خواب سنگین تریلی ها و مسئولان در مرز دوغارون !

نوید زنده روحیان - از تکان های شدید خودرو چندبار سرم به شیشه پنجره برخورد می‌کند، راننده می‌گوید، این جا ابتدای جاده ترانزیتی است، از دور، گرد و غبار غلیظی دیده می‌شود، کم کم وارد جاده می‌شویم و از بین دو صف طویل تریلی ها در حال عبور هستیم. یک عده پارک کرده اند، بعضی ها آرام حرکت می‌کنند، چند نفری هم پشت فرمان خوابیده اند، صف آن قدر طولانی است که حدود 10دقیقه‌ای از مسیر ادامه پیدا می‌کند. به صدای همهمه ای نزدیک می‌شویم که از داد و فریاد تا بوق ممتد تریلی و خودروهای سواری در آن شنیده می‌شود. مامور مرزبانی جلوی پست بازرسی ایستاده است، داخل خودرو را نگاهی می‌کند و می‌گوید: حرکت کن. مسیر را ادامه می‌دهیم تا جایی که جاده دو بانده می شود و تراکم تریلی ها که شاید بیش از هزار دستگاه هستند آن قدر زیاد می شود که دیگر امکان  ادامه مسیر نیست، راهمان را کج می کنیم به سمت جاده مجاور، قسمت ورودی تریلی ها به باسکول سمت راست جاده است، بعضی از داخل صف در دو ردیف و بقیه هم از گوشه و کنار، خاکی و داخل جاده به هر زحمتی می خواهند وارد شوند، یک در ورودی با چندین مسیر که قرار است تریلی هایی با آن عظمت از آن عبور کنند. کمی آن طرف تر بعد از یک مسیر خاکی در ورودی یکی از پرترددترین گمرکات کشور است، گمرک شهید ناصری دوغارون، جایی برای تردد خودرو، ترانزیت کالا و رفت و آمد مسافران در مرز بین المللی ایران و افغانستان.  به گزارش خراسان رضوی، تردد کامیون های ترانزیتی در مرز و گمرک دوغارون، یکی از فعال ترین گمرکات کشور در هفته های اخیر با مشکلاتی همراه بوده و باعث شده است چندین تریلی حامل کالاهای مختلف ترانزیتی و داخلی در این گمرک چندین روز معطل بمانند. خبرنگار خراسان برای بررسی مشکلات موجود در دوغارون به این شهر سفر کرده است تا از نزدیک وضعیت را رصد کند که گزارش آن در ادامه می آید.   مشکلات خارجی ؛ ناز کردن به سبک کامیون های افغانستانی  در منطقه ویژه جای سوزن انداختن نیست، صف کیلومتری برای ورود کامیون های ایرانی شکل گرفته و قسمتی از محل بارگیری هم در حال جا به جایی کالاهای خود بین تریلی های افغانستانی هستند. پارکینگ از همه جا بدتر است و تریلی با آن عظمت را به فاصله 10 سانتی متر از هم پارک کرده اند، که درآوردن یک تریلی از وسط این معرکه خودش نصف روز کار دارد.  عظیم یکی از راننده های ایرانی است که می گوید: امکانات آن طرف مرز افتضاح است. اگر ما این جا هشت باسکول داریم آن جا فقط یک باسکول هست و هرچه در ایران معطل شدیم چند برابرش در افغانستان معطل می شویم. می بینید جای سوزن انداختن در منطقه نیست اما با وجود این کامیون های افغانستانی یکی یکی می آیند.  یکی از نمایندگان شرکت ها می گوید: خودروها انواع مختلفی دارند و هربار از سمت افغانستان چند خودرو برای ترانشیپ به این طرف مرز می آیند اما از آن لحظه، دعوای بین ما نمایندگان شروع می شود تا بتوانیم آن را برای حمل بار  شرکت خود بگیریم.  یکی دیگر از رانندگان توضیح می دهد: هر بار چند خودروی افغانستانی وارد مرز می‌شود کار ما شروع می شود و همه از جمله کارگر و جرثقیل و ... فعال می شوند و پارکینگ خالی می شود اما الان خودروها یکی یکی وارد می شوند و برخی ملاحظات موجود در مرز برای مبارزه با مواد مخدر هم باعث می شود که این کار کندتر هم انجام شود. اکنون 12 روز است که من در پارکینگ اوجادی منتظرم و منطقه پذیرش نمی کند. ضعف توان مرزی افغانستان  یکی از رانندگان با سابقه در مرز دوغارون می گوید: ما در گمرک دوغارون مشکلات زیادی داریم، این طرف مرز در ایران هم مشکل کم نیست اما آن طرف هیچ امکاناتی ندارد، چند روز باید منتظر بمانیم تا بارمان ترخیص شود و در این چند روز حتی یک حمام نمی توانیم برویم از همه بدتر این که باسکول خروجی برای حجم بالای خودروهای ورودی بسیار کم است و جواب گوی ما نیست .  