گروه راه و مسکن: تکمیل حلقههای مفقوده کریدور ترانزیتی شمال-جنوب نