«دولت سايه» از پاستور نمي‌گذرد

آرمان ملي: «دولت سايه» يا «دولت در سايه» معناي مشخصي دارد که چنين است:‌ «قدرت واقعي سياسي در دست دولت‌هاي منتخب مردم نيست بلکه نزد افرادي است که در پس صحنه در حال ديکته کردن نظرات خود هستند» اعضاي دولت سايه معمولا مخالفان دولت مستقر و آناني هستند که در رقابت انتخاباتي ناکام مانده و درصدد القاي ضعف و اشتباه خواندن تصميمات دولت هستند تا از يک‌سو به جذب همراه براي خود اقدام کرده و از سوي ديگر به کسب راي براي انتخابات رياست‌جمهوري بپردازند. دولت سايه تعاريف ديگري هم شده که با تعريف کلاسيک و مرسوم آن متفاوت است. در تغيير و تحولات وزارت نفت در دولت اول احمدي‌نژاد، شجاع‌پوريان، وجود دولت سايه را بدعتي غلط و خطرناک در دولت نهم ارزيابي کرد. از نظر او افرادي به‌عنوان حلقه مشاوران امين و نزديک رياست‌جمهوري ظاهرا در اشکال قانوني بازرسي و نظارت در امور وزارتخانه‌ها دخالت مي‌کنند. اين عضو فراکسيون اصلاح‌طلب مجلس هفتم در اين زمينه مشخصا به داوود احمدي‌نژاد، برادر رئيس‌جمهور وقت و صادق محصولي اشاره کرده بود. البته بعدا مشخص شد در اين حلقه نزديکان احمدي‌نژاد يا دولت به‌اصطلاح سايه، مشايي نقش محوري دارد. دولت سايه براي برخي اما معناي متفاوتي دارد که ديگران با آن غريب هستند مانند سعيد جليلي که سال 98 چنين گفت: «معني دولت در سايه به معناي يک گفتمان و تفکر است که کسي که ادعا و دغدغه دلسوزي براي انقلاب را دارد در رابطه با مسائل کشور بي‌تفاوت نباشد.» جليلي در سال 92 خود را در مقام رقيب انتخاباتي قاليباف و روحاني معرفي کرد اما آرايش از دو کانديداي ديگر کمتر شد و اکنون زمزمه‌هايي مبني بر کانديداتوري او براي انتخابات رياست‌جمهوري 1400 به گوش مي‌رسد!
دولت سايه از کجا تا کجا؟
سعيد جليلي سال 92 و پس از شکست از روحاني طرح دولت سايه براي کمک به دولت مستقر و کم کردن کاستي‌هاي اين دولت را مطرح کرد اما تا انتخابات سال 96 خبري از کمک‌هاي جليلي و همراهانش به دولت روحاني شنيده نشد. در روزهاي منتهي به انتخابات رياست‌جمهوري 96 که جليلي کانديدا شد و به نفع رئيسي کنار رفت، بار ديگر بحث دولت سايه مطرح شد. ولي از همه سعيد جليلي در پيام پساانتخاباتي خود و بعد از او هم عزت‌ا... ضرغامي، رئيس اسبق صداوسيما، در کانال تلگرامي‌اش پيشنهاد تشکيل دولت آلترناتيو يا نظارتي داد. هر دو از همراهان آقاي رئيسي و سخنران سفرهاي تبليغاتي او بوده‌اند.
بي‌خيال همه، دولت سايه فعال است


آنطور که مشخص بود سعيد جليلي دولت سايه را تشکيل داده و مديريت مي‌کرد بدون مشاهده کوچک‌ترين همراهي با دولت مستقر که اين روند خلاف تعريف او از عملکرد دولت سايه است. اسمش را گذاشته «سلسله جلسات سايه تمدن اسلامي براي تاييد، تکميل و تصحيح برنامه‌هاي دولت دوازدهم» اما برخلاف اين عنوان عريض و طويل، واقعيت امر تنها دو کلمه است «دولت سايه» مساله‌‌اي که حتي سايت جليلي براي انتشار محتواي جلسات از آن در يک پرانتز استفاده مي‌کند. ديپلمات اصولگرايان که از اوايل شهريورماه دفترش را به مقري براي دولت سايه و چيدن کابينه در سايه اختصاص داده است تقريبا هفته‌اي يک‌بار پرونده يک وزارتخانه را به بحث مي‌گذارد و از کارشناساني دعوت مي‌کند تا عملکرد آن وزارتخانه را به نقد بگذارند؛ اما اين کارشناسان تنها نقش کارشناسي برعهده ندارند، بلکه عموما چهره‎هايي هستند که جليلي آنها را براي پست وزارت در آن حوزه مناسب مي‌داند و با اين اوصاف، هر جلسه نقد عملکرد يک وزارتخانه دولت مستقر، مراسمي است براي رونمايي از يک وزير در کابينه سايه! با نگاهي به سوابق افرادي که به عنوان کارشناس در اين جلسات حضور مي‎يابند و بعد از جليلي تريبون را در جهت نقد دولت به دست مي‌گيرند يک حقيقت عيان مي‌شود و آن ميزان وفاداري جليلي به همقطارانش در دولت‌هاي نهم و دهم و البته دوستانش در دانشگاه امام صادق است؛ يعني همان دانشگاهي که متولي دولت سايه، دکتراي خود را از آن گرفته است. ششم شهريور 96 تشکيل جلسات دولت سايه جنبه علني به خود گرفت؛ جلسه‌اي که تنها يک سخنران داشت و آن هم خود جليلي بود. او با علم به اينکه شايد حرف و حديث درباره اين جلسات زياد شود، دست پيش را گرفته و گفت «سايه تمدن اسلامي براي دولت دوازدهم سايه پربار و برکتي خواهد بود» و در نهايت جملات پاياني سخنراني‌اش را با انتقادات تند عليه دولت به پايان مي‌رساند.
دولت سايه يا دولت فشار؟
در مجلس قبل انتقاداتي به دولت سايه جليلي مطرح بود؛ به عنوان نمونه يک عضو فراکسيون اميد مي‌گويد: در کشور ما آنچه تحت عنوان دولت سايه مطرح مي‌شود بيشتر شبيه به گروه فشار است که اين گروه فشار اعضا و افراد تشکيل‌دهنده‌اش نامشخص هستند. جلال ميرزايي درباره جلسات دولت سايه سعيد جليلي با برخي نمايندگان مخالف دولت مي‌گويد: «عجيب هم اين است که اين گروه فشار يا دولت سايه انتظار دارد دولت مستقر به جاي پيگيري و برنامه‌هايي که بابت آن از مردم راي اعتماد گرفته است مطالبات آنها را اجرا کند که اين يک بدعتي است.»
گام‌هاي دولت سايه براي 1400
زماني که سعيد جليلي براي انتخابات مجلس نام‌نويسي نکرد شايعه کانديداتوري او براي انتخابات 1400 قوت گرفت. به نظر مي‌رسد فعاليت دولت سايه او در اين سال‌ها در قامت کارورزي براي ورود به پاستور بوده، چرا که هيچ کارکرد مثبتي از ياران جليلي در اين سال‌ها مشاهده نشد و تنها به دولت روحاني نقد شد و سياست‌هاي وزرا به زير سوال رفت. شايد دولت در سايه جليلي در سال 1400 تبديل به دولت سيزدهم ‌شود!