هفته ای 4 واژگونی لب مرز  کاظمیان یکی از رانندگان دیگر از وضعیت نابه سامان مسیر مرزی گلایه دارد و می‌گوید: بارها با چشم خودم دیدم که تریلی با بارش واژگون شده و این فقط به دلیل پستی و بلندی های مسیر در خروجی است. هیچ کس هم به آن رسیدگی نمی کند، حتما عکس و فیلم های این جا را دیده اید زمانی که باران می‌بارد آب جمع می شود و کامیون ها تا کمر در آب و گل فرو می روند.  نماینده وزارت خارجه پاسخ نداد چرایی برخی از این مشکلات را که مربوط به تعاملات بین المللی بین دو کشور ایران و افغانستان بوده از نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال و شرق کشور پیگیری کردیم اما با وجود تماس تلفنی و انتظار دو روزه پاسخی از سوی بهشتی منفرد سفیر و مدیرکل این نمایندگی دریافت نکردیم.  و اما مشکلات داخلی ؛ نوبت فروشی، در غیاب سیستم نوبت دهی پیاده وارد صف کیلومتری کامیون ها می‌شوم، تا جایی که چشم کار می کند تریلی در دو صف ایستاده،بعضی راننده ها پشت فرمان خوابشان برده است، چند نفر ناهار می خورند و یک عده هم چند نفری از خودروها پیاده شده اند و صحبت می کنند. هر چند وقت یک بار هم بعضی ها حوصله شان سر می‌رود یا دور می زنند و برمی‌گردند یا می زنند به دل جاده خاکی و صف را جا می‌گذارند. همین باعث می شود جلوی در ورودی باسکول به جای دو ستون از چهار پنج مسیر وارد در ورودی شوند.  احمد راننده ای است که از تبریز آمده و واقعا از بی نوبتی ها عصبانی است و گلایه می‌کند و مدعی است: نوبت باید رعایت شود اما این جا اصلا انگار نه انگار از ساعت 9 صبح از پارکینگ بیرون زدم و الان که ظهر شده هنوز منتظر ورودم بعد یک عده بدون این که یک دقیقه معطل شوند از کنار جاده خود را به در می رسانند و داخل می شوند. همکاران محلی ما که اصلا در صف منتظر نمی مانند و عبور بدون نوبت را حق خودشان می دانند. من بیشتر وقت هااز مرز سرخس رفت و آمد می کنم، از بحث امکاناتش که بگذریم سیستم نوبت دهی آن جا کاملا آنلاین و بدون ارتباط با افراد است و به هیچ وجه نمی توان در آن بی نوبتی کرد. حتی اگر کامیونی از صف خارج شود جلوی در به او می گویند که نوبتش نیست و پذیرش نمی شود اما این جا کسی پاسخ گو نیست، هرکار دلشان می خواهد می کنند . راننده دیگری مدعی می شود: از ساعت 10 صبح با یک کامیون دیگر از پارکینگ اوجادی خارج شدیم، من هنوز به در باسکول نرسیدم که همکارم در حال خروج است و همه کارهایش را انجام داده(!)او درباره چگونگی این سرعت عمل همکار خود ادعا می کند: عجله داشته و بایکی از نماینده ها هماهنگ کرده، 500 هزار تومان داده و وارد گمرک شده الان هم کارش تمام شد بعد ما حداقل دو ساعت دیگر فقط در صف ورود هستیم.  ماندن کامیون ها در مرز پارکینگ اوجادی قبل از ورودی گمرک قرار دارد و تریلی ها ابتدای ورودشان به مرز وارد آن می شوند، یک پارکینگ که مربوط به بخش خصوصی است و حالا در این شلوغی میزبان چند روزه کامیون دارها.  یکی از راننده ها که از گلستان آمده می‌گوید: 12روز است که در این پارکینگ مانده ام و نتوانستم وارد منطقه ویژه بشوم، می گویند کامیون افغانی نیست و ما همچنان منتظریم، در پارکینگ هم که هیچ امکاناتی نیست و حتی برای سرویس بهداشتی مشکل داریم.  