قول رفع تحريم‌هاي تسليحاتي ايران

آرمان ملي- اميد کاجيان: «از يکشنبه هفته آينده تحريم تسليحاتي 10 ساله ايران، لغو خواهد شد.» اين اظهارات حسن روحاني رئيس‌جمهور ايران بعد از مدت‌ها کش‌وقوس پيرامون تمديد يا عدم تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي ايران است؛ تحريم‌هايي که بنا بود طبق توافق‌هاي برجام در ماه اکتبر برداشته شود. درطول اين مدت البته که آمريکايي‌ها تلاش‌هاي زيادي در راستاي جلوگيري از اين موضوع کردند، يکي از آنها کوشش براي به تصويب رساندن قطعنامه‌اي در سازمان ملل بود که مانع رفع اين تحريم‌ها شود؛ موضوعي که البته به نتيجه‌اي نرسيد. بعد از آن آمريکايي‌ها راه‌اندازي مکانيسم ماشه را مطرح کردند؛ مساله‌اي که ناگهان تبديل به يک مشکل حقوقي بين‌المللي شد. چرا که از سويي آمريکا بر اين باور بود که مي‌تواند حتي در شرايطي که در برجام نيست به عنوان عضو دائم شوراي امنيت اين مکانيسم را فعال کند و با راه‌اندازي اين مکانيسم نه‌تنها مانع رفع تحريم‌هاي تسليحاتي شود بلکه تحريم‌هاي بين‌المللي قبلي عليه ايران را نيز بازگرداند و از سويي ساير کشورها اعلام مي‌کردند که چنين چيزي به دليل خروج ايالات‌متحده از توافق هسته‌اي ميسر نيست و در برابر آن ايستادند. نتيجه اين مناقشه آن شد که آمريکا با گذشت سي روز از اعلام راه‌اندازي مکانيسم ماشه بازگشت تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران را اعلام و ساير کشورها را به اين تهديد کند که اگر از اين تحريم‌ها پيروي نکنند خودشان نيز تحريم خواهند شد و از سويي، باقي کشورها هم در اظهارات و سخنراني‌هاي مقاماتشان با اين اقدام آمريکا مخالفت کنند. دست آخر اينکه آمريکا ضمن آنچه بازگشت تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران خوانده، هفته گذشته تحريم‌هاي جديدي را عليه 18 نهاد مالي ايراني نيز اعمال کرد.با تمامي اين احوال اما رئيس‌جمهور ايران مي‌گويد که از روز يکشنبه آينده تکليف تحريم‌هاي تسليحاتي مشخص است و طبق برجام لغو مي‌شود، آن هم باوجود همه تلاش‌هايي که آمريکا در راستاي جلوگيري از اين موضوع از خود نشان داد. ازهمين رو رئيس‌جمهور از يک پيروزي بزرگ در اين راستا خبر مي‌دهد. اما از سويي ديگر آمريکا به‌ويژه از طريق نماينده ويژه خود در امور ايران تحرکات تازه‌اي را در اروپا آغاز کرده و حتي وعده‌هايي از برخي کشورهاي اين قاره سبز مبني بر عدم فروش تسليحات به ايران دريافت کرده است. با چنين شرايطي اکنون اين پرسش پيش مي‌آيد که آيا واقعا از روز يکشنبه بايد منتظر لغو تحريم‌هاي تسليحاتي بود؟ و آيا اساسا بازگشت تبادلات تسليحاتي در چنين برهه‌اي که مشکلات اقتصادي دامن کشور و مردم آن را گرفته است دردي از دردهاي ايران را دوا خواهد کرد؟ آيا موضوع رفع تحريم‌هاي تسليحاتي آنقدرها هم که رئيس‌جمهور ايران نويد آن را مي‌دهد مي‌تواند نقطه عطفي در اوضاع نابسامان کنوني باشد؟
توان خريد وجود دارد؟
