استقبال از آتش بس در قره باغ


روز گذشته همزمان با اعلام و اجرای آتش بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، رؤسای جمهوری ایران و روسیه در یک گفت‌و‌گوی تلفنی آخرین تحولات این مناقشه را بررسی و درباره آن رایزنی کردند. در این تماس که بیش از یک ساعت به طول انجامید، دوطرف ضمن تأیید نگرانی‌های خود، همچون مشارکت گروه‌های تروریستی در این جنگ یا مداخله کشورهای ثالث، بر توقف درگیری‌ها، اجرای آتش‌بس و دنبال کردن مسائل از طریق مذاکرات تأکید کردند. روحانی در این تماس، همچنین بر آمادگی ایران برای کمک به حل مسأله از طریق گفت‌و‌گو و مذاکره بر مبنای موازین حقوقی و بین‌المللی و با احترام به تمامیت ارضی کشورها تأکید کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، حجت‌الاسلام حسن روحانی در تماس با «ولادیمیر پوتین» همتای روس خود، با بیان اینکه اساساً جنگ را راه‌حل مسأله قره‌باغ نمی‌دانیم، گفت: جمهوری اسلامی ایران آماده هرگونه کمک و همکاری برای حل و فصل مناقشه آذربایجان و ارمنستان از طریق گفت‌و‌گو و مذاکره بر مبنای موازین حقوقی و بین‌المللی و با احترام به تمامیت ارضی کشورها است. روحانی با بیان اینکه درگیری نظامی دو کشور همسایه جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان برای ما بسیار تلخ و نگران کننده است، اظهار کرد: مداخله احتمالی برخی کشورهای ثالت در این درگیری موجب گسترده و طولانی شدن بحران خواهد شد و آن را به نفع کشور‌های منطقه نمی‌دانیم. رئیس جمهوری با اشاره به تماس‌های خود با سران دو کشور آذربایجان و ارمنستان و تأکید بر ضرورت حفظ امنیت مرزهای ایران و جان هموطنان ساکن در مناطق مرزی، افزود: صلح در منطقه برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است. روحانی همچنین با ابراز نگرانی از حضور و مشارکت برخی گروه‌های تروریستی در درگیری منطقه قره‌باغ، تأکید کرد: حضور تروریست‌ها می‌تواند هم برای ایران و روسیه و هم کل منطقه خطرناک باشد.
رئیس جمهوری با تأکید بر ضرورت تلاش مشترک و همکاری جمعی برای پایان دادن به درگیری‌ها، برقراری آتش‌بس و آغاز گفت‌و‌گو‌ها برای حل اختلافات، افزود: درصورت ادامه درگیری‌ها اوضاع در منطقه پیچیده‌تر شده و موجب خسارات و آسیب‌های مالی و جانی گسترده‌تر خواهد شد.


رئیس جمهوری تلاش روسیه برای برقراری آتش بس و آغاز گفت‌و‌گو‌ها بین جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان را ارزشمند توصیف کرد و با مهم خواندن اجرای آتش بس و تداوم آن از آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای ارائه هرگونه کمک و همکاری در این زمینه خبر داد. روحانی در ادامه این گفت‌و‌گو با اشاره به آثار منفی شیوع ویروس کرونا بر تبادلات اقتصادی دو کشور خواستار از سرگیری روابط اقتصادی و مبادلات ایران و روسیه از جمله برقراری پروازها و تردد کامیون‌های ترانزیتی دو کشور با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی شد. رئیس جمهوری همچنین علاقه‌مندی ایران برای همکاری با روسیه در زمینه تولید واکسن کرونا را مورد تأکید قرار داد. روحانی در ادامه با قدردانی از مواضع حمایتی روسیه در مجامع بین‌المللی درباره قطعنامه‌های مختلف و همچنین مخالفت با اعمال تحریم‌های غیرقانونی علیه ملت ایران، ابراز امیدواری کرد رایزنی‌های مشترک و همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های مختلف بیش از پیش توسعه یابد.