نبود کارگر و نگهبان و امکانات  هنوز حرف با راننده گلستانی تمام نشده که علی آقا راننده ای اهل تبریز با چشم هایی سرخ و باد کرده از کنارمان رد می شود او که گلایه هارا می شنود صدایش را بلند می کند و مدعی می شود: به خدا دیشب تا صبح نخوابیدم، این جا کجاست؟ من راننده خودم باید مراقب باشم که بارم را ندزدند، 10 روز است که این جا اسیر شدم تا کامیون افغانی پیدا شود، نماینده ها با رانندگان افغانستانی هماهنگ می کنند از طرفی مراودات نادرستی هم بین برخی کارمندان و نماینده ها وجود دارد  و هر راننده ای که پول بدهد کار او را زودتر راه می اندازند. بعد از این همه وقت که من یک راننده پیدا کردم و خواستیم بار را تحویل بدهیم کارگر نبود و هر بار می گفتند تو برو ما کارگر را می فرستیم، آخر هم مجبور شدم خودم با راننده افغان بار را تخلیه کنیم. کلاهم آن جا بیفتد دیگر نمی آیم، سرفه کنیم باید پول بدهیم، آن هم نه هزینه های مصوب و مشخص، رشوه و زیرمیزی و انعام.  مخروبه ای که شایسته مرز بین المللی نیست بوی بسیار تندی در فضا پیچیده که وقتی از کنار دریچه کانال های فاضلاب عبور می کنم غلیظ تر هم می شود، بعضی می گویند این بو مربوط به تخلیه گاز مایع از مخزن های منطقه ویژه به کامیون های حامل سوخت است. محوطه سمت راست بعد از در ورودی پارکینگ تریلی ها و مسیر در خروج گمرک است، صدای آژیر بلندی توجهم را به خود جلب کرد که از سمت سوله ای بود که تریلی ها از آن عبور می کردند، محل اسکن ایکس ری که کلیه خودروها وقتی از آن عبور می کنند یک بار به طور کلی اسکن می شوند و هر خودرویی که بخواهد از مرز خارج شود باید از آن عبور کند. دور تا دور محوطه های خالی وجود دارد که همگی خاکی هستند، اما قسمتی که به سمت پارکینگ و در خروجی می رود کاملا خاکی است، که با هربار رد شدن یک خودرو کل فضا پر از گرد و خاک می شود ، جدول های کنار مسیر و پلی که روی جوی درست شده هم شکسته اند و یکی از تریلی ها که درحال عبور از روی آن است، محکم به زمین می خورد و صدای بلندی ایجاد می کند، پارکینگ هم که محل استراحت رانندگان است، وضعیت بهتری ندارد و بیشتر آن ها روی همین زمین خاکی و در سایه خودروهایشان نشسته اند، نرده های کنار مسیر شکسته است و خاک و نخاله هم در گوشه وکنار کم نیست، مشابه همین وضعیت در منطقه ویژه اقتصادی هم هست اما از همه بدتر مکانی است که به آن بازارچه مرزی می‌گویند، یک دیوار نیم ساخته یا تخریب شده با زمینی از خاک نرم که وقتی روی آن قدم می زنی سر تا پا خاکی می شوی، با راهی باریک که بیشتر از 100 تریلی در حال عبور از آن هستند و همگی باید از راهی که فقط یک تریلی می تواند از آن عبور کند رد شوند و از همان راه هم دور بزنند. افزایش ظرفیت در چند ماه  کوه گرد، مدیرکل گمرک شهیدناصری دوغارون اظهار کرد: ما در زمینه ترانزیت کالا جزو پنج گمرک فعال کشور هستیم که در چند ماه اخیر مراودات تجاری ما رشد قابل ملاحظه ای داشته به طوری که نسبت به ابتدای سال 99 تاکنون ، 50درصد افزایش تبادل کالا صورت گرفته است.  وی تاکید کرد: مرز دوغارون جزو معدود مرزهایی است که در شرایط کرونا تعطیل نشده است اما با این شرایط حجم ورود و خروج کامیون ها روزانه 300 تا 350 دستگاه بوده که با افزایش ساعت کاری خروجی ما به 550 مورد رسیده و حدود 500 ورودی داریم که با نظر کارشناسان حداکثر ظرفیت ما در دوغارون همین است، البته ملاحظاتی هم در مرز دوغارون وجود دارد که ما نمی توانیم در شب کار کنیم و بالاخره این مسائل امنیتی هم مهم است .  