صادرات به همسايه مهم‌تر از بازارهاي تازه

آرمان‌ملي- محمدسياح: رايزني‌هاي رئيس کل بانک مرکزي با عراق براي آزادسازي پول‌هاي بلوکه شده ايران در اين کشور آن هم در شرايطي که اقتصاد ايران تشنه ارز است موضوع مهمي است،‌ در ماه‌هاي گذشته تجارت خارجي ايران تحت تاثير عوامل مختلفي کاهش يافته و همين کاهش به کمبود ارز در سيستم اقتصادي ايران منجر و رشد نرخ ارز را به دنبال داشته است. نرخ ارز از ابتداي امسال به طرز غيرقابل باوري رشد کرد و اين روزها به بالاي 30 هزار تومان رسيده است، ‌به‌نظر مي‌رسد آزادشدن منابع‌ ارزي بلوکه شده ايران در ساير کشورها کمک زيادي به کاهش نرخ ارز خواهد کرد و براساس آنچه اعلام شده سفرها به عراق مفيد بوده است. در همين زمينه «آرمان‌ملي» گفت‌وگويي با عباس آرگون،‌ نايب‌رئيس کميسيون بازار پول و سرمايه اتاق بازرگاني، داشته که در ادامه مي‌خوانيد.
اقدامات بانک مرکزي در مذاکره با عراق در مورد بازگشت ارز را چطور ارزيابي مي‌کنيد؟ بخش صادرات غيرنفتي چه نقشي در تامين ارز مي‌تواند داشته باشد؟
کشور در شرايط خاصي قرار دارد و فشار تحريم‌ها هم روزبه‌روز بيشتر مي‌شود و همانگونه که ديديم 18 بانک ديگر در ليست تحريم‌ها قرار گرفتند. قطعا اين فعاليت‌ها مي‌تواند موثر واقع و با آزادي منابعي که در عراق بلوکه شده دسترسي به منابع مالي‌ خارج از کشور بيشتر شود و نياز ارزي کشور را تامين کند. در ادامه بحث کره هم هست يعني چند موضوع بايد همزمان پيگيري شود و اميدوارم شرايط به سمتي برود که هم محدوديت دسترسي به منابع ارزي برداشته و هم منابع ارزي بلوکه شده در خارج از کشور آزاد شود، هم بحث صادرات بيشتر نفتي در دستور کار قرار بگيرد و همچنين و مهم‌تر از اين بحث‌ها صادرات کالاي غيرنفتي است که در اين شرايط اگر حمايت شود و ميزان آن افزايش يابد، مي‌توان بيشتر نيازهاي ارزي کشور را از آن محل تامين کرد و اين درآمد پايداري براي کشور خواهد بود که مي‌تواند اشتغال و رشد توليد را به دنبال داشته باشد و اين ارزآوري، ارزآوري پايداري خواهد بود. درست است که در حال حاضر کاهش درآمدهاي نفتي در اين شرايط، تهديد محسوب مي‌شود، اما هرچه وابستگي کشور به اين درآمدها کمتر شود و حمايت و تسهيل توليد کالاها به‌ويژه کالاهاي صادرات‌محور افزايش يابد و اين تهديد به فرصت تبديل شود مي‌تواند به تامين منابع ارزي مورد نياز کشور از محل صادرات کالاهاي غيرنفتي کمک کند و اين پايداري بسيار براي کشور مفيد خواهد بود. البته که تبديل اين تهديد به فرصت نياز دارد در اين شرايط کمک، حمايت، تقويت و تامين مالي، ديپلماسي فعال اقتصادي براي توسعه صادرات به‌ويژه با کشورهاي همسايه،‌ منطقه آسيا و اوراسيا در اولويت قرار گيرد تا بعد به بازارهاي نوظهور يا بازارهاي ديگري که در مقصد صادراتي ما نبوده‌اند، برسيم. از طرفي بايد هم در توليد و هم در حجم کالاهاي صادراتي تنوع ايجاد شود، چون کشور ما کشوري است که مي‌تواند ظرفيت صادراتي بالايي داشته باشد و نيازهاي ارزي را تامين کند. به شرطي که صادرکننده و توليدکنندگان حمايت شوند. البته بايد توليد کالاي با کيفيت و قيمت تمام شده مناسب و بهره‌وري بالا مورد توجه قرار بگيرد.
