مدیرکل تامین اجتماعی استان پای درد دل کارگر و کارفرما

 محمد بهبودی نیا - سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان بیمه‌گر اجتماعی است که مأموریت اصلی آن پوشش کارگران مزد و حقوق بگیر (به صورت اجباری) و صاحبان حرفه و مشاغل آزاد (به صورت اختیاری) است. جمعیت تحت پوشش این سازمان، بیش از 14 میلیون نفر بیمه شده و بیش از 3/7 میلیون نفر مستمری‌بگیر است که با درنظر گرفتن افراد خانواده بیمه‌شدگان، جمعیت تحت پوشش این سازمان برای خدمات درمانی به  حدود 43 میلیون نفر می‌رسد. این بار برای تهیه سی ونهمین گزارش سرزده و گفت و گوی میدانی با تعدادی از مردم به سراغ سید محسن نظام خیرآبادی مدیرکل سازمان تامین اجتماعی استان می رویم تا در این بازدید به سوالات تعدادی از بیمه شدگان و کارفرمایان که به نوعی مشکلات مشترک بسیاری از بیمه شدگان استان است، بپردازیم .گزارشی که در ادامه می خوانید حاصل بازرسی ها، گفت و گوی سرزده طی دو روز در شعبه 3تامین اجتماعی، کارگاه های تولید ،فروشگاه ها و برخی از تعمیرگاه های سطح شهر است.      اجبار بیمه شدگان بر افتتاح حساب در یک بانک خاص؟    روز اول بازدید سرزده قرار بر این می شود که مدیرکل به صورت ناشناس به گفت و گو با مردم در یکی از شعب بیمه تامین اجتماعی بپردازد،ساعت 10 صبح است که به شعبه 3تامین اجتماعی مشهد می رسیم و نظام خیرآبادی به طبقه همکف این اداره می رود و بدون این که کسی باخبر شود به صورت نامحسوس به کنترل نحوه پاسخ دهی به ارباب رجوع می پردازد ،هنوز مدت زیادی از حضور ما نگذشته که  با زن سالخورده ای مواجه می شویم  که ادعا می کند کارمندان این شعبه همه مراجعه کنندگان را مجبور  به افتتاح حساب در یکی از بانک های طرف قرارداد تامین اجتماعی می کنند.او می گوید: «من چند کارت بانکی دارم ولی کارمند این شعبه اعلام می کند فقط شماره حساب بانک رفاه را می پذیرند. سوال من این است که در روزگار ما که با داشتن هرنوع شماره حسابی می توان کارهای مالی را انجام داد چرا مردم باید در شرایط کرونا به بانک رفاه بروند و تا زمانی که برگردند با وجود ایجاد سفرهای متعدد شهری کارهایشان انجام نشود و روز بعد روز از نو و روزی از نو. متاسفانه من هربار به این شعبه مراجعه می کنم پاسخ درستی نمی گیرم ». نظام خیرآبادی مدیرکل سازمان تامین اجتماعی استان بعد از بررسی پرونده این زن می گوید : «شما شماره حساب شبای هر حسابی را که ارائه دهید کارهایتان را انجام می‌دهند و نیازی به افتتاح حساب در بانک رفاه نیست. بعد از این به مسئولان این شعبه اعلام می کنم  برای تسهیل کار مراجعان امکاناتی را در میز خدمت فراهم کنند تا در آینده شاهد مشکلات این چنینی نباشیم.» وی درباره دلیل تاکید برخی از شعب به افتتاح حساب در بانک رفاه می‌گوید: چون تمام مراودات مالی ما با این بانک صورت می گیرد و اگر فردی در این بانک حساب داشته باشد کارها باسرعت بیشتری انجام می شود برخی همکاران ما به مراجعان اعلام می کنند در این بانک افتتاح حساب کنند اما افرادی که در بانک های دیگر نیز حساب دارند می توانند با همراه داشتن شماره شبای هر بانکی خدمات مختلف را دریافت کنند و اجباری در باز کردن حساب در بانک خاصی نیست.» وقتی قصد ورود به طبقه های بالای این شعبه  را داریم نگهبانی که تا این لحظه هیچ گونه تب سنجی را انجام نمی داده به محض دیدن مدیر کل سریع به سراغ دستگاه تب سنج می رود و شروع به گرفتن تب مراجعان می کند که همین موضوع باعث تجمع لحظه ای مراجعه کنندگان می شود.چند لحظه بعد در اولین طبقه این شعبه به همراه سید محسن نظام خیرآبادی  به صورت ناشناس به رصد عملکرد مراجعان می پردازیم،اگرچه نشانه های رعایت فاصله گذاری اجتماعی روی زمین و صندلی ها  درج شده اما این علامت ها از سوی مراجعان چندان جدی گرفته نمی شود و از تذکر کارمندان برای  رعایت فاصله گذاری ها هم خبری نیست. یکی از  افراد که برای انجام امور مربوط به بازنشستگی اش به این شعبه مراجعه کرده است ضمن تقدیر از خدمات انجام شده تقاضا دارد برای رعایت حال مراجعان ،خدمات مشابه را در یک طبقه قرار دهند تا از آمد و شد زیاد در بین طبقات جلوگیری شود. کرونا و پایین آمدن توان خدمت در تامین اجتماعی  در مدت حضورمان متوجه حضور نداشتن برخی از کارمندان پشت میزهایشان می شویم وقتی از نظام خیرآبادی درباره دلیل این موضوع سوال می کنیم، می گوید:  برخی از همکاران ما در این شعبه و دیگر شعب استان به بیماری کرونا مبتلا شده اند مثلاً در یکی از شعبه‌های ما در یکی از  شهرستان ها از ۱۱ نفر، شش نفر به این بیماری مبتلا شده اند و به اداره نمی آیند از طرفی واقعیت این است که کارها در تامین اجتماعی به صورت تخصصی است و وقتی یک نفر بیمار می‌شود ما نمی‌توانیم همکار دیگری را پشت میز به جای او بنشانیم البته در مشهد جابه جایی کارمندان بین شعب امکان پذیر است اما در شهرستان ها به شدت مشکل داریم. بررسی و حل چند پرونده توسط مدیرکل در بازدید سرزده در ادامه با زن و شوهری همکلام می شویم که حدود پنج ماه است به دلیل شیوع کرونا بیکار شده اند و تا امروز حتی ریالی به عنوان بیمه بیکاری به آن ها پرداخت نشده است ، حالا زن مجبور شده هرچند مدت یک بار یک قطعه از طلاهایش را بفروشد تا خرج کرایه و اجاره خانه شان فراهم شود،زن می گوید : من بارها با شماره 1420 تماس گرفته و همزمان به این شعبه مراجعه کرده ام تا شاید بیمه بیکاری مان را زودتر پرداخت کنند و از این شرایط سخت خلاص شویم اما هیچ جواب درستی به ما نمی دهند ما چند بار به اداره کار و این شعبه آمده ایم و هیچ کس پاسخ گو نیست ، چهار ماه در نوبت بوده ایم و حالا می گویند باید دوباره در نوبت قرار بگیرید . این خوب نیست که خانواده هایی که در این ایام بیکار شده اند مجبور به تحمل این همه سختی باشند آن هم به دلیل نقص در خدمات رسانی این سازمان یا سازمان های دیگر.» سید محسن نظام خیرآبادی وقتی صحبت های این زن را می شنود ضمن معرفی خودش به این بیمه شده شخصا روند پرونده این زوج را بررسی می کند. او می گوید : در دوران کرونا به دلیل افزایش تعداد بیکاران مشکلات بودجه ای به وجود آمد که روند رسیدگی و پرداخت بیمه بیکاری را با مشکلاتی مواجه کرد اما درخصوص این خانواده، مشکلی که وجود دارد این است که درباره ایشان (خانم) بیمه از سمت مهد کودکی که در آن فعالیت داشته اند به صورت دایم رد نشده و یک سال سابقه متوالی را ندارند .درخصوص  مربیان مهدهای کودک یا دیگر مشاغلی که با تدریس مرتبط است اگر سه ماه تابستان را اشتغال داشته باشند و استمرار بیمه ای آن ها به مدت دوسال متوالی برقرار باشد شامل بیمه بیکاری می شوند و چون ایشان این شرایط را نداشته اند  بیمه بیکاری به ایشان تعلق نمی گیرد .