فرهنگ احتکار


آفتاب یزد _ یگانه شوق الشعرا: احتکار در لغت بازداشت چیزی است برای آنکه پس از گران شدن قیمت آن بفروش برسانند. به عبارت دیگر احتکار عبارت است از کاهش دادن یا متوقف کردن جریان توزیع کالا توسط همه یا برخی از فروشندگان به طور موقت. این اقدام فروشندگان با توجه به وضع بازار و به خصوص تقاضای تحریک شده خریداران به منظور بالا بردن قیمت و درآمد حاصل از افزایش قیمت کالا صورت می‌گیرد.
همزمان با شرایط غیرعادی و تحریم زده اقتصاد کشور،احتکار کالا نیز افزایش داشته است.تقریبا هر روز اخبار متنوع و متعددی از احتکار کالا توسط افراد در خروجی رسانه‌ها قرار می‌گیرد.هر چند به نظر می‌رسد تا برخی اصلاحات فرهنگی و ساختاری رخ ندهد روند کاهش نمی‌یابد.در واقع با برخورد بعید است بتوان با احتکار مبارزه کرد.برخی از اخباری که فقط در چند روز گذشته منتشر شده است به صورت تیتر وار به شرح ذیل است:
-۲ انبار احتکار مواد غذایی و بهداشتی در ملایر کشف شد
-کشف 180 تن مرغ احتکار شده در جنوب تهران


-کشف هشت تن خرمای احتکار شده در اردبیل
-کشف 174 حلقه لاستیک احتکار شده در شهرکرد
>مجازات احتکار در قانون
اگر اخلال در امر توزیع مایحتاج عمومی از طریق احتکار عمده مواد غذایی یا سایر نیازمندی‌های عمومی به قصد مقابله یا ضربه زدن به نظام باشد، مرتکب یا مرتکبین محارب و مفسد فی‌الارض شناخته شده و به مجازات اعدام و در غیر این صورت به حبس از پنج تا بیست سال محکوم می‌شوند. در هر دو مورد دادگاه به عنوان جزای مالی به ضبط کلیه اموالی که خلاف قانون به دست آمده است، حکم خواهد داد. ضمناً دادگاه می‌تواند علاوه بر جریمه مالی و حبس، محتکر را به ۲۰ تا ۷۴ ضربه شلاق در انظار عمومی محکوم کند. اگر این اقدامات از طرف شخص یا اشخاص حقوقی اعم از خصوصی یا دولتی و… انجام شود، فرد یا افرادی که در انجام این اقدامات به طور عمدی دخالت داشته باشند، به مجازات مقرر محکوم خواهند شد. در این موارد اگر مدیر، بازرس و به طور کلی مسئول یا مسئولان مربوطه که به گونه‌ای از انجام شدن تمام یا قسمتی از اقدامات مزبور مطلع شوند و در مورد آگاه کردن افراد یا مقاماتی که قادر به جلوگیری هستند، اقدام فوری و موثری انجام ندهند و یا با سکوت خود به تحقق جرم کمک کنند معاون جرم محسوب شده و به حداقل مجازات مقرر در هر مورد محکوم خواهند شد.
