ادای دین سینمایی به خبرنگاران دفاع مقدس

احمد صبریان - مهرداد خوشبخت در جدیدترین ساخته اش با نگاهی نو به عرصه سینمای دفاع مقدس گام نهاده است. فیلم «آبادان یازده 60»» روایتی از پایمردی گردانندگان رادیو ملی نفت آبادان در روزهای جنگ است. فیلم به 40 روز نخست جنگ تحمیلی و سقوط خرمشهر می پردازد و روایتگر مقاومت مردم خرمشهر و ساکنان «کوی ذوالفقاری» آبادان است که مانع از سقوط رادیوی این شهر شدند. « یازده 60» فرکانس رادیو آبادان بوده است، فرکانسی امیدبخش که اهالی شهر با گوش کردن به طنین آن، به مقاومت و ایستادگی تشویق می‌ شدند. الگویی برای سینمای ملی در سینمای ایران توجهی که فیلم «آبادان یازده 60» به دفاع مقدس و نقش مهم رسانه و خبرنگاران در این حماسه دارد، بی سابقه است و این نگرش هوشمندانه کارگردان را باید نوعی ادای دین سینمایی به خبرنگاران عرصه جنگ دانست که تحسین برانگیز است. در سینمای دفاع مقدس، حصر آبادان و سقوط خرمشهر سوژه جدید و  بکری نیست، اما مهرداد خوشبخت برخلاف دیگر کارگردانان به جای تمرکز بر جبهه و خاکریزهای جنگ، دوربینش را به میان مردم می برد و به دفاع کارکنان رادیو، کارمندان شرکت نفت، سپاهی ‌ها، ارتشی ‌ها، تکاوران و نیروهای بومی در مقابل دشمن زوم می کند. برگ برنده «آبادان یازده 60» مشارکت قشرهای  مختلف از زن جهادگر، مسئول رادیو و مرد عرب‌ زبان گرفته تا رزمنده میدان جنگ و مرد ارمنی متخصص رادیو در یک مقاومت ملی است. همین نکته سبب شده است در «آبادان یازده 60» جمعی با فرهنگ ها، مذاهب و جهان بینی های متفاوت شکل گیرد که در پی هدف واحدی هستند. یک رادیوی ملی، به نماد استقامت یک شهر تبدیل می شود و معنای نمادینی که در شعار دلنشین «این جا آبادان است و آبادان می ‌ماند» حس همدلی مخاطب را بر می انگیزد. به جرئت می توان «آبادان یازده 60» را فیلمی ارزشمند و الگو برای سینمای ملی دانست. بازی خوب بازیگران نخستین کشمکش فیلم از همان دقایق آغازین میان رئیس رادیو آبادان و فرمانده بسیج مردمی شهر رخ می دهد. تماشاگر در ادامه درگیر صحنه های باورپذیر تیراندازی، گلوله تانک و شلیک موشک می شود. خوشبخت در تلفیق مناسب واقعیت و داستان، شخصیت هایش را در یک موقعیت پرتعلیق، میان رفتن و ماندن بر سر آرمان هایشان قرار می دهد. فیلم از شخصیت ‌پردازی مناسب، ضرباهنگ موزون و موقعیت های دراماتیک جذاب بهره می ‌برد و موسیقی همخوان با فضای فیلم نیز در انتقال بار احساسی فیلم کارکرد مناسبی دارد. فیلم «آبادان یازده 60» از ستارگان و چهره های سینمایی بهره نبرده است به جز حسن معجونی و علیرضا کمالی و ویدا جوان که چهره های شناخته شده تری هستند و نقش هایشان را بسیار باور پذیر ایفا کرده اند، دیگر بازیگران هم بازی های خوبی دارند. کارگردان به جای تمرکز صرف بر جلوه ‌های ویژه میدانی پر زرق و برق، با خلاقیت‌ در روایت و ایده پردازی و زاویه دید متفاوت، اثری نو با محوریت دفاع مقدس و نقش رسانه در این حماسه ملی و میهنی خلق می کند و افق جدیدی از سینمای دفاع مقدس را، پیش روی تماشاگر می گشاید. با وجود این امتیازات، نقطه عطف «آبادان یازده60» دیر رخ می دهد و کشمکش اصلی در یک سوم پایانی فیلم آغاز می شود. کشمکشی که نقطه مشترک اتاق خبر رادیو و اتاق فرماندهی جنگ است. فضای جنگ در سکانس‌‌ های پایانی نیز چندان خوب پرداخت نشده است. از مردم خبری نیست و گویا آبادان روزهای حصر، فقط منحصر به رادیو نفت آبادان و افراد داخل آن بوده است. باید اذعان کرد «آبادان یازده 60» در کارنامه مهرداد خوشبخت اثری قابل دفاع به شمار می رود که نگاهی درست و پرداختی مناسب به دفاع مقدس و نقش رسانه و خبرنگاران در روزهای جنگ و مقاومت دارد.