علي بيگدلي، کارشناس مسائل بين‌المللي دراين‌باره به «آرمان ملي» مي‌گويد: حسن روحاني تلاش دارد تا با بيان اينگونه اظهارات به برنده شدن ايران از بعد حقوقي در مقابل آمريکا اشاره کند و اينکه جهان امروز در مقابل ايالات‌متحده قرار گرفته است و صرفا از اين اظهارات بهره‌برداري‌هاي سياسي کند. در واقعيت نيز اين اتفاق يک پيروزي رسانه‌اي و تبليغاتي با ابعاد سياسي براي ايران خواهد بود. اما اين ماجرا روي ديگري هم ممکن است داشته باشد که با اين قرائت سياسي و رسانه‌اي متفاوت است. اين کارشناس مي‌افزايد: در اين ارتباط بايد به چند نکته توجه کرد. نخست اينکه آمريکا پيشتر اعلام کرده کشورهايي که قصد فروش تسليحات به ايران را داشته باشند تحريم مي‌کند، اين مطلب مي‌تواند تداعي‌کننده همان موضوع تحريم‌‌هاي يکجانبه آمريکا عليه ايران باشد. به اين معنا که کشورها به مخالفت با اين تحريم‌ها بپردازند اما از بيم آنکه خود اسير تحريم‌هاي آمريکايي نشوند عملا با آمريکا همراهي کنند. در اين ميان حتي مي‌توان به روسيه و چين نيز اشاره کرد. ممکن است اين دوکشور نيز به واسطه تحريم‌هايي که ممکن است در انتظارشان باشد وارد فروش تسليحاتي جدي با ايران نشوند. از سويي کشورهاي اروپايي هم مي‌دانند که در صورت همراهي با ايران علاوه بر تحريم‌ها وضع تعرفه‌هاي سنگين بر کالاها نيز در انتظار آنها خواهد بود. براي همين ممکن است که کشورها بعد از روز يکشنبه هيچ واکنش عملي نسبت به اين موضوع از خود نشان ندهند. وي ادامه مي‌دهد: از سويي ديگر نيز نبايد سفر اليوت آبرامز به آلمان براي ديدار با نمايندگاني از کشورهاي انگليس، فرانسه، آلمان و همچنين اتحاديه اروپا را از ياد برد. هدف از سفر آبرامز که نماينده ويژه آمريکا در امور ايران و ونزوئلاست؛ رايزني در باب سياست تعامل با ايران، پاسخگو کردن اين کشور از بابت اتهامات حقوق بشري، عدم رفع تحريم‌هاي تسليحاتي و همچنين اقدام بين‌المللي در مواجهه با برنامه هسته‌اي آن است. همين سفر باعث شده تا بلافاصله «هايکو ماس» وزيرخارجه آلمان اعلام کند که به ايران اسلحه نخواهيم فروخت. اين نشان مي‌دهد که آمريکا همچنان تلاش‌هايي ديپلماتيک را در راستاي رفع تحريم‌هاي تسليحاتي ايران انجام مي‌دهد به نحوي که نتوان به يکشنبه خوش‌بين بود. از سويي کشورهايي مانند روسيه و چين نيز در اين ميان هستند که پيشتر در قبال تحريم‌هاي چهارگانه سازمان ملل عليه ايران، عملا پشت تهران را خالي کردن، چين در حال حاضر نيز هفتصد و پنجاه ميليارد دلار رابطه تجاري با آمريکا دارد که قطعا تبادلات تسليحاتي با ايران آنقدر نيست که قيد اين ميزان تبادل با آمريکا را به خاطرش بزند. روسيه هم بعد از ماجراي اوکراين و کريمه در قبال با آمريکا محتاطانه‌تر رفتار مي‌کند.اين کارشناس اما در ادامه به مطلب ديگري نيز اشاره مي‌کند و مي‌‌گويد: اين نکته را هم بايد مورد توجه قرار دهيم که توان اقتصادي ايران در شرايط فعلي به گونه‌اي‌اي نيست که بخواهد حتي با بازگشت تبادلات تسليحاتي اقدام به خريد تسليحات از کشورهاي مختلف کند؛ به‌عبارتي ممکن است حتي با رفع اين تحريم‌ها نيز ايران با توجه به وضعيت ارز، تبادلات و مشکلات اقتصادي خريد چندان قابل توجه تسليحاتي انجام ندهد.
وي مي‌افزايد: مساله ديگري که در اين ميان نبايد از ياد برد، نظر افکار عمومي در چنين شرايطي است. بي‌ترديد مردمي که هم‌اکنون خود را در مشکلات اقتصادي و بعضا ناتواني‌هاي مالي مي‌بينند خواستار رفع مشکلات در بخش‌هاي اقتصادي هستند.