روزنامه آفتاب یزد
1399/08/24
امید اصلاح‌طلبان به احیای برجام
پرسش مورد بحث این است: با انتخاب بایدن فرصتی برای روحانی و اصلاح‌طلبان تا 1400 با احیای برجام به وجود میآیدیا همه چیز به دولت بعدی در ایران موکول میشود؟
آفتاب یزد- گروه سیاسی: در آمریکا هنوز بحث برسر این است که آیا ترامپ شکست را خواهد پذیرفت یا او از مسیر حقوقی می‌تواند روزنه‌ای باز کند و بازهم در تاریخ سیاسی ایالات متحده شگفتی ساز شود. در ایران اما تاثیر انتخابات آمریکا و گمانه زنی‌ها درباره ریاست جمهوری بایدن بیشتر و بیشتر میشود. اینکه چرا این چنین شده یکی از دلایلش وعده‌ای بوده که بایدن پیش از انتخابات داد و گفت او واشنگتن را به توافق هسته‌ای با تهران باز می‌گرداند. حالا در ایران برسر این موضوع بحث بسیاری است که رویه گفتگو با دولت احتمالی بایدن چگونه باشد. البته در این باره نکته اصلی این است که کاخ سفید آیا به وعده‌های خود جامه عملیاتی می‌پوشاند یا خیر. با این حال برای احیای برجام بدون تردید هیچکس همچون حسن روحانی لحظه شماری نمی‌کند چرا که این توافق دستاوردی بود که روحانی با وعده آن در سال 92 پیروز شد و با امید نتایج آن در 96 نتیجه را «تَکرار» کرد. در واقع روحانی در این هشت سال همه تخم مرغ‌ها را در سبد برجام گذاشت که به یکباره از سوی دولت جمهوری خواه آمریکا از دست رفت. در چنین شرایطی حسن روحانی که محبوب آمد اما با کمترین میزان محبوبیت دوره‌اش در حال اتمام است بسیار امیدوار است بار دیگر برجام زنده شود و او به محبوبیتی دست یابد تا شاید در آینده سیاسی خودش نیز از این طریق دستاوردهایی را کسب کند.
> فرصت سوزی نمی‌کنیم
حسن روحانی به تازگی با اشاره به نتایج انتخابات آمریکا گفته: این آقای جدید هم از ابتدا در تبلیغات‌اش گفته که می‌خواهم به برجام بازگردم ما که داخل برجام بودیم و از آن خارج نشدیم 1+4 هم در برجام بوده و البته در تعهدات‌شان سستی کردند که ما متقابلا تعهدات‌مان را کاهش دادیم. این به عهده آنهاست که اگر خواستند راه جدیدی را انتخاب کنند.
او همچنین افزود: ما هرجا ببینیم شرایط آماده لغو تحریم است از این فرصت استفاده می‌کنیم. هدف ما این است که فشار تحریم را از شانه‌های مردم برداریم و هرجا فضا مناسب این کار باشد وظایف‌مان را بر مبنای امنیت ملی‌مان انجام می‌دهیم و هیچ کس در این زمینه حق فرصت‌سوزی ندارد، چرا که ما باید بر مبنای منافع و وحدت ملی تصمیم بگیریم. رئیس جمهور تاکید کرد: ما هرجا ببینیم شرایط آماده لغو تحریم است از این فرصت استفاده می‌کنیم. هدف ما این است که فشار تحریم را از شانه‌های مردم برداریم و هرجا فضا مناسب این کار باشد وظایف‌مان را بر مبنای امنیت ملی‌مان انجام می‌دهیم و هیچکس در این زمینه حق فرصت‌سوزی ندارد.
تاکید روحانی بر اینکه نباید فرصت سوزی کرد به این دلیل است که برخی تمایل دارند هرگونه تغییر شرایط در روابط خارجی ایران و آمریکا به دولت بعدی ایران موکول شود. در واقع اول بهمن اگر دولت بایدن تشکیل شود تنها پنج ماه بعد از آن انتخابات ریاست جمهوری در ایران است. اصولگرایان که خود را پیروز انتخابات آتی می‌دانند تمایلی ندارند که در این چند ماه آخر دولت روحانی دست به اقدامی بزند. از جمله حمیدرضا ترقی فعال سیاسی اصولگرا به تازگی به طور شفاف عملکرد سیاست خارجی دولت روحانی را مورد انتقاد قرار داده و گفته اگر مذاکره قرار باشد انجام شود «قطعا بهتر است مذاکره‌کننده اصولگرا باشد که غیرقابل نفوذ است.» پیش از این نیز کج دار و مریز اصولگرایان تاکید کرده بودند که دیگر فرصتی برای دولت در این چند ماه آخر نمانده است. شاید به دلیل همین سیگنال‌ها است که روحانی نیز نسبت به این مسئله واکنش نشان داده و گفته است: خواهش می‌کنم عده‌ای به شایعات و القائات نادرست در داخل کشور ادامه ندهند و به آن دامن نزنند و بگذارند این فضایی را که برای ماه‌های آینده در ذهن مردم به وجود آمده ادامه داشته باشد و موضوعات منافع کشور را به انتخابات گره نزنند. رئیس دولت دوازدهم همچنین اظهار کرد: ما نباید تولید، فعالیت، رشد اقتصادی و اقتصاد را به تحولات دیگر کشورها گره بزنیم و نباید موضع‌گیری‌هایمان را هم به انتخابات 1400 گره بزنیم. البته اشکالی ندارد از امروز برای انتخابات 1400 تبلیغ و کار کنیم اما نباید منافع ملی را فدای آن کنیم. ما مسئول منافع ملی کشور هستیم و می‌خواهیم مردم احساس راحتی کنند.
با این حال برخی اصولگرایان هرگونه تغییر شرایط را رد می‌کنند. مجید نصیرایی سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم در خصوص اینکه آیا نتیجه انتخابات آمریکا بر سیاست‌های ایران تاثیری دارد یا خیر؟ گفت: بر مبنای تجربیات این ۴۰ سال اخیر در حوزه تعاملات و ارتباطات نظام آمریکا با نظام جمهوری اسلامی و نوع ارتباط آمریکا در دهه‌های اخیر با کشورهای مختلف جهان و بر اساس سوابق در این حوزه نمی‌توان انتظار و توقع خاصی در ایجاد تفاوت در نحوه تعامل آنها با دیگر کشورها به خصوص با کشور، نظام و دولت ما داشت. وی افزود: تحلیل من نسبت به اتفاقات اخیر آمریکا این است که عملا نمی‌توانیم اتفاق خاصی را در روابط میان ایران و آمریکا انتظار داشته باشم.
> امید اصلاح‌طلبان
از سوی دیگر اما اصلاح‌طلبان نیز همچون دولت روحانی امیدوارند. در این چند سال سرنوشت اصلاح‌طلبان به سرنوشت روحانی گره خورد. این جریان سیاسی با بالا رفتن روحانی بالا رفت و با پایین آمدنش به زیر کشیده شد. بنابراین حالا برخی اصلاح‌طلبان امیدوارند اگر بایدن در این چند ماه آینده به برجام برگردد و اوضاع تغییر کند آنها نیز بتوانند وضعیت خود را در جامعه سروسامان دهند.
اسماعیل گرامی‌مقدم، فعال سیاسی اصلاحطلب درباره تاثیرات انتخابات آمریکا بر انتخابات ایران گفت: «اتفاقی که در انتخابات مجلس یازدهم شاهد بودیم، نوعی بی‌اعتمادی عمومی نسبت به صندوق رای بود و مشارکت در حداقلی‌ترین نوع خود قرار داشت اما تحولاتی که در عرصه بین‌المللی و مشخصا در انتخابات آمریکا رخ داد می‌تواند فضا را تغییر دهد. انتخابات آمریکا باعث شد که راس حاکمیت این کشور تغییر کند. در گذشته شاهد بودیم که ترامپ می‌گفت با ایران مذاکره می‌کنم اما در صورتی که شروط من را بپذیرد و برای به کرسی‌نشاندن حرفش تا مرز تهدید نظامی هم پیش می‌رفت. همه این‌ها در کنار افت ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی و فقیرشدن بخش زیادی از مردم باعث تشدید ناامیدی مردم و جریان‌های سیاسی شد اما اکنون وضعیت متفاوت است و جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا می‌گوید که به برجام بازمی‌گردد و مانع مهمی برای تحقق این موضوع وجود ندارد و بازگشت به برجام هم که خواسته ایران است اگر رخ دهد و تحریم‌ها نیز رفع شود و به صورت خودکار پول‌های بلوکه‌شده نفتی ایران آزاد شود پول ملی ما تقویت میشود و به تبع آن امید هم در جامعه تقویت میشود و مردم درمی‌یابند که کسانی که همواره به دنبال رفع تحریم‌ها بودند، اصلاح‌طلبان بوده‌اند و طبیعتا شانس اصلاح‌طلبان در انتخابات بالا می‌رود».