>عدم وجود کنترل‌های لازم
در همین خصوص امیر محمود حریرچی جامعه شناس به آفتاب یزد گفت: « یکی از بحث‌های مهم در مسئله احتکار عدم وجود کنترل‌های لازم است. به این معنا که اینگونه برای افراد سودجو فرصت‌هایی فراهم می‌شود تا بدون در نظر گرفتن مصلحت عمومی جامعه، به احتکار اقلام دست زنند. زیرا کنترل‌های لازم در جامعه وجود ندارد. »
>خودخواهی در جامعه ما زیاد شده است
وی ادامه داد: « امروزه خودخواهی در جامعه ایران زیاد شده است. سودجویی و خوردن حق دیگران به نحوی دارد در میان مردم نهادینه می‌شود. این نوع خودخواهی‌ها حتی در خانواده‌ها هم دیده می‌شوند. در جامعه ما مردم برای احقاق حق از دست رفته خود، حق خود می‌دانند که به این قبیل‌ کارها دست بزنند.تحت کنترل نبودن شرایط باعث بی‌تکلیفی و ایجاد عدم احساس مسئولیت در جامعه می‌شود و متاسفانه به بی‌اخلاقی هم ختم خواهد شد.»وی در آخر گفت: « در کشورهای توسعه یافته مردم به خاطر اطمینان به دولت به سمت خرید محصولات هجوم نمی‌برند و منتظر تهیه آن کالا‌ها توسط دولت می‌مانند.طبقات پایین جامعه متضرر‌ترین طبقه در این نوع از هجوم‌ها هستند زیرا این طبقه درآمد مناسب برای رفع نیازهای خود ندارد چه برسد که بتواند احتکار کند. اگر اخلاقیات از بین روند صدمه‌های غیرقابل جبرانی به دهک‌های پایین وارد می‌شود که واقعا به دور از انصاف است. »
>عدم اطمینان مردم از دلایل احتکار است
همچنین مصطفی اقلیما عضو انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در خصوص چرایی حجم بالای احتکارها از منظر آسیب شناسی به آفتاب یزد گفت: « وقتی در هر جامعه مسئله‌ای پیش می‌آید اگر فردی باشد با رسیدگی به آن فرد مسئله حل می‌شود ولی مسئله احتکار جنبه اجتماعی گرفته است و همگان به احتکار دست می‌زنند. احتکار معلولی از علت‌هایی است که در جامعه وجود دارند مثل فقر، تورم، عدم امنیت و عدم اطمینان. اگر در جامعه‌ای تعادل وجود نداشته باشد، افراد طبیعتا برای کسب سود زیاد‌تر دست به احتکار می‌زنند. شرکت هواپیمایی در عرض یک سال دوبار قیمت‌های بلیت را گران کرده است همچنین قیمت مرغ و تخم مرغ چند برابر شده است و افراد وقتی از این افزایش قیمت‌ها باخبر هستند اقدام به احتکار می‌کنند تا بدین وسیله بتوانند چند برابر سود دریافت کنند. »
>احتکار در ایران به یک فرهنگ تبدیل شده است
وی افزود: « متاسفانه احتکار در ایران به یک فرهنگ تبدیل شده است. افراد زیادی در مدت زمان کم بدون کار زیاد توانستند به اصطلاح پولدار شوند. دولت باید در زمینه دریافت مالیات‌ها نظارت شدیدی داشته باشد. نبود قوانین درست مالیاتی یکی از دلایلی است که افراد به سمت احتکار می‌روند.سیاست‌های دولت به راحتی اجازه احتکار را می‌دهد زیرا خود دولت مسئول اصلی گرانی‌ها و احتکار است برای نمونه بلیت متروی تهران دومرتبه در یک سال افزایش قیمت 25 درصدی داشته است. در کشور‌های دیگر سال هاست که قیمت‌ها ثابت هستند و به دلیل نبود تورم نیازی به افزایش حقوق‌ها نیست. تورم باعث انواع آسیب‌ها می‌شود زیرا مردم برای برطرف کردن نیاز‌های ضروری خود حاضر می‌شوند دست به هرکاری بزنند. عدم اطمینان می‌تواند باعث از هم پاشیدن جامعه شود افراد به یکدیگر اعتماد ندارند و می‌دانند هرچه پول دارند را باید تبدیل به اجناس کنند زیرا قیمت‌ها روزانه افزایش می‌یابند. تا زمانی که زیر ساخت‌ها درست نشوند و تورم وجود داشته باشد مسئله احتکار در جامعه ما می‌ماند. » جامعه ایران سال هاست که اسیر آفت احتکار شده است و این آفت فاصله بین ثروتمندان و فقیران را هر روز بیشتر و بیشتر می‌کند زیرا افراد فقیر جامعه پولی ندارند تا دست به احتکار بزنند.