هم اکنون پیگیری هایی را درخصوص مربیان مهدهای کودک و موسسات آموزش عالی و مراکز غیرانتفاعی  در دستور کار قرار داده ایم تا این مشکل برطرف شود . درباره همسر ایشان هم بعد از انجام بررسی ها مشخص شد در طول این مدت ،شعبه بیمه ای را اشتباه می آمده و باید به شعبه صیاد مراجعه می کرده اند.متاسفانه امروز به دلیل این قبیل اشتباهات پرونده های زیادی در شعب مختلف وجود دارد که به رغم تعیین مقرری به این شعبه مراجعه نکرده اند. » دو روز بعد که پیگیر موضوع بیمه بیکاری این خانواده می شویم مشخص می شود روند پرداخت بیمه بیکاری سرپرست خانواده شروع  شده است.       دفترچه بیمه درمانی فقط یک ویترین است!   در روز دوم تهیه گزارش «سرزده »، دوباره با مدیرکل تامین اجتماعی قرار می گذاریم تا به صورت سرزده برای رسیدگی به وضعیت کارگاه های تولید و خدماتی به سطح شهر مراجعه کنیم ،اولین مقصد ما یکی از شیرینی فروشی های معروف سطح شهر است که تعدادی کارگر را تحت پوشش بیمه ای قرار داده،به عنوان اولین گلایه ،هم خوانی نداشتن مبالغ بیمه ای دریافت شده با میزان خدمات را که در روزهای قبل توسط تعدادی از بیمه شدگان مطرح شده است با مدیرکل تامین اجتماعی در میان می گذاریم. یکی از بیمه شدگان در گفت گو با ما اعلام کرده بود:  دفترچه های بیمه خاصیت کمی دارند و فقط به درد بازنشستگی می خورند و اگر همین مبلغ را در محل دیگری سرمایه گذاری کنیم در بازنشستگی تفاوتی با مبلغی که بیمه تامین اجتماعی پرداخت می کند ندارد و چه بسا مبلغ بیشتری پس انداز کنیم. این بیمه شده اعلام می کند :« این روزها به پزشک که مراجعه می کنیم اگر ویزیت 35 هزار تومان باشد با دفترچه فقط 5 هزار تومان کسر می کنند،درخصوص  دارو هم کسورات به شدت جزیی است .»مدیرکل تامین اجتماعی ضمن رد این ادعا می گوید :« دلیل این نارضایتی بیمه شدگان بیشتر به بی خبری برخی بیمه شدگان از تسهیلات و امتیازاتی برمی گردد که بیمه تامین اجتماعی در اختیار افراد قرار می دهد.متاسفانه تعداد زیادی از بیمه شدگان اطلاعات کافی از تسهیلات ندارند و فقط از دفترچه بیمه استفاده می کنند اما دفترچه بیمه فقط ویترین تامین اجتماعی است .خدماتی از قبیل تسهیلات ازدواج ، درمان و انجام عمل های جراحی و دریافت داروی رایگان از درمانگاه ها و بیمارستان های ملکی سازمان تامین اجتماعی  و موارد بسیاری که به صورت کامل در سایت تامین اجتماعی توضیح داده شده جزیی از خدمات تامین اجتماعی است اما بی خبری از این خدمات این شبهه را در ذهن بیمه شدگان به وجود آورده است.البته این نقدی است که در اطلاع رسانی به روابط عمومی سازمان وارد است.» در ادامه نظام خیرآبادی برای اثبات بی خبری بیمه شدگان از خدمات تامین اجتماعی،با یکی از کارگران این فروشگاه گفت و گو و از او درباره دریافت تسهیلات ازدواج از بیمه تامین اجتماعی سوال می کند که این کارگر باوجود گذشت 14 سال از ازدواجش اعلام می کند هیچ اطلاعی در این باره ندارد و هنوز این تسهیلات را دریافت نکرده است . مدیرکل در ادامه ضمن ارائه توضیحاتی از او می خواهد در همان لحظه برای دریافت این تسهیلات اقدام کند. چند دقیقه بعد پیامکی مبنی بر این که وجهی به عنوان هدیه ازدواج تا چند روز آینده به حساب او واریز می شود به تلفن همراه این فرد ارسال می شود. سید محسن نظام خیرآبادی  درباره تسهیلات ازدواج بیمه تامین اجتماعی  می گوید : «بیمه شده های سازمان تامین اجتماعی که ظرف پنج سال قبل از ازدواجشان 720 روز سابقه بیمه داشته