اختلافات مرزی مانع به سازی مسیر/ هفته ای 3 تا 4 واژگونی کوه گرد همچنین توضیح داد: مسیر ناهموار موجود در نقطه صفر مرزی خط حایلی است که مربوط به 60 تا 70 سال قبل است که گرفتار اختلاف مرزی است و هر دو کشور روی این قسمت ادعای مالکیت دارند، هرچند که این قسمت در اختیار ایران است اما هرگونه احداثی در این منطقه خاص باعث مسدود شدن مرز از طرف افغانستان است. در این محدوده اگر خودروها از مسیری غیر از مکان مشخص یا با سرعتی بالاتر عبور کنند واژگون می شوند و به همین دلیل ما هفته ای سه تا چهار مورد واژگونی تریلی در مسیر اختلافی داریم.  ترانشیپمنت عامل معطلی در مرز وی درباره معطلی چندین روزه تریلی ها در گمرک می گوید: در گذشته بیشتر مبادلات ما به صورت حمل یکسره بوده است و مستقیم از مرز خارج می‌شدند اما فعالان اقتصادی به تازگی به روش ترانشیپمنت روی آوردند یعنی خودروی ایرانی وارد گمرک و خودروی افغانستانی هم از طرف خود وارد می شد و کالا در خودروها جا به جا می شد طبیعتا این کار پیچیدگی های خاص خود را نیز داشته و رسیدن این دو خودرو به یکدیگر زمان بر است و همین باعث معطلی خودروها می شود که ما به طور کلی با آن مخالف هستیم و به نظرمان باید حمل مستقیم انجام شود.   مدیرکل گمرک دوغارون تصریح کرد: ما اگر بخواهیم به نوبت دهی و دیگر موارد رسیدگی کنیم از کار خودمان بازمی مانیم و قانون هم به ما اجازه ورود به این مسائل را نمی دهد، بحث پارکینگ در حوزه وظایف منطقه ویژه اقتصادی و پارکینگ خصوصی است. در گذشته به صورت موردی مواردی مثل نوبت فروشی انجام می شده اما الان به ندرت این موارد  صورت می گیرد ولی من در جایگاه پاسخ گویی به این مورد نیستم و سازمان پایانه ها باید پاسخ گو باشد.  او در پاسخ به این ادعای برخی رانندگان که چرا نمایندگان و کارمندان گمرک با هماهنگی یکدیگر برخی رانندگان را زودتر ترخیص می‌کنند، گفت: من به رانندگان کاری ندارم، اما چهار نماینده را بیاورید و جلوی من از آن ها سوال کنید و ببینید این موضوع را تایید می کنند یا خیر؟ شما مسائلی مطرح می کنید که اصلا جایگاهی ندارد و موارد امنیتی اصلا در این جا قابل طرح نیست که من بخواهم جوابتان را بدهم. شما کار چندین سازمان را زیر سوال می برید.  کوه گرد اظهار کرد: در گمرک هر خودرویی که بیش از دو تا سه روز بماند مجوزهای لازم را نداشته ، همه چیز هم ثبت شده و در سامانه مشخص است اگر خودرویی مانده داخل گمرک نبوده و داخل پارکینگ و منطقه اقتصادی بوده است و احتمالا رانندگان مجوزها و مدارکشان تکمیل نبوده است.  پایان نوبت فروشی، تا چند روز دیگر اما رستمی مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در پاسخ به این که چرا از سوی منطقه ویژه  نوبت فروشی به رانندگان  کنترل و مدیریت نمی شود می گوید: ما منکر این مورد نیستیم و مشکلاتی هم وجود داشته اما متولی آن یک شرکت خصوصی است اما به دلیل مشکلاتی که در نوبت دهی دستی بوده ما سیستم مکانیزه نوبت دهی را طراحی و آماده کردیم که درنهایت تا چند روز دیگر این سیستم در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون نصب می شود و دیگر شاهد این مشکلات نخواهیم بود.  وی افزود: هنوز سه ماه نشده که در منطقه ویژه شروع به کار کرده ام و مشکلات عمرانی و نبود برخی امکانات را قبول دارم اما در این مدت اقداماتی را برای به سازی آغاز کردیم اما حجم کاری بسیار بالا در این مدت اجازه فعالیت بیشتر را نداده است. پس از این پیگیری های مکرر درباره مشکلات و مسائل مربوط به مدیریت مرز، تلاش کردیم با سیاح فرماندار شهرستان تایباد مصاحبه کنیم اما پیگیری چند روزه ما برای مصاحبه با وی نتیجه ای نداشت.