رئیس جمهوری روسیه هم در این تماس تلفنی که بیش از یک ساعت به طول انجامید، ضمن تشریح اقدامات این کشور برای حل مناقشه قره‌باغ، اظهارکرد: نگرانی‌های ایران از این بحران منطقه‌ای را درک می‌کنیم و علاقه‌مند به همکاری با تهران برای حل و فصل این درگیری از مسیر مذاکره و گفت‌و‌گو هستیم.
«ولادیمیر پوتین» تصریح کرد: مواضع ایران در مسائل منطقه از جمله بحران قره‌باغ از اهمیت بالایی برای ما برخوردار است و از ادامه رایزنی با تهران برای حل و فصل موضوع استقبال می‌کنیم. رئیس جمهوری روسیه با بیان اینکه در وهله اول باید جنگ متوقف شود، افزود: درگفت‌و‌گو با مقامات جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان در مورد آتش‌بس از تاریخ 10 اکتبر به توافق رسیده‌ایم و امیدوارم با برقراری آتش‌بس زمینه برای گفت‌و‌گو و مذاکره فراهم شود.
پوتین مداخله کشورهای ثالث و همچنین حضور برخی گروه‌های تروریستی در بحران قره‌باغ را برای منطقه خطرناک خواند و گفت: تلاش همه ما همسایگان باید پایان دادن به جنگ و خونریزی و حل بحران از طریق گفت‌و‌گو و مذاکره باشد.
رئیس جمهوری روسیه در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو با تأکید بر اینکه مواضع این کشور در مورد برجام و تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران روشن و شفاف است، افزود: همواره با اقدامات غیرقانونی علیه ایران مخالف بوده‌ایم.
پوتین با اشاره به تأثیر شیوع ویروس کرونا بر روابط اقتصادی و تجاری کشورها از جمله ایران و روسیه ابراز امیدواری کرد که با مهار کرونا سطح روابط دوباره به سطح قبل بازگردد و توافقات قبلی دو کشور اجرایی و عملیاتی شود.
استقبال ظریف از آتش بس
محمدجواد ظریف ، وزیر امور خارجه هم در توئیتی با بیان اینکه ایران از توقف خصومت‌ها در ناگورنو- قره باغ به مثابه گامی به سوی صلح استقبال می‌کند، نوشت: «ما همسایگانمان ارمنستان و جمهوری‌آذربایجان را ترغیب می‌کنیم تا در گفت‌و‌گویی اصولی بر مبنای احترام به قوانین بین‌المللی و تمامیت ارضی شرکت کنند.» ظریف همچنین از تلاش‌های سازنده روسیه برای کمک به آتش بس در قره‌باغ قدردانی کرد.

آتش‌بس در «قره‌باغ» زیر چتر روسیه

زهره صفاری/ ساعت 12 ظهر شنبه به وقت محلی، صدای آژیر خطر در منطقه قره‌باغ خاموش شد و آتش‌بس موقت بشردوستانه با میانجیگری روسیه، آرامش نسبی را در میان دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان برقرار کرد.
به گزارش خبرگزاری «تاس»، در پی 10 ساعت مذاکره نفسگیر میان وزرای خارجه طرفین درگیر و روسیه، نخستین مذاکره دیپلماتیک دو کشور پس از دو هفته درگیری سنگین و بی سابقه در چند دهه اخیر ساعت 2 بامداد به وقت محلی به ثمر نشست و طرفین با اعلام آتش‌بس موقت بر سر تبادل زندانیان و اجساد کشته‌شدگان توافق کردند.
این مذاکرات در حالی از عصر جمعه در مسکو کلید خورد که پس از به بن بست خوردن تلاش دولت‌های غربی برای برقراری صلح در منطقه قره‌باغ، سریال مذاکرات تلفنی «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه با «الهام علی‌اف»، همتایش در جمهوری آذربایجان و «نیکول پاشینیان»، نخست‌وزیر ارمنستان، وزرای خارجه دو کشور را برای برگزاری نشستی سه‌جانبه روانه مسکو کرد.
«ولادیمیر فرولوف»، دپیلمات سابق روس و کارشناس سیاست خارجی در این باره به بلومبرگ گفت: «پوتین دیگر بیش از این نباید سکوت می‌کرد. چرا که وقتی ترکیه وارد بحران کشورهای برآمده از جمهوری‌های شوروی سابق شد، دخالت روسیه ضروری بود.»