باشند به عنوان هدیه حقوق حداقلی تاریخ ازدواجشان را به آن ها(چه مرد و چه زن) می دهند و این یکی از مواردی است که تعداد زیادی از بیمه شدگان از آن بی خبرند.» دلیل طولانی شدن پرداختی های بیمه بیکاری کرونا مدیر کل تامین اجتماعی استان در ادامه در پاسخ به سوال یکی از بیمه شدگان در خصوص دلیل کم شدن تعداد برگه دفترچه های بیمه در ماه های اخیر و انتشار شایعاتی مبنی بر کمبود کاغذ در زمینه چاپ این دفترچه ها می گوید : دلیل  این موضوع حذف دفترچه های بیمه  تامین اجتماعی در آینده نزدیک است و برای جلوگیری از اتلاف سرمایه ها این اقدام انجام می شود و ربطی به کمبود کاغذ ندارد. » در ادامه کارگران این واحد تولیدی گلایه هایی مبنی بر مشکل دار بودن نسخه موبایلی سایت تامین اجتماعی ،رسیدگی نشدن دقیق به مواردی از قبیل استراحت های پزشکی ، گلایه از نوع خدمت رسانی به بیمه شدگان توسط کارکنان برخی از شعب،تاخیر در پرداخت بیمه بیکاری  و موارد این چنینی را مطرح می کنند که به هر کدام پاسخ هایی ارائه می شود در ادامه یکی از کارگران می گوید: بعضی از همکاران ما در این کارگاه بیش از ۱۰۰ بار برای بیمه بیکاری درخواست داده اند اما بیمه بیکاری آن ها پرداخت نشده است، نظام  خیرآبادی در پاسخ می‌گوید: بعد از شیوع کرونا به دلیل افزایش ناگهانی تعداد بیکاران و اختصاص اعتبارات خاص به این حوزه، روند پرداخت ها تغییر کرد .تا اسفند سال  گذشته استان ها عملا هیچ اقدامی انجام نمی دادند و ثبت نام ها در سایتی که وزارتخانه اعلام کرده بود  انجام می شد ولی متاسفانه چون نظارتی بر ثبت نام ها وجود نداشت برخی افراد از این فضا سوء استفاده و با هدف استفاده  از تسهیلات بیمه بیکاری در این سایت ثبت نام کردند که همین موضوع منجر به قطع چند روزه سایت برای انجام نظارت های اصلاحی  شد و در ادامه این سایت به اطلاعات  سازمان تامین اجتماعی متصل شد و سه ماه اول را شروع به پرداخت کردند .از ابتدای خرداد قرار بر این شد که استان ها مبلغ بیمه بیکاری را پرداخت کنند که متاسفانه همین موضوع هم در شهریور به  ما اعلام شد و هم اکنون همکاران ما حتی روزهای تعطیل در سازمان تامین اجتماعی حضور دارند تا اطلاعات مربوط را ثبت کنند و اقدامات لازم را انجام دهند. مبلغ بالای حق بیمه دلیل فراری شدن اشخاص از بیمه  در ادامه تهیه گزارش سرزده به چند فروشگاه دیگر در سطح شهر مراجعه می کنیم که ضمن اعلام  رضایت عمومی،  مشکلاتی در خصوص برخی خدمات رسانی های تامین اجتماعی مطرح می شود. در ساعت 12 ظهر و بعد از حدود سه ساعت حضور میدانی همراه با مدیر کل تامین اجتماعی در سطح شهر به یکی از تعمیرگاه های صافکاری و نقاشی در میدان توحید مشهد می رسیم ،بعد از ورودمان به این گاراژ که تعداد زیادی تعمیرگاه و صافکاری در آن وجود دارد و پس از مشخص شدن هویت مدیرکل تامین اجتماعی تعدادی از کارگران یکی پس از دیگری از در گاراژ خارج می شوند موضوعی که در اغلب موارد حضور بازرسان تامین اجتماعی برای فرار از بیمه شدن در تعدادی از کارگاه ها و مراکز دیگر مشاهده می شود.وقتی از یکی از کارفرمایانی که در این محل حضور دارد درباره این موضوع می پرسیم، می گوید :  ما باید مبالغ زیادی را به عنوان خویش فرما پرداخت کنیم که این مبلغ در توان بسیاری از ما نیست،اگر دولت برای بیمه خویش فرما و مشاغل ما تخفیف هایی قائل شود ما هم توان بیمه کردن خودمان را داریم ، نظام خیرآبادی در این زمینه می گوید: بخشنامه ۱۴۰ ما ۳۲ شغل را زیر مجموعه خود قرار داده است که شامل بیمه رانندگان، کارگران ساختمانی و دیگر قشرها می شود .