بررسی كرد.
البته در سؤال قبلی منظور این است كه از مردان این حوزه‌ها با توجه به جایگاه و دانش انتظار بیشتری می‌رفت، مثلا به‌تازگی یكی از اعضای انجمن جامعه‌شناسان به‌دلیل مطرح‌شدن تجاوز و آزار و اذیت خانم‌ها، عضویتش تعلیق شد که این تعلیق باعث امیدواری افراد آسیب‌دیده شد.
فراموش نكنیم که این اتهامات بسیار موضوع مهمی است و باید به آن عادلانه رسیدگی شود. در این مورد خاص، تعلیق عضویت روند عادی است، اصلا بهتر است خود افراد عضویتشان را تعلیق كنند تا به موضوع رسیدگی شود. درباره فساد هم این رفتار را داریم مثلا وقتی یك مقام مسئول متهم به فساد میشود، استعفا می‌دهد تا به ماجرا رسیدگی شود (متأسفانه در ایران چنین نیست) تا حكم قضائی، حكم اخلاقی یا حكم حرفه‌ای و... صادر میشود و براساس آن می‌توان نتیجه‌گیری قطعی کرد. تعلیق عضویت باید به‌عنوان یك پیش‌شرط رسیدگی‌های منصفانه تلقی شود.
آیا این رویه می‌تواند ادامه پیدا كند و مسئله تعرض می‌تواند در صنوف و حرفه‌های دیگر پیگیری شود یا هنوز زمینه‌اش فراهم نشده است؟
این موضوعات مطلقا منحصر به حرفه‌هایی كه مطرح شده، نیست. اتفاقا كسانی كه در این حرفه‌ها مشغول هستند، به‌دلیل حس مسئولیت‌پذیری‌ای كه دارند، این مسائل را مطرح كردند. حالا اگر در حرفه‌ای چنین حسی وجود ندارد یا فضای عمومی آن به‌گونه‌ای است كه افراد متعرض و متجاوز از امنیت بیشتری برخوردار هستند، حسنی برای آن حرفه محسوب نمی‌شود. هرچه بیشتر درباره این مسائل در حرفه‌های مختلف سخن گفته شود، امنیت بیشتری برای زنان فعال در آن فراهم میشود تا اینکه فقط منتظر باشیم تا یك‌سری قاعده‌های حقوقی و اخلاقی در آنها شكل بگیرید.
آیا روزنامه‌نگاران در هموار‌كردن این مسیر می‌توانند نقش بیشتری داشته باشند؟
روزنامه‌نگاران می‌توانند بیشترین نقش سازنده را در دفاع از افرادی که به آنها تعرض شده است، ایفا کنند. گفت‌وگوی اخیر خانم الناز محمدی از نمونه‌های خوب برای تأیید این مدعاست. اتفاقا در زمستان سال گذشته هیئت‌مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به چند نفر از همکاران خانم مأموریت داد که در‌این‌باره و با مشورت کارشناسان طرح اجرائی مناسبی را تهیه کنند که شامل آموزش، نظارت و... شود که متأسفانه با شیوع کرونا همه برنامه‌ها دچار اختلال شد و امیدواریم در آینده نزدیک طرح خود را نهایی و اجرا کنند. همچنین انجمن آمادگی دارد از طریق یک کارگروه معتبر و حافظ اسرار به ادعاهای افراد رسیدگی و مساعدت‌های مناسب را انجام دهد.
سایر اخبار این روزنامه
پشت‌پرده تحریم تلویزیون ایران
خیانت می‌کنند می‌گویند پرستو بود
مراسم عزاداری روز شهادت حضرت امام سجاد(ع)
سفر نوری المالکی به تهران
ماجرای اسارت هولناک در سومالی
اولین قربانی دوستی چرچیل و استالین
فراجناحی از کدام جناح؟
تجمع صورت نگرفته است
زنان شجاعانه پيشگام شدند
جشنواره ونیز توجه ویژه‌ای به سینمای ایران دارد
ایران باید با خونسردی برخورد کند
انکار بعد از اقرار به جرم در امور کیفری
اقتصاد داده؛ تلفیق بیولوژی، کامپیوتر و اقتصاد
توهم تورم؟
