گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: از هنگامی که دولت در فروش نفت با مشکلاتی رو به رو و بودجه با معضل کسری رو به رو شد، دولت به سوی بخشهای دیگر رفت که فروش اوراق به اشکال مختلف، فروش سهام شرکتهای دولتی، افزایش درآمدهای مالیاتی از جمله این اقدامات بود. اما این رویکرد دولت، چالشها و مشکلات بسیاری را پدید آورد و انتقادهای بسیاری را رقم زد. این در حالی است که وضعیت آقتصادی مناسب نیست و بیشتر بنگاههای اقتصادی با چالش های بزرگی دست به گریبان هستند.

افزایش درآمدهای مالیاتی

کل درآمدهای مالیاتی دولت از ابتدای فصل چهارم سال ۱۳۹۸ روند صعودی را طی کرده و در فصل نخست سال ۱۳۹۹ به ۵۱.۲ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به فصل پایانی سال قبل، با افزایش ۲۰.۴ درصدی و نسبت به فصل نخست سال ۱۳۹۸ بیش از دو برابر شده است.طی سه ماهه نخست سال ۱۳۹۹، از کل درآمدهای مالیاتی، ۶۲ درصد آن به مالیات درآمدهای مستقیم و ۳۸ درصد به مالیات بر کالاها و خدمات تعلق داشته است. از سهم ۶۲ درصدی مالیاتهای مستقیم، بیشترین سهم با ۲۴.۳ درصد متعلق به مالیات بر درآمد بوده و پس از آن مالیات بر اشخاص حقوقی و مالیات بر ثروت به ترتیب با ۲۴ درصد و ۱۳.۷درصد قرار دارند.مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر واردات اجزای مهم مالیات بر کالاها و خدمات هستند که به نظر میرسد در بهار ۱۳۹۹ نسبت به بهار ۱۳۹۸، رشد قابل توجهی داشتهاند؛ در حالی که در این مدت واردات نسبت به فصل مشابه سال قبل کاهش داشته و انتظار میرفت مالیات بر ارزش افزوده هم با توجه به کاهش سطح فعالیتهای کسب و کار کاهش داشته باشد.نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۹۸ برابر با ۴.۲ درصد است. این نسبت در بهار ۱۳۹۹ به حدود ۶.۳ درصد رسیده که در مقایسه با رقم مشابه در بهار ۱۳۹۸ افزایش یافته است. با توجه به اینکه رشد درآمدهای مالیاتی در بهار ۱۳۹۹ نسبت به بهار ۱۳۹۸ به مراتب بیشتر از افزایش تولید ناخالص داخلی طی این مدت بوده، دلیل اصلی افزایش نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی در بهار ۱۳۹۹، افزایش درآمدهای مالیاتی بوده است.

کسب درآمد به چه قیمت

در این رابطه عضو اتاق بازرگانی تهران گفت: دولت فشار شدیدی به شرکتهای شناسنامهدار داشته تا مالیات چندبرابر دریافت کند. برای مثال اتفاقی که برای یکی از شرکتها افتاد این بود که مالیات قطعی و توافقی، پس از شش ماه مجددا مورد بررسی قرار گرفت و ۴ برابر رقم توافقی، مالیات دریافت شد. مهرداد عباد در گفتوگو با ایلنا ادامه داد: سازمان امور مالیاتی سعی دارد که از مودیان بیشتری مالیات دریافت و حتی شرکتهای جدید را شناسایی کند. متاسفانه عرف نانوشتهای است که براساس آن سازمان مالیاتی ۲۰ الی ۲۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش مالیات میدهد و برایشان اهمیت چندانی ندارد که واقعا این شرکت فعالیتی انجام داده است یا خیر!عضو اتاق بازرگانی تهران تصریح کرد: در سال جاری درصد بسیار بیشتر این درآمدهای مالیاتی را از شرکتها دریافت کردهاند. اما از کدام شرکتها؟ همانهایی که سال قبل مالیات پرداخت میکردند و نه شرکتهای جدید. البته بسیاری از کسبه و شرکتها مالیات پرداخت نمیکنند، تنها از افرادی که سالهای قبل مالیات دریافت میکردند مشمول مالیات بیشتری شدند.عباد افزود: افزایش درآمدهای مالیاتی دلیل بر کارکرد بیشتر شرکتها و رشد آن نیست و اکثر آنها رشد منفی دارند. همچنین شنیده شده سازمان مالیاتی به کارشناسان خود دستور داده ۲۰ درصد مازاد سال گذشته را در نظر بگیرند و این کارشناسان معمولا برخوردهای طلبکارانه با شرکتها داشته و با این روش رقم بالاتری را دریافت میکنند.