در یک بازه زمانی دولت و مجلس احساس کردند که عده خاصی از مشاغل که درآمدشان کمتر است باید شامل معافیت بیمه سهم کارفرما شوند و این بخشنامه اجرایی شد اما در ادامه تعداد زیادی از افرادی که در این رسته های شغلی نبودند هر کدام به نوعی خود را شاغل در این رسته ها اعلام کردند و ثبت نام هایی را انجام دادند که   باعث ایجاد مشکلاتی شد و در ادامه ،همین موضوع باعث شد ثبت نام برخی افراد که به صورت واقعی در این مشاغل فعال اند نیز به دلیل پر شدن ظرفیت انجام نشود. پرداخت بخشی از حق بیمه تمامی مشاغل توسط دولت عملا امکان پذیر نیست و این اعتبار وجود ندارد مگر این که منابع مالی برای این کار در نظر گرفته شود .اما کارفرمایانی که به بالا بودن مبلغ حق بیمه  اعتراض دارند باید این نکته را نیز در دستور کار قرار دهند که اگر حادثه ای برای خودشان یا بیمه شده  اتفاق بیفتد و کارگر بیمه نشده باشد چه عواقب مالی در انتظار آن ها خواهد بود. شکایت ها را به اداره کل تامین اجتماعی اطلاع دهید یک آب میوه فروشی در سطح شهر مقصد بعدی ماست کارگری که در مغازه مشغول کار است ،می گوید: بازرس شما مدتی قبل به مغازه ما آمد و با این که سه کارگر بیشتر نداریم اعلام کرد که من لیست پنج کارگر را رد می‌کنم و هرچقدر ما اصرار کردیم که سه کارگر بیشتر نداریم او کار خودش را انجام داد و ادعا داشت که دو کارگر دیگر ما با دیدن او برای خودداری از بیمه شدن از مغازه خارج شده اند.»مدیرکل تامین اجتماعی در پاسخ به انتقاد این فرد می گوید:اگر با مامور بیمه همکاری نشود و برخی از کارشناسان و بازرسان ما به این یقین برسند که تعداد کارگر بیشتری درآن محل کار می کنند بعضی این روش ها را در دستور کار قرار می دهند تا به واقعیت برسند اما این طور نیست که تعداد بالای کارگر را بدون در نظر گرفتن واقعیت ها بیمه کنند.هر فردی که به این نوع بازرسی‌ها شکایت دارد می تواند به دفتر اداره کل بازرسی تامین اجتماعی مراجعه کند تا به شکایتش رسیدگی شود. در ادامه این سوال مطرح می شود که آیا کارفرما می تواند به دلیل حضور کارگر در مدتی کمتر از یک ماه در محل کار از اعلام لیست بیمه او به تامین اجتماعی خودداری کند؟سید محسن نظام خیرآبادی در پاسخ به این سوال نیز می گوید : حتی اگر کارگری یک روز در یک محل کار کرده باشد باید لیست بیمه برای او اعلام شود.» در پایان این بازدید سرزده ،مدیرکل تامین اجتماعی ضمن اشاره به این نکته که بسیاری از سوالات مطرح شده مربوط به حوزه کاری اداره کار است، می گوید: متاسفانه بعضی از کارفرمایان و کارگران تفاوت بین وظایف حوزه کاری ما و اداره کار را نمی دانند و بعضی وقت ها به ادارات و شعب تامین اجتماعی مراجعه می‌کنند و وقتی به آن ها اعلام می شود به اداره کار بروند نارضایتی‌هایی ایجاد می‌شود و احساس می‌کنند که همکاران ما قصد ارائه خدمات به آن ها را ندارند.البته ذکر این نکته ضروری است که هر دوشنبه ما ملاقات های  عمومی  داریم که هر هفته در یکی از شعب در سطح استان انجام می شود و چند روز قبل از حضور بنده و همکارانم اطلاع رسانی های لازم انجام می شود و بیمه شدگانی که سوالاتی دارند می توانند به صورت رودررو با بنده و همکارانم این سوالات را مطرح کنند.