روزنامه آفتاب یزد
1399/08/27
شخصیت کلیدی روزهای بحران
آفتاب یزد ـ گروه سیاسی: کوتاه و مختصر این که؛ «ولید محیی الدین معلم»در ۱۳ ژانویه ۱۹۴۱ در یک خانواده سنی در دمشق به دنیا آمد. او از ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۰ تحصیلات خود را در مدرسه دولتی به پایان رساند. سپس در سال ۱۹۶۳ مدرک لیسانس خود را در رشته اقتصاد از دانشگاه قاهره دریافت کرد. او صبح ۱۶ نوامبر ۲۰۲۰/ 26آبان 1399 در سن ۷۹ سالگی درگذشت. وی به مدت ده سال از ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۰۰ سفیر سوریه در ایالات متحده آمریکا بود و از سال 2006 تا لحظه ی مرگ به عنوان وزیر امور خارجه؛ آن گونه که عباس پرورده می‌گوید در جایگاه یکی از کلیدی‌ترین و پایدارترین چهره‌های سیاسی سوریه، به ایفای نقش پرداخت.
> جمهوری عربی متحد، اتحادی که ناتمام ماند
بخشی از تحصیلات «ولید معلم» وزیر امور خارجه ی فقید سوریه در مصر این پرسش را ایجاد می‌کند که چرا این دیپلمات سرشناس سوری برای ادامه ی تحصیلات راهی قاره شد آن گونه که «عباس پرورده» کارشناس مسائل خاورمیانه می‌گوید؛ مصر روزگاری قطب اصلی علم و اندیشه و فرهنگ جهان عرب بود و پیشینه ی بسیاری از سیاستمداران سابق و لاحق دنیای عرب به نوعی به مصر گره خورده است که حداقل برای تحصیل به این کشور سفر کرده باشند.
شاید این تفکر که ولید معلم برای ادامه ی تحصیلات راهی مصر شده بی‌ارتباط با داستان یک اتحاد نام تمام که محصول آن«جمهوری متحد عربی» بود، نباشد و اما جمهوری متحد عربی نام کشوری مستقل در خاورمیانه بین سال‌های ١٩۵٨ تا ١٩٧١ و همچنین نام یک اتحاد سیاسی کوتاه مدت بین مصر و سوریه بین سال‌های ١٩۵٨ تا ١٩۶١ بود. اتحاد در ١ فوریه ١٩۵٨ به عنوان اولین قدم در جهت تشکیل یک کشور پان‌عربیسم و از طرف گروهی از سیاست مداران و نظامی‌های سوریه به رئیس جمهور مصر، جمال عبدالناصر پیشنهاد شد. این اتحاد در تاریخ ۲۸سپتامبر ۱۹۶۱ پس از کودتای نظامی در سوریه، از هم پاشید و نام سوریه به جمهوری عربی سوریه تغییر یافت. مصر، اما تا سال ۱۹۷۱ نام جمهوری متحد عربی را حفظ کرده سپس به جمهوری عربی مصر تغییر نام یافت.
> نقطه ی مقابل «ریاض فرید حجاب» قطعاً ولید معلم است!
پرورده در گفتگو با آفتاب یزد در واکنش به نقش و جایگاه «معلم» در فضای سیاسی سوریه و منطقه می‌گوید: آنچه که از ظواهر نقش آقای ولید معلم در سوریه در این سال‌ها دیده میشود به خصوص بعداز شروع بحران جنگ‌های داخلی در سوریه می‌توان گفت ولید معلم جزء شخصیت‌های سیاسی کلیدی در حاکمیت سوریه بود. به دلیل اینکه در بحرانی‌ترین روز‌هایی که سوریه پشت سر می‌گذاشت و تقریبا 70 درصد خاک سوریه از دست رفته بود دو شخصیت دیپلماتیک نقش محوری در پیگیری منافع ملی سوریه داشتند. اولین فرد ولید معلم به عنوان وزیر امور خارجه بود و دیگری آقای بشار جعفری به عنوان نماینده دائم سوریه در سازمان ملل متحد. این دو نفر در بین شخصیت‌های سیاسی به نظر می‌آمد که جزء افراد کلیدی حاکمیت باشد. وی ادامه می‌دهد: برای بررسی ویژگی‌های شخصیتی آقای ولید معلم به نظر بنده باید چند وجه را به طور جداگانه در نظر گرفت:
ـ اولین آن همان بحث کلیدی بودن نقش وی در حاکمیت سوریه است. با توجه به اینکه در کشور‌های خاورمیانه از جمله سوریه محوریت شخص بر محوریت ساختار غالب است پس ولید معلم نقش پر رنگی در حلقه حاکمیت داشته است.
ـ دوم جنبه روان شناختی شخصیت آقای ولید معلم است. به نظر می‌آمد ولید معلم با وجود سن زیاد، انسانی با اراده ی قوی و پشتکار بالا، هم در کار خود هم در مسائل مربوط به حاکمیت و منافع سوریه شخصی ثابت قدم و وفادار بود. اراده ایشان به خصوص در دوران بحران که عده‌ای مانند نخست وزیر «ریاض حجاب» پشت حاکمیت را خالی کردند و از سوریه خارج شدند بسیار محرز و ستودنی بود. البته درست در اوج بحران‌های سوریه در سال 2016 یا 2017 ولید معلم با مشکل قلبی مواجه شد و در بیروت تحت عمل جراحی قلب قرارگرفت و با توجه به شرایط نامساعد جسمانی باز هم به کار و وزارت خارجه برگشت و این نشان‌دهنده هم نقش مهم او و هم اراده وی برای کار است.
در ادامه پرورده در پاسخ به این پرسش که آیا تحصیل ولید معلم در مصر او را به جریان اخوانی ربط می‌دهد یا نه اظهار می‌دارد:
خیر! به جریان اخوانی هیچ ربطی ندارد چون اخوان المسلمین یک گروه شناسنامه داری در سوریه بودند. ولی ایشان به این دلیل در قاهره تحصیل کردند که دهه 1960 دهه اتحاد استراتژیک و حتی یکی شدن مصر و سوریه بوده است. زمان جمال عبدالناصر دوره‌ای بوده است که رمانتیک‌ترین و آرمانی‌ترین اتحاد بین مصر و سوریه رقم خورد. و حتی آنها یک کشور واحد تاسیس کردند اما بعدا با حزب بعث سوریه به توافق نرسیدند و جدا شدند. در این دوران اخوان المسلمین در مصر هیچ نقشی نداشت و حتی مورد غضب حزب بعث در سوریه بودند. پس به این دلیل ایشان در مصر درس خواند چون در آن زمان مصر در جهان عرب دارای اهمیت بود. عباس پرورده خاطرنشان می‌کند، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی و هنری کشور مصر ابهت داشت و به نوعی می‌توان گفت مصر، «فرانسه خاورمیانه» بود. این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید می‌کند: اگر قرار بود یک اتفاق فرهنگی و هنری در جهان عرب رخ دهد همه نگاه شان روی مصر و قاهره بود. بسیاری از عراقی‌ها از جمله صدام حسین در مصر تحصیل کردند. در قرن بیست به خصوص در دهه‌های 1930تا 1980 یعنی زمانی که مصر به بحث کمپ دیوید پیوست قاهره و بیروت قطب فرهنگی، هنری و سیاست و مرجع جهان عرب بودند و افراد برای تحصیل دانشگاه‌های این دو شهر را انتخاب می‌کردند. بنابراین حضور ولید معلم در مصر چیز عجیبی نیست. ولید معلم هم در کنار بسیاری از شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی که در آن سال‌ها در جهان عرب ظهور کردند و دانشگاه‌ها و محافل مصر را برای تحصیل انتخاب کردند مصر را برای تحصیل برگزید. وی در ادامه می‌افزاید: سوریه خلاء ولید معلم را زیاد احساس نخواهد کرد و ضرر چندانی نمی‌کند. به کشورهایی چون سوریه دولت ضعیف گفته میشود. چون وضعیت سکان داری دیپلماسی سوریه ضعیف است. نهادی که در سوریه می‌تواند از دیپلماسی بهره بگیرد وزارت خارجه است. وزارت خارجه امروز در سوریه در کنار نهادهای دیگر حاکمیتی در موقعیت ضعف به سر می‌برد. متاسفانه اکنون بازیگران خارجی زیادی در سوریه هستند که بسیاری از اتفاقات را هدایت می‌کنند بنابراین تغییر یک وزیر خارجه در سوریه خیلی تاثیرگذار نیست. پرورده بارزترین مسئله در مورد ولید معلم را ساختار شخصیتی محکم‌اش می‌داند که در روزهای بحرانی سوریه او به عنوان یک وزیر امور خارجه مقتدر در رسانه‌ها و گفتگوها حاضر می‌شد.
فیصل مقداد جانشین ولید معلم میشود؟
یک منبع در دولت سوریه اعلام کرد فیصل مقداد معاون وزیر خارجه سوریه محتمل‌ترین گزینه برای جانشینی المعلم و ریاست دستگاه دیپلماسی این کشور است. به گزارش ایسنا، ولید معلم، وزیر خارجه سوریه در سن ۷۹ سالگی به دلیل مشکلات قلبی درگذشت. در همین راستا یک منبع نزدیک به دولت سوریه به خبرگزاری رویترز گفت: بعد از درگذشت ولید معلم، وزیر خارجه سوریه، پیش‌بینی میشود فیصل مقداد، معاونش به عنوان وزیر خارجه جدید تعیین شود. مقداد سال ۱۹۵۴ از یک خانواده سنی در روستای غصم از توابع استان درعا متولد شد. وی سال ۱۹۷۸ از دانشگاه دمشق فارغ التحصیل شد و مدرک ادبیات انگلیسی دارد. وی دکترایش را در سال ۱۹۹۳ از دانشگاه چارلز پراگ گرفت. مقداد فعالیت دیپلماتیک را در وزارت خارجه از سال ۱۹۹۴ آغاز کرد. در سال ۱۹۹۵ به هیئت دائم سوریه در سازمان ملل پیوست و نماینده سوریه در تعدادی از کنفرانس‌های بین‌المللی است.
سایر اخبار این روزنامه
تورم ژاپن به منفی دو درصد رسید!
شو‌های دست چندم!
ایمنی جمعی برابر است با کشتار جمعی
تعطیلی ۱۵۰ شهر و کلانشهر از روز شنبه به مدت ۲ هفته
شخصیت کلیدی روزهای بحران
فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی تهران
اقدام انتحاری برای فرار از پاسخگویی
اثرات اجتماعی کرونا
تعطیلی بدون آرامش فایده ندارد
«بانگ» کرونا در «بانک» ها
تعامل با دنیا
تعطیلی را تعطیل کنید