خوش حساب ها زیر فشار دولت

در شرایطی که مودیان خوش حساب سروقت مالیات خودشان را اعلام و پس از توافق با اداره دارایی نسبت به پرداخت آن اقدام می کنند، دلیلی برای فشار مضاعف به این گروه وجود ندارد. متاسفانه اداره دارایی در اقدامی تعجب برانگیز، بار دیگر حسابهای مالیاتی مودیان را مورد بازبینی قرار داده و پرونده های مربوط به سال ۹۳ را بازگشایی کرده و با عناوینی سوال برانگیز، به کارفرمایان اعلام می کند که بار دیگر پرداختی های گذشته را بازبینی کرده و برای هر کدام از مودیان، مبالغی را تعیین و آنها را برای دریافت تحت فشار قرار داده است. این در حالی است که این افراد با میل شخصی به ادارات دارایی مراجعه و مالیات را پرداخت کرده اند که بررسی دوباره معنا و مفهومی ندارد.

روش جدید مالیات ستانی

هنگامی که مالیات برای یک دوره قطعی می شود و کارفرما آن مالیات را می پردازد و دولت هم قبول می کند، چیزی به نام بررسی دوباره یا بازبینی معنا و مفهوم ندارد. اگر قرار باشد این رویکرد به روال تبدیل شود، تمامی دستگاهها از جمله سازمان تامین اجتماعی، ادارات آب، برق، گاز، تلفن، شهرداری و... می توانند به بهانه بازبینی، بار دیگر پرونده ها را بیرون آورده و مردم را وادار به پرداخت مبالغی با عناوین مختلف بکند. درحالی که این روش باعث ایجاد بدبینی به دولت می شود و نگاه مردم به دولت مانند موجود سواستفاده گری خواهد بود که به محض کم آوردن، می تواند اسناد و مدارک سالهای قبل را بیرون بیاورد و به بهانه های مختلف از مردم مبالغی را مطالبه کند.

آرامش و امنیت برای فراریان مالیاتی

در اینکه فراریان مالیاتی هیچ جایگاهی ندارند و دولت توان دسترسی به آنها را ندارد، میزان فرار مالیاتی در سال از ۵۰ تا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می شود، اعدادی که نقش دولت و دستگاههای نظارت در آنها بسیار برجسته است. این در حالی است که یکی از مهمترین و پر طمطراقترین شعارها در تمامی دولتها، اخذ مالیات از فراریان مالیاتی و آوردن مالیات به اقتصاد کشور بوده است، اما این موضوع در حد شعار باقی مانده و معلوم نیست چرا ایران برخلاف اکثر کشورهای دنیا، قادر به یافتن فراریان مالیاتی و اخذ مالیات نیست. عضوهیئت علمی دانشگاه گفت: سال ۹۹ نه تنها در اقتصاد ایران بلکه برای اقتصاد جهان سال ویژهای است، سالی که علاوه بر مشکلات و چالشهایی که بر سلامت عده زیادی از مردم دنیا وارد کرد، اقتصادها را تحت تاثیرات منفی قرار داد و منجر به هم ریختن بسیاری از معادلات اقتصادی شد. رحمان سعادت افزود: یکی از مهمترین معادلاتی که کووید ۱۹ در ایران آن را به هم زد، اخذ مالیات در سال جدید بود. دولت تحریم شدهای که قادر به فروش نفت و کسب درآمد نفتی نیست در سال گذشته بر آن شد تا بخش مهمی از بودجه سال جاری را براساس اخذ مالیات ببند، لذا اقتصاد بدون نفت با تکیه بر درآمدهای مالیاتی نه تنها مورد نظردولت، بلکه مورد تاکید کل حاکمیت قرار گرفت.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه تعطیلی واحدهای تولیدی و اقتصادی کشور منجر به کاهش درآمد فعالان اقتصادی و در نهایت عدم دریافت مالیات توسط دولت شد گفت: دولت تا زمانی که وضعیت کسب و کارها به پیش از اسفند ماه بازنگردد، نمیتواند حسابی برای اخذ مالیات از بخش خصوصی باز کند، به تعویق افتادن ماهها پرداخت مالیات فعالین اقتصادی بعید نیست و دست دولت از این محل تا اطلاع ثانوی بسته است. وی با تاکید بر اینکه بسیاری از بنگاههای خرد و متوسط و حتی بنگاههای بزرگ اقتصادی خواهان دریافت کمکهای حمایتی از دولت هستند چرا که امکان و توان پرداخت مالیات به دولت را ندارند گفت: لذا اخذ مالیات از این گروه در سال جاری لغو میشود. اول سال جاری شاهد تناقض جدی در امر اخذ مالیات بودیم، دولت از یک سو دیگر توانی برای پرداخت مالیات وجود ندارد.