آفتاب یزد بررسی کرد

عامل کاهش قیمت ارز؛ بازگشت با دست پر همتی از عراق، افزایش شانس بایدن یا احتمال استیضاح روحانی؟
آفتاب یزد- گروه اقتصادی: در حالی که این روزها یکی از سوژه‌ها و دل مشغولی‌های روزانه مردم ارزیابی تاثیرات پیروزی ترامپ و بایدن بر آینده بورس تهران شده است؛ ریزش غافلگیرانه دلار و سایر ارزها طی دو روز اخیر از 32 هزار تومان به حدود 28 هزار تومان تا ظهر روز گذشته و همچنین سکه، گویای وقوع اتفاقاتی خارج از کنترل و محاسبات فعالان وارد شده به این عرصه است. و شاید بذر شبهه ریزش قیمت دلار را احمد حاتمی یزدی، مدیرعامل پیشین بانک صادرات در گفتگوی یک هفته پیش خود ( 21 مهر 99) با پایگاه تحلیلی «اقتصاد۲۴» کلید زد که اذهان بسیاری از افراد خاطرات روزهای پس از پذیرش ناگهانی قطعنامه 598 از سوی ایران و پایان رسمی جنگ 8 ساله را به خوبی به یاد آوردند! اتفاقی که برخلاف شعارهای نهادینه شده به صلاحدید هوشمندانه مسئولان ارشد نظام بر آن نقطه پایان گذاشته شد تا خسارت‌های مالی دولت متخاصم و مهاجم صدام حسین بیش از این به موقعیت جمهوری اسلامی ایران خدشه وارد نسازد. در واقع اگر آن احتمال تداوم 20ساله به 8 سال بسنده شد و چنین شوکی را به بازار ارز ایران وارد ساخت، پس احتمال لغو کامل هرگونه تحریم یا محدودیت‌های نقل و انتقال وجوه ارزی و رونق همکاری بانک‌های بین‌المللی با ایران در دوران پس از ترامپ چه خواهد کرد!؟ این پرسشی است که پاسخ آن را نمی‌توان فعلا جز با حدس و گمان پیش‌بینی کرد؛ اما وقتی چنین اتفاقی رخ نداده است و حتی با روند افزایش فشار اقتصادی بر جمهوری اسلامی ایران، روند افزایشی نرخ ارز به یکباره ریزشی می‌شود، چه عامل یا عواملی می‌تواند مسبب بروز آن شده باشد!؟
علی‌اکبر کریمی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی بر این باور است که «اخبار موثق آزادسازی منابع عظیم ارزی بلوکه‌شده ایران در عراق (پس از سفر همتی به این کشور) و همچنین سیر صعودی فروش نفت ایران ۲ عامل اصلی کاهش نرخ ارز است». خبری که چندی پیش هم از سوی رسانه‌های معتبر داخلی و خارجی راجع به افزایش چندبرابری فروش نفت ایران از طریق فروش مویرگی و با ابتکار عمل و قدرت رایزنی وزارت نفت به وزیری بیژن زنگنه منتشر شده بود، اما رسانه‌های جریان مخالف وزارت نفت آن را جدی نگرفته بودند!
وی در گفتگویی با تسنیم، با اشاره به اینکه دلایل گوناگونی برای نوسان کاذب بازار ارز وجود دارد، گفت: کاهش عرضه ارز از جانب بخش خصوصی (صادرکنندگان) و محدودیت منابع دولتی و نیز فضاسازی‌های تبلیغاتی و روانی که عمدتاً منشا خارجی دارد، از جمله 3 عامل اصلی نوسانات اخیر بازار ارز بوده‌اند.


کریمی در این گفتگو با بیان اینکه لازم است برنامه‌های عملیاتی جدیدی برای برخورد با متخلفان و عوامل قیمت‌سازی مصنوعی بازار ارز تدوین و اجرایی شود، عنوان کرد: بازار معاملات فردایی مصداق بارز عملیات روانی منفی در بازار ارز است و این‌که پیشاپیش یک قیمت توهمی برای روزهای آتی تعیین شود، خود التهاب‌آفرین است.
اما فارغ از این نظر کریمی، بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که نرخ فعلی ارز واقعی نبوده و تنها هیجانات کاذب و فعالیت مخرب سودجویان دلیل اصلی افزایش نرخ دلار هفته‌های اخیر بوده است. با توجه به اینکه قیمت دلار در روز‌های گذشته از کانال 32هزار تومان به کانال 28هزار تومان بازگشته است، می‌توان گفت ریسک بالایی متوجه سرمایه‌گذاران این بازار خواهد بود تا جایی که چه بسا با ادامه این روند، طعنه ورشکستگی بزرگ به مانند همان سقوط ارز پس از پذیرش قطعنامه 598 شامل حال بسیاری از آنها خواهد شد و آمار سکته قلبی‌های ورود‌کنندگان به این بازار وسوسه‌کننده و در عین حال بسیار پرمخاطره در ورودی اورژانس‌های بیمارستان‌های در حال رسیدگی به بیماران درگیر ویروس کرونا نیز وجود دارد!