علی صوفی دیگر فعال سیاسی اصلاحطلب نیز در پاسخ به این پرسش که آیا تاثیر پیروزی بایدن در امیدبخشی به جامعه به قدری است که کدورت میان مردم و اصلاح‌طلبان را رفع کند؟ گفت: «علت اینکه اصلاح‌طلبان هم این امید را به حضور بایدن در کاخ سفید دارند، همین است که فکر می‌کنند می‌تواند یخ‌ها را ذوب کند. یعنی هم می‌توانیم در عرصه سیاسی و هم اجتماعی و اقتصادی از این بن‌بست خارج شویم.» صوفی همچنین افزود: «امید مردم به اصلاح‌طلبان را از این نظر بیشتر می‌کند، که اصلاح‌طلبان خواهان مذاکره هستند و توان مذاکره هم دارند و این را قبلا اثبات کرده اند. همچنین برجام را دستاورد خوبی برای دولت روحانی می‌دانند. بنابراین رویکرد مردم از این نظر مثبت است و می‌تواند برای اصلاح‌طلبان نیز فرصتی باشد که سرمایه اجتماعی خود را ترمیم کنند.»
> بایدن چه می‌کند؟
اما با وجود همه این اظهارنظر‌ها در داخل یک موضوع اهمیت بیشتری دارد اینکه سیاست دولت احتمالی بایدن چه خواهد بود؟ آیا او تمایل دارد زود به برجام بازگردد و از این طریق نفعی به دولت روحانی و اصلاح‌طلبان برسد یا می‌خواهد از غنیمت فشار تحریمی که ترامپ برای او به میراث گذاشته استفاده کند و دیرتر و با امتیاز‌گیری بیشتر به برجام بازگردد؟ رامین مهمانپرست دیپلمات و دستیار سابق محمد جواد ظریف در این باره می‌گوید: «هر اتفاق مهمی اگر قرار باشد رخ دهد به نظرم به سال آینده موکول خواهد شد. بخاطر اینکه دیگر فرصتی برای دولت فعلی وآقای روحانی وجود ندارد تا بخواهد تغییرات بزرگ و تصمیمات جدی و جدیدی گرفته شود. همانطور که گفتم اگر ۲۰ درصد نگاه ما به سیاست خارجی و تغییر دولت آمریکاست، ۸۰ درصدش باید به تغییرات بزرگ در داخل کشور باشد وبا این تغییراتی که در داخل لازم داریم، دیگر نباید انتظار داشته باشیم دولت فعلی اقدامی انجام دهد. دولت فعلی شاید هم انگیزه کافی نداشته باشد و قطعا زمان کافی هم ندارد. دولت جدید در آمریکا هم دیماه کار را بدست می‌گیرد و چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد تا نظامات و انتصاب‌ها و چینش تیم جدید را انجام دهد و سوار کار شود و بعد به مسائل دیگر از جمله سیاست خارجی و موضوع ایران و برجام برسد. آن زمان هم پایان کار دولت فعلی ما خواهد بود. حتی اگر هم دولت آمریکا زودتر مستقر شده و تغییرات مد نظرش را انجام دهد باز ترجیح خواهد داد مذاکره و توافق را با دولتی که عمر و فرصت بیشتری دارد انجام دهد. لذا این چند ماهه به دلایل مختلف سپری خواهد شد.»
سید حامد موسوی استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل آمریکا نیز درباره اینکه بایدن در ابتدای کار چه اقداماتی را در رابطه با ایران انجام می‌دهد به برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو صداوسیما گفت:«براساس تحلیل‌هایی که در اندیشکده‌های آمریکایی نزدیک به دموکرات‌ها و جو بایدن ارائه میشود او نسبت به ایران و بازگشت به برجام اقدامات سریعی را پیش نخواهد گرفت. آنچه در این اندیشکده‌های امنیتی مطرح میشود این است که احتمالا بایدن در ماه‌های ابتدایی رفع تحریم‌هایی که اهمیت کمتری دارد همچون تحریم منع سفر ایرانیان به آمریکا یا برخی ساده سازی‌ها نسبت به تجارت دارو و مواد غذایی را نسبت به ایران انجام می‌دهد اما مواردی چون رفع تحریم‌های نفتی و بانکی و به عبارتی بازگشت به تعهدات برجام احتمالا زمان بیشتری خواهد برد و به بعد از انتخابات ایران موکول میشود.» او گفت:« فعلا از تحلیل‌های موجود نمی‌توان انتظار برداشته شدن زودهنگام تحریم‌های اصلی را داشت به ویژه اینکه جو بایدن در مقاله‌ای که پیش از انتخابات برای سی ان ان درباره سیاست نسبت به ایران نوشت موضوعات منطقه‌ای و موشکی را نیز مورد اشاره قرار داد که همان موارد اختلاف ایران و دولت ترامپ نیز بوده است.»
