روزنامه وطن امروز
1399/07/24
جامعه اخلاقی با مسؤولان اخلاق‌گرا
جامعه امروز ما بیش از هر زمان دیگری محتاج اخلاق است؛ موضوعی که پیامبر گرامی اسلام، محور اصلی بعثت خویش را معطوف به آن تعبیر و تفسیر فرمودند. تجربه تاریخ بشری نشان می‌دهد اخلاق‌مداری، تنها یک امر فردی و درونی نیست و جامعه‌ای که بخواهد بر مبنای اخلاق اداره شود، ابتدا باید حکمرانان آن مقید به رعایت اخلاق شوند. به همین منظور، برای نگاه ویژه‌تر به مقوله اخلاق در دعوت پیامبر و لزوم برنامه‌ریزی حاکمیتی برای نهادینه شدن آن در جامعه به گفت‌وگو با حجت‌الاسلام مرتضی آقاتهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس نشستیم. *** * به نظر می‌رسد در فضای مذهبی و فرهنگی ما، حضرت پیامبر مظلوم واقع شده‌اند و آنچنان که شایسته مقام ایشان است، به جایگاه پیامبر پرداخته نشده است؛ اگر بخواهیم نگاهی به سیره پیامبر داشته باشیم، کلیدی‌ترین عنصر شخصیت پیامبر را چه می‌دانید؟ ممنونم از روزنامه «وطن امروز» که پرداختن به شخصیت پیامبر عظیم‌الشأن اسلام را در دستور کار خود قرار داده است. نکته‌ای که درباره مظلومیت پیامبر در فضای فرهنگی ما گفتید، مطلبی است که متاسفانه حقیقت دارد و من هم با آن موافقم. درباره پیامبر کمتر گفته شده، کمتر نوشته شده و این حق جایگاه پیامبر نیست. حضرت محمد(ص) خاتم انبیاست، اهل‌بیت سلام‌الله علیهم همگی فرزندان رسول خدا هستند، از علم رسول خدا بهره بردند. اما درباره کلیدی‌ترین عنصر شخصیت پیامبر باید یک کلمه بگویم: بندگی خدا. پیامبر، عبد خدا بود، حتی نفس کشیدن ایشان هم برای خدا بود. خدا این عبد محض خودش را اسوه همه قرار داده است. در قرآن می‌فرماید: لَقَد کانَ لَکُم فی رَسولِ‌الله أُسوَهٌ حَسَنَهٌ. از ما خواسته‌اند که تمام حرکات و سکنات خود را با پیامبر تطبیق دهیم. پیامبر مثل انسان‌های دیگر غذا می‌خورد، ازدواج می‌کرد، بازار می‌ر‌فت و... آن چیزی که تفاوت اصلی ایجاد می‌کرد بین رفتار ایشان و رفتار دیگران، این بود که ایشان فقط برای خدا کار می‌کرد. هر جا که بود، خالصا لله بود. برای رضای خدا نفس می‌کشید و قدم برمی‌داشت. این همان موضوعی است که ما باید سرلوحه خودمان قرار بدهیم. آن رفتگری که نیمه‌شب خیابان‌ها را جارو می‌کند، بداند که چشم بینای خدا او را می‌بیند، برای خدا شهر را تمیز کند. آن نماینده‌ای که در مجلس کار می‌کند، برای خدا کار کند. آن وزیر برای خدا کار کند؛ اگر اینگونه شد، محل کار آدم تبدیل میشود به یک معبد، مجلس میشود معبد، وزارتخانه میشود معبد؛ این چیزی است که باید سرلوحه کارمان قرار دهیم. شما نگاه کنید، در روایات دینی ما درباره پیامبر گفته‌اند «طبیب دوار بطبه»، یعنی پیامبر یک پزشک دوره‌گرد بود، پزشکی که می‌چرخید و دنبال مریضان می‌گشت، نه اینکه در مطب خود بنشیند تا مریض‌ها سراغ او بروند. پیامبر در کوچه‌ها، مسجد، حتی در غزوات و جنگ‌ها به دنبال درمان بود، به دنبال درمان بیماری‌های روحی و قلبی. ما باید به این پیامبر اقتدا کنیم، به سیره و رفتار ایشان اقتدا کنیم، به نسخه‌های ایشان که به ما رسیده عمل کنیم تا از این مریضی‌ها و گرفتاری‌های روحی شفا پیدا کنیم. * در یکی از آیات، خداوند پیامبر را به خاطر خلق عظیم می‌ستاید؛ این خلق عظیم که خدا را به ستایش واداشته گذشته از مطالبی که گفتید، اگر بخواهیم تفصیلی‌تر به آن بپردازیم، چه توصیفی باید از آن کرد؟ شبیه همین سوال را از امیرمومنان پرسیدند، من همان جواب ایشان را به شما می‌دهم. از امیرمومنان پرسیدند شما مدت‌ها با پیامبر محشور بودید، آن خلق عظیمی که خدا پیامبر را به خاطر آن ستوده است برای ما وصف کنید. امیرمومنان اینگونه پاسخ دادند- من مضمون آن را بیان می‌کنم- حضرت فرمودند خدا در قرآن درباره نعمت‌هایش به انسان‌ها، لفظ «عظیم» را به کار نبرده است. گفته است إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَهَ‌الله لا تُحْصُوها؛ اگر نعمت‌های خدا را بشمارید نمی‌توانید آنها را احصا کنید. من و شما و همه میلیاردها انسان، غرق نعمت‌های خداییم، تازه بخش زیادی از این نعمت‌های خدا را نمی‌شناسیم. این همه نعمت را خدا لفظ «عظیم» روی آن نگذاشته است اما این خدای عظیم، برای خلق پیامبر لفظ «عظیم» را به کار برده است. چگونه می‌توان این عظیم را توصیف کرد؟ چیزی را که خدا عظیم توصیف کرده، ما قاصریم از توصیف آن. خب! وقتی امیرمومنان اینگونه می‌گوید، من چه بگویم؟ من هم همین قدر می‌توانم بگویم که از توصیف خلق عظیم پیامبر ناتوانم. البته آب دریا را اگر نتوان کشید/ هم به قدر تشنگی باید چشید. باید تلاش کنیم قطره‌ای از این دریای عظیم را بفهمیم و در وجود خود پیاده کنیم. * نکته‌ای که در این بین می‌خواستم از شما بپرسم این است که در مجموعه روایی ما، این معنا آمده است که خلق و خوی مردم تحت تأثیر خلق و خوی حاکمان و حکمرانان جامعه است. به نظر می‌رسد برای اصلاح اخلاق عمومی، باید از حکمرانان شروع کنیم؛ با این گزاره موافق هستید؟ بله! این گزاره خیلی درستی است. در روایات آمده است الناس علی دین ملوکهم. جامعه تحت تاثیر بزرگ‌تر‌هاست. یک عده از حکمرانان فکر می‌کنند فقط بار خودشان را به دوش می‌کشند، خیر اینگونه نیست، تاثیرگذاری مسؤولان بر اخلاق مردم خیلی بالاست. وقتی یکی از مسؤولان دروغ می‌گوید، دیر سر کار می‌آید، بیت‌المال را حراج می‌کند، از بیت‌المال می‌خورد یا به دیگری به ناحق می‌خوراند، نه‌تنها فسادستیز نیست، بلکه خودش فاسد است، همه اینها در اخلاق عمومی جامعه بروز و ظهور پیدا خواهد کرد و ضدارزش‌ها را در سطح عموم عادی می‌کند. وقتی یک مسؤولی اینگونه عمل کرد، اثرش در آن قشری که در مبادی فکری و اعتقادی سست هستند، دیده میشود. درست است که گفته‌اند حق را بشناس و سپس اهل آن را بشناس، درست است که ما نباید دین خود را به رفتار این و آن گره بزنیم ولی به هر حال قشری در جامعه هستند که خیلی بنیان‌های اعتقادی قوی‌ای ندارند، تنها در خانواده مسلمان به دنیا آمده‌اند و مطالعه‌ای نداشته‌اند، خب! اینها نگاه‌شان به رفتارهای این و آن است، وقتی مسؤولی دم از تقوا می‌زند و در عمل نوع دیگری عمل می‌کند، به دینداری اینگونه افراد ضربه می‌زند. شک نکنید کسانی که مسؤولیت بیشتری دارند، بیشتر مورد بازخواست الهی قرار می‌گیرند. خداوند در قرآن خطاب به زنان پیامبر می‌گوید شما مانند دیگر زنان جامعه نیستید، الگو هستید، اگر کار خلافی بکنید، مضاعف مجازات می‌شوید و اگر کار خوبی بکنید، مضاعف مورد پاداش قرار می‌گیرید. ائمه فرموده‌اند کونوا لَنا زَیناً وَ لا تَکونوا عَلَینا شَیناً؛ زینت ما باشید، مایه شرمساری‌مان نباشید. این وظیفه ما است که به گونه‌ای عمل کنیم که زینت دین خدا باشیم. مسؤولان خیلی بیشتر باید حواس‌شان را جمع کنند، نگاه مردم به مسؤولان است. نظامی که ادعا می‌کند بر مبنای اسلام و آن هم اسلام ناب محمدی بنا شده، باید به رسالت خودش و به ادعای خودش پایبند باشد. ما وقتی می‌گوییم ملت امام حسین(ع) هستیم، باید این را در عمل ثابت کنیم. باید رفتارمان نشان دهد که پیرو اهل‌بیت هستیم. حزب‌اللهی‌ها، مومنان، ملت ایران، همگی باید شکرگزار نعمت انقلاب باشیم، از این فرصتی که خدا به ما داده درست استفاده کنیم و به اصول و قواعد معنوی و اخلاقی مکتب‌مان پایبند باشیم. * نگاهی به رفتار مسؤولان که گاهی با بی‌اخلاقی همراه است، این فکر را برای هر دلسوز نظام و انقلاب تقویت می‌کند که ما باید یک چارچوب حقوقی برای احیای اخلاق داشته باشیم؛ اهرم‌هایی که اگر هر کسی در هر مقامی خلاف اخلاق عملی مرتکب شد، مورد مجازات قرار بگیرد، چون اثر این بی‌اخلاقی در جامعه مشهود خواهد شد و ضریب پیدا خواهد کرد؛ آیا مجلس برای تدوین یک نظام حقوقی به عنوان پشتوانه حمایت از اخلاق‌مداری در کشور برنامه‌ای دارد؟ بله! حرف درستی می‌زنید. شورای عالی انقلاب فرهنگی به این مساله ورود داشته و اسنادی را تهیه کرده است. ما هم در همین راستا در کمیسیون فرهنگی مجلس تلاش می‌کنیم کمیسیون برای تهیه یک منشور اخلاقی که ضمانت اجرایی داشته باشد فعال شود و در آینده مجموعه قوانین خوبی را در این راستا داشته باشیم.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