به باور ناظران گرچه این توافق صلح موقت دستاورد بزرگ دیپلماتیک روسیه به شمار می‌رود اما از سویی جدی شدن جنگ میان دو کشور، زنگ خطر وقوع جنگ نیابتی میان حامیان طرفین درگیر در منطقه را به صدا درآورده و انتقال گاز را نیز به مخاطره انداخته بود. از سویی دیگر روسیه با داشتن مقر نظامی در ارمنستان و پیمان دفاعی امنیتی با این کشور، با جمهوری آذربایجان نیز روابط دوستانه‌ای دارد که همین امر دولت پوتین را در به ثمر نشاندن مذاکره صلح موقت به موفقیت رساند.
 آتش‌بار سنگین تا ساعاتی پیش از ظهر
حدود ساعت 2 بامداد دیروز به وقت روسیه، به نوشته «الجزیره»، «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه در برابر خبرنگاران قرار گرفت و از توافق بشردوستانه طرفین با میانجیگری کشورش خبر داد: «آتش‌بس پس از 10ساعت مذاکره، از ظهر امروز (شنبه) برقرار می‌شود و مذاکرات بر سر مسائل اساسی دو کشور و راهکار صلح با نظارت سران گروه مینسک ادامه خواهد یافت. صلیب سرخ نیز به محض برقراری آتش‌بس برای کمک و امدادرسانی وارد منطقه می‌شود.»
این اظهارات 10 ساعت پیش از برقراری آتش‌بس جلوی دوربین گفته شد اما با وجود اعلام این صلح موقت، طرفین همچنان تا دقایقی پیش از ظهر مواضع یکدیگر را زیر بمباران موشک گرفته و هر یک دیگری را به کشتار غیرنظامیان متهم می‌کردند. به گفته شاهدان اما پس از اینکه زمان قانونی آتش‌بس فرارسید صدای شلیک‌ها خاموش شد و مردم قره‌باغ پس دو هفته وحشت با آرامش وارد خیابان‌ها شدند.
بااین حال این شادمانی با چند مورد پراکنده نقض آتش بس جای خود را به نگرانی داد. گزارش «اسپوتنیک» حاکی است، تنها 5 دقیقه بعد از اعلام آتش بس یعنی ساعت 12:05 دقیقه نیروهای جمهوری آذربایجان اقدام به حملاتی در «قره خان بیلی» کردند. نیروهای ارمنستان نیز شهرهای ترتر و آغدام را بمباران کردند.
بنا بر آخرین گزارش‌ها تنها در دو هفته گذشته که سنگین ترین مناقشه طرفین در قره‌باغ اتفاق افتاد بیش از 300 نفر کشته و نیمی از اهالی منطقه نیز آواره شده‌اند.
واکنش‌های داخلی و خارجی
در حالی که ساعاتی پیش از آغاز مذاکرات «الهام علی‌اف»، رئیس جمهوری آذربایجان مذاکرات مسکو را آخرین تیر ترکش صلح در منطقه قره‌باغ عنوان کرده بود، توافق طرفین با استقبال داخلی و خارجی همراه شد. به نوشته «رویترز»، «ظهراب مناتسکانیان»، وزیر خارجه ارمنستان در حالی که به همراه همتای آذربایجانی‌اش بلافاصله پس از مذاکرات حاضر به پاسخگویی به خبرنگاران نشدند، با حضور در تلویزیون رسمی کشورش از «ولادیمیر پوتین» به خاطر ایفای نقش موثر در برقراری این توافق قدردانی کرد.
فرانسه نیز که در این مدت بارها مذاکرات پنهان و آشکاری با سران هر دو کشور داشته است، این آتش‌بس موقت را گام ابتدایی صلح قره‌باغ خواند. ترکیه نیز که تنها در دو هفته اخیر بارها حمایت قاطعانه خود از جمهوری آذربایجان را اعلام کرده بود در بیانیه‌ای با وجود استقبال از نتیجه مذاکرات مسکو همچنان به حمایت خود از باکو ادامه داد و اعلام کرد: «این آتش‌بس گام مهمی بود اما راهکار بلندمدتی نیست. ترکیه همچنان حامی جمهوری آذربایجان است و از هر تصمیم این کشور در این منازعه حمایت می‌کند.»