> سیگنال‌های تهران مهم است
برای بررسی بیشتر این موضوع با یک کارشناس مسائل بین‌الملل گفتگو کردیم. فریدون مجلسی به «آفتاب یزد» گفت:«نکته‌ای که باید مدنظر قرار گیرد این است که اختلاف میان تهران و واشنگتن موضوعی قدیمی است و بیش از چهار دهه ادامه داشته است و در واقع شاهد اختلاف برسر اصول و بنیاد‌ها در میان دو طرف هستیم بنابراین چنین تاریخچه‌ای بر هرگونه تصمیم‌گیری نسبت به ایران در دولت بایدن نیز اثرگذار است.» او افزود:«در این زمینه به هرحال تفکری در ایران وجود دارد که برخی از اساس به دنبال نفی آمریکا هستند و هرگونه تنش زدایی را در هر موضوعی متناسب با آرمان‌های خود نمی‌بینند. با توجه به اینکه ایران در اکثر موضوعات رویه‌ای متفاوت از آنچه آمریکا تمایل دارد را برگزیده است واشنگتن نیز به دنبال ایجاد فشار از طریق تحریم است.» این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در ادامه اظهار داشت:«موضوع زمان و چگونگی بازگشت بایدن به برجام به سیگنال‌هایی که از ایران ارسال میشود نیز مرتبط است. در وضعیت فعلی با توجه به اینکه اصولگرایان در ایران از قدرت بیشتری برخوردار هستند سیگنال‌هایی که ارسال میشود با مجموعه‌ای بعضا عجیب از شروط برای آمریکا مطرح میشود که واشنگتن باید چه کارهایی انجام دهد و چه کارهایی انجام ندهد این درحالی است که متناسب با واقعیت‌های بین‌المللی و وضعیتی که تحریم‌ها هم اکنون بر ایران اعمال کرده‌اند نمی‌توان این انتظارات را مدنظر داشت.» مجلسی گفت:«هم اکنون ریش و قیچی در اختیار محافظه کاران در ایران است و باید دید آنها چه سیگنال‌هایی را ارسال خواهند کرد و براساس همان نیز می‌توان انتظار داشت بایدن اقداماتی را انجام دهد.» او در پایان تاکید کرد:«نباید فراموش کرد که آمریکا از طریق تحریم‌های خود به دنبال فشار هرچه بیشتر است تا فرسایش اقتصادی کاملی در ایران رخ دهد البته ایران کشور بزرگی است و به وضعیت کره شمالی تبدیل نمی‌شود اما به هرحال امروز وضعیت سختی برمردم تحمیل شده که مسئولان در سیاست گذاری‌های خود باید این موضوع را مدنظر قرار دهند چرا که اخباری که از وضعیت و زندگی برخی مسئولان یا نزدیکان آنها می‌شنویم چندان با وضعیت مقاومتی که برای مردم ترسیم کرده‌اند همخوانی ندارد.»
سایر اخبار این روزنامه
فرمان اجرایی ترامپ علیه چین؛ نمایشی یا تاثیرگذار؟!
رخدادی علیه دولت و اصلاح طلبان
چرا پایتخت را تعطیل نمی‌کنند؟!
قتل هولناک پسر 4 ساله
آن روی سکه کاهش ساعت سرویس دهی مترو و اتوبوس
برخی کارکنان داروخانه‌ها کمتر از دو میلیون تومان درآمد دارند
برجام جدید باید به تایید کنگره آمریکا برسد و قانون شود
اورژانس اجتماعی در ایام کرونایی کجاست؟
برای مترو و اتوبوس‌سواران بی‌نوا!
مسکن ایران را چه به انتخابات آمریکا!؟
قتل عام کرونائی
خواب شیرین دولت برای عایدی کلان از شکر!
احیای برجام در ساختار تصمیم‌گیری تهران-واشنگتن
امید اصلاح‌طلبان به احیای برجام
دولت آمریکا مسئول کشته شدن روزانه ۴۰۰ نفر از مردم ایران به‌دلیل همه‌گیری کروناست
پیام تسلیت به مناسبت درگذشت عمران علیمحمدی
