بازارهاي اقتصادي؛ از اصلاح به سمت تعادل

بازار ارز طبيعي است که متاثر از بازار پول باشد، متاثر از متغيرهايي مثل نرخ بهره پول يا متغيرهاي کل پولي يا حجم نقدينگي يا رشد اقتصادي باشد که همه اينها مي‌تواند بر نرخ‌ ارز موثر باشد. طبيعتا حجم صادرات يا واردات يا درآمدهاي ارزي مهم‌ترين عوامل موثر بر نرخ ارز است ولي در سال جاري متغير سياسي مثل تحريم‌هاي يکجانبه آمريکا و همچنين محدوديت‌هايي که براي مبادله پولي ايجاد شد، منجر به اين شد که قيمت ارز صعودي بشود. طبيعي است که اگر امروز همه متغيرهاي غيراقتصادي از بازار ارز حذف بشود و بخواهيم قيمت ارز را براساس منطق اقتصاد که مابه‌التفاوت ميانگين تورم داخلي به ميانگين تورم خارجي محاسبه بکنيم، حتما قيمت ارز کمتر از بيست‌هزار تومان خواهد بود و اگر صادرات و واردات کشور به شرايط عادي برگردد و توليد ملي و رشد اقتصادي تقويت شود، طبيعي است که باز مي‌توان انتظار داشت که قيمت ارز سير کاهشي داشته باشد. در اين چند ماه گذشته به‌دليل وجود نقدينگي سرگردان از يک‌سو و از سوي ديگر رشد اقتصادي منفي و مهم‌تر از اين دو نکته، شرايط کرونايي حاکم بر کشور و بر جهان که منجر به رشد اقتصاد جهان تا منفي پنج درصد شده، همه اين عوامل منجر به اين شده است که بازار ارز از شرايط تعادل خارج بشود و طبيعتا هر يک از اين عوامل اگر حذف بشود، بازار ارز هم به شرايط عادي برمي‌گردد. طي چند ماه گذشته به دليل همين عدم تعادل‌ها هم بازار سرمايه يا بازار بورس رشد غيرطبيعي پيدا کرد و هم بازار سکه و هم بازار خودرو. وقتي به هر دليلي پول در کانال توليد قرار نگيرد يا پول به سمت بنگاه‌هاي اقتصادي هدايت و آنجا درگير توليد نشود، اين پول يا اين نقدينگي به سمت بازارهاي سفته‌بازي يا بورس‌بازي مثل خودرو، سکه و ارز و حتي بازار سرمايه هجوم مي‌برد که در اين چند ماه ديديم همه اين بازارها به سمت عدم تعادل پيش رفت اما اقتصاد نمي‌تواند در مدت طولاني در عدم تعادل بماند. طبيعي است که پس از مدتي شاخص‌ها خود را اصلاح مي‌کنند. همچنان که ديديم در بازار سرمايه چنين اتفاقي افتاد، طبيعتا الان بايد منتظر بازار ارز باشيم و بعد از آن هم بازار سکه و خودرو و ساير بازارهاي موازي. تصور اين است که بعد از تعيين تکليف انتخابات آمريکا بخشي از جو رواني حاکم بر بازار ارز نيز تخليه خواهد شد. امروز بازار ارز با اما و اگرهاي نتيجه انتخابات آمريکا گره خورده است. درحالي‌که به نظر مي‌رسد نتيجه انتخابات آمريکا تاثير معناداري بر متغيرهاي واقعي اقتصاد نداشته باشد و تنها بتواند متغيرهاي غيراقتصادي يا همان آثار رواني حاکم بر قيمت ارز را حذف کند لذا به نظر مي‌رسد که بعد از 13 آبان، بازار سريع‌تر به سمت تعادل حرکت کند.