گفته شده که حدود پنج ميليارد دلار در عراق و هشت و نيم ميليارد دلار هم در کره بلوکه شده است،‌ ميزان نياز ارزي کشور به طور ميانگين چقدر است؟


ميزان تجارت خارجي ما در سال‌هاي گذشته نظير سال 98 و 97 و سال‌هاي قبل از آن مشخص است، به فراخور و تناسب ارزي که بوده تجارت خارجي افزايش يا کاهش يافته است. تجارت خارجي ما در شش ماهه ابتدايي امسال نسبت به شش ماهه ابتدايي سال گذشته و سال قبل از آن کاهش 30 درصدي داشته و نمي‌توان گفت همه اينها ناشي از تحريم‌ها بوده چراکه بخش عمده‌اي از آن مربوط به کروناست. کرونا هم در کنار تحريم‌ها مشکلات اقتصادي ما را تشديد کرد همچنان که اين پاندمي ‌جهاني همه اقتصادها را تحت‌تاثير قرار داده و به‌تبع آن اقتصاد ما را هم تحت‌تاثير خود قرار داده است. در سال‌هايي که تجارت خارجي ايران رونق داشت نزديک به 100 ميليارد دلار ميزان اين تجارت بدون نفت بود و 40 تا 50 ميليارد دلار هم واردات داشتيم. درواقع متناسب با ارزي که در اختيار قرار مي‌گيرد کالا وارد مي‌شود و در تنگناها و محدوديت‌هايي که داريم بايد توازن صادرات و واردات برقرار شود.
با توجه به اينکه مذاکرات عراق انجام شده و همتي، رئيس کل بانک مرکزي، گفته توافقاتي هم حاصل شده و احتمال آزادسازي منابع هست،‌ در مورد کره هم چنين موضوعي مطرح مي‌شود، ‌تا چه زماني مي‌توان پول‌هاي بلوکه شده را با مذاکره پس گرفت؟
اين موضوع بحث کلان کشور است و من شايد در اين باره نتوانم اظهارنظري داشته باشم و بايد از سياستمدارهاي کشور پرسيد که اين شرايط تا چه زماني ادامه دارد، ولي در اين شرايط بايد ديد دشمني‌اي که عليه کشور ما در مورد تحريم‌ها وجود دارد و شرايط انتخابات آمريکا چه مي‌شود، در واقع آمريکا با خروج از برجامي که ايران شرايط آن را پذيرفته بود معادلات را بر هم زد و البته بحث کرونا هم اضافه شد و شرايط را سخت‌تر کرد.
به‌نظر شما در روزهاي آينده با آزاد شدن بخشي از پول‌هاي بلوکه شده بازار دچار تغيير شود؟
اميدواريم هم منابع بلوکه شده ارزي کشور آزاد شود،‌ هم توسعه صادرات را داشته باشيم و هم کرونا فروکش کند و هم به نوعي دشمني‌هاي آمريکا کاهش پيدا کند تا با تقويت منابع ارزي به نوعي از اين مشکلات عبور کنيم، ولي علاوه بر آن بايد نگاهي به بخش داخلي داشته باشيم و معضلات و مشکلات داخلي را نيز برطرف کنيم.
گفته مي‌شود زماني‌که ارزش پول ملي کاهش پيدا مي‌کند به تبع بايد صادرات غيرنفتي هم افزايش پيدا کند، با توجه به اينکه در اين بخش هم دچار مشکلاتي هستيم،‌ چه کاري بايد براي اين موضوع انجام داد؟
حمايت و تقويت توليدات صادرات‌محور بايد هم از نظر توليد و هم شدت گرفتن ديپلماسي براي رشد صادرات در دستور کار قرار بگيرد، البته بخشي از کاهش صادرات خارجي هم به موضوع پاندمي‌ برمي‌گردد چراکه رشد اقتصادي کل دنيا متوقف شده يا کاهش پيدا کرده است،‌ براي همه مراودات و رفت و آمدها محدوديت ايجاد شد.