فرانسه در بن بست لبنان با نگاه به ايران

آرمــان مــلــي –
عليــرضا پــورحسين:
فرانسه مدت‌هاست که عملا در خاورميانه نقش‌آفريني نمي‌کند و به‌خصوص از عراق، سوريه و لبنان محو شده است و همه تحرکات خود در خاورميانه را به تبعيت از آمريکا انجام مي‌دهد. چند سال پس از آغاز جنگ در سوريه در سال 2011 سازمان‌هاي اطلاعاتي و امنيتي فرانسه به کاخ اليزه پيشنهاد کردند حضور خود را در سوريه در چهارچوب تقويت ارتباطات با نظام سوريه و دولت بشار اسد تحکيم بخشد و خود را از مسير تحولات سوريه حذف نکند و اجازه ندهد آمريکا فعال مهم در منطقه باشد اما اين رهنمود جايي در سياست خارجي فرانسه در قبال سوريه و خاورميانه پيدا نکرد و اکنون کار به‌جايي رسيده است که مهم‌ترين دخالت و طرح فرانسه براي لبنان در کمتر از يک ماه با شکست مواجه مي‌شود. رئيس‌جمهوري لبنان در همين خصوص ضمن ابراز تاسف نسبت به شکست مصطفي اديب در تشکيل دولت جديد، بر پايبندي خود به ابتکارعمل فرانسه براي نجات اين کشور تاکيد کرد. نخست‌وزير مکلف لبنان عصر شنبه انصراف خود را از تشکيل کابينه اعلام کرد تا جايي که بسياري بر اين باور شدند که طرح امانوئل ماکرون شکست خورده است و ادامه آن به جايي نخواهد رسيد؛ طرحي که حتي فرانسه براي عملياتي شدن آن به روسيه متکي شد تا بتواند از طريق اين کشور، ايران را نيز در راستاي اجراي آن به خود نزديک‌تر کند. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با فريدون مجلسي، ديپلمات پيشين کشورمان و کارشناس مسائل بين‌الملل داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
اساسا فرانسه با چه انگيزه‌هايي حضور خود را در منطقه خاورميانه پررنگ‌تر کرده است؟
فرانسه نسبت به تمامي کشورهايي که در آنها حضور داشته است، نقشي استعمارگرايانه ايفا نکرده است. لبناني‌ها پيش از زير قيموميت رفتن فرانسه ارتباطات فرهنگي زيادي با اين کشور داشتند. يک اقليتي در لبنان زندگي مي‌کنند که بواسطه دين و مذهب مسيحيتي که دارند با فرانسه رابطه نزديکي دارند. زبان فرانسه، زبان دو لبنان است و صدها هزار لبناني امروزه هم تابعيت لبناني و هم متابعيت فرانسوي دارند. لبنان همواره دروازه ورود فرانسه به خاورميانه بوده است و اکنون بعد از سال‌ها جنگ فرانسه ديگر در اين منطقه به‌صورت کم‌رنگ‌تري فعاليت مي‌کند. بحران لبنان در چند ماه اخير فرصتي شد تا فرانسه بار ديگر پا در اين کشور گذاشته و با توجه به اينکه فرانسه کشتاري در اين کشور نداشته است، به همين دليل مردم لبنان نسبت به اين کشور حتي اگر طرفدار آن نباشند اما نفرتي از آنها نيز ندارند. شايد فرانسه امروز به دنبال اين است که با سامان دادن به اوضاع لبنان موقعيتي براي خود در اين کشور ايجاد کند و نفوذ خود را در اين کشور بيشتر کند اما با توجه به اينکه حزب‌ا... در لبنان قدرت زيادي دارد بعيد به نظر مي‌رسد فرانسه در لبنان به نتيجه برسد.
آيا ميانجيگري روسيه براي نزديک کردن ايران به ابتکار عمل فرانسه به نتيجه ختم خواهد شد؟


فرانسه خواهان اين است که شايد از طريق روسيه به نحوي بتواند ايران را در قضيه لبنان با خود همراه کند اما مشخص است که به نتيجه نخواهد رسيد. فرانسه احساس مي‌کند که روسيه به‌واسطه روابط خوبي که با ايران دارد مي‌تواند نظر ايران را تغيير دهد؛ نکته‌اي که آنها از آن غافل هستند اين است که اين تلاش‌ها صرفا در عرصه سياسي است و بحران لبنان جنبه‌هاي ديگري دارد که با امنيت منطقه گره خورده است و صرفا ميانجي‌گري روسيه نمي‌تواند اين مساله را حل کند. روسيه شايد در اين ميان صرفا حامل پيام باشد اما در اين مقوله حساس نمي‌تواند نظر ايران را تغيير دهد و ايران نيز صرفا به‌واسطه رابطه خوبي که با روسيه دارد شايد صرفا پيشنهادات اين کشور را بشنود.
بزرگ‌ترين چالش‌هاي پيش روي لبنان در رسيدن به آرامش چيست؟
انفجار مشکوک و ويرانگر بندرگاه بيروت تنشي را آغاز کرد؛ تنش با توسعه اقتصادي منافات دارد. لبنان پس از پايان جنگ طولاني داخلي با کمک‌هاي ايران و غرب دوران بازسازي و رونقي را تجربه کرد. ويراني‌ها ترميم شد و تجارت، بانکداري، کار و پيشه و حتي صنايع توسعه چشمگير يافت. امواج مهاجران و فراريان از سوريه به لبنان که بيش از يک‌چهارم جمعيت آن کشور برآورد شده‌اند، از ظرفيت تحمل اين کشور فراتر بوده است. کثرت مهاجران و دوتابعيتي ‌بودن بخش مهمي از جمعيت لبنان موجب شده است در شرايط بحراني فرار سرمايه و رکود ناشي از آن به‌‌سرعت صورت گيرد. به همين ميزان در زمان ثبات سرعت جذب سرمايه نيز زياد و جبران‌کننده است. پس از اعزام گردان‌هاي رزمنده براي حمايت از بشار اسد، ترکش‌هاي جنگ داخلي سوريه و ضربه‌هاي رژيم صهيونيستي نيز نصيب لبنان شده است. احتمال جنگ گسترده ديگر با رژيم‌صهيونيستي بر تنش افزوده و از سرمايه‌گذاري و توسعه اقتصادي کاسته و به فرار سرمايه افزوده است. هنوز معلوم نيست آن مواد منفجره به چه دليل در آنجا انباشته شده بود و چگونه دو انفجار مشکوک بر آن تزلزل سياسي و اقتصادي افزود. دليل هرچه بود بار ديگر توجه جهان را متوجه لبنان کرد و کشورهاي منطقه و فرانسه را که سوابق فرهنگي عميقي با لبنان دارد، به ميدان کمک و ايجاد ثبات در آن کشور کشاند. در اين ميان اما باز هم اين کشور با بحران روبه‌رو شد و حتي هنگامي که به نظر مي‌رسيد اين کشور با تشکيل دولت به‌زودي مسيري متفاوت در پي خواهد گرفت شاهد بوديم که نخست‌وزير مکلف لبنان عصر شنبه انصراف خود را از تشکيل کابينه اعلام کرد تا جايي که بسياري بر اين باور شدند که طرح امانوئل ماکرون شکست خورده است و ادامه آن به جايي نخواهد رسيد.