البته در کنار تزریق حجم انبوهی دلار به بازار ارز، سایر شایعات هم داغ هست؛ به طوری که جریانی اعلام استیضاح روحانی را در شوک ریزش دلار حتی تا 20 هزار تومان محتمل دانست و جریانی هم با استناد به روند سیاسی حاکم بر ایران و جهان این ریزش‌ها را نیز مقطعی دانسته و حداکثر روند ریزشی را تا روز 13 آبان و اعلام پیروزی یا شکست ترامپ مرتبط می‌داند. چرا که به زعم این دسته از فعالان اقتصادی، تداوم و تشدید تحریم یا اعلام بازگشت به برجام و لغو تحریم‌های تشدید شده ترامپ، خواهد توانست شوک مثبت ویژه‌ای را به اقتصاد ایران نیز وارد سازد.
کما اینکه نباید این نکته را نیز نادیده گرفت که دولت طی ماه‌های گذشته با اعمال تدابیری در تلاش برای کاهش و ثبات بهای ارز بود و چندی پیش نیز همتی رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرده بود «بانک مرکزی با حضور پرقدرت در بازار پول و ارز، تمام تلاش خود را برای تعادل بازار به کار خواهد بست.»
بر همین اساس، به زعم این دسته از تحلیلگران، در روزهای گذشته، بانک مرکزی تدابیر جدیدی برای عرضه ارز به بازار اتخاذ کرد تا با بازگشت ارزهای صادراتی بازرگانان بتواند طبق وعده‌های پیشین اقدام به کنترل نرخ‌ها کند. در واقع در همین راستا نیز بود که دو شب پیش نیز همتی پس از برگزاری جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی از عرضه مداوم ارز صادراتی به سامانه نیما و تزریق آن به بازار خبر داد که موجبات کاهش و کنترل نرخ ارز را فراهم خواهد کرد. شاید همین اظهارات در کنار مصادیق روشنی از ورود ارزهای بازگشتی حاصل از صادرات بود که باعث شد میدان فردوسی تهران از همان ساعات پایانی شب سخنان همتی، با حجم فروشندگان ارز
مواجه شد.
در واقع بر اساس مشاهدات میدانی خبرنگاران روزنامه «آفتاب‌یزد» از میدان فردوسی، نرخ‌های ثبت شده بر تابلوی صرافی‌ها پیوسته در حال تغییر بود، اما آنها قصد خرید ارز از دست متقاضیان فروش نداشتند، در حالی که سر دلالان به اندازه‌ای شلوغ بود که چند نفر دور هرکدام از آنها حلقه زده بودند و سعی در فروش ارز خود با قیمت مناسب داشتند پیش از آنکه با دیدن تابلوهای فروش به نرخ کمتر از 25 هزار تومان و همان 20هزار تومان در حال زمزمه هرچه اندوخته‌اند بر باد رود!
و شاید به همین دلیل هم باشد که از صبح روز گذشته دهان به دهان چرخیده که نرخ ارز به ۲۰هزار تومان نیز می‌رسد و بازار به سرعت ریزش می‌کند تا جایی که یکی دیگر از دلالان ارزی در میدان فردوسی در حضور خبرنگار «آفتاب یزد» به فروشندگان توصیه می‌کرد که اگر امروز نفروشید، فردا با این نرخ‌ها ضرر خواهید کرد!
البته با وجود همه این احتمالات و سکوت تحلیلی کارشناسان اقتصادی تا عصر روز گذشته - که برای هرگونه اعلام موضع در خصوص دلیل این اتفاق بیش از دلیل عرضه دلار تازه وارداتی تردید دارند- برخی هم با استناد به بخشنامه‌های از آغاز سال دولت تا امروز که بازرگانان سال‌های ۹۷ و ۹۸ را ملزم به بازگشت ارز صادراتی کرده و پایان شهریورماه به عنوان مهلت پایانی برای این افراد تعیین شد تا در صورتی که ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور بازنگردد آنها را به تعلیق کارت بازرگانی صادرکنندگان و محرومیت از امکانات صادراتی تهدید کرد این اتفاقات را مسبب اصلی موعد ریزش ارز عنوان می‌کنند. اگرچه با توجه به بی‌ثباتی شرایط سیاسی و اقتصادی کنونی بازهم نمی‌توان با قطعیت، ماندگاری پایین نرخ دلار حتی اگر به 20 هزار تومان مورد گمان کاهش یابد را تضمین کرد. اگرچه آن چه قطعی است را در نگاهی به روزشمار کلی قیمت دلار از روز امضای برجام تا تحولات پس از آن می‌توان اینگونه حدس زد که نوسانات سیاسی بر بی‌ثباتی نرخ ارز طی 4 سال اخیر تا چه اندازه خیره‌کننده و متزلزل بوده است؛ لذا تداوم ریزش کنونی نیز با وجود تاثیر آنچه هنر بازگرداندن ارزهای محصولات صادراتی دو سال گذشته و همچنین نفت صادرشده با شگردهای دورزدن هوشمندانه بوده باشد را نمی‌توان تا مرزی مشخص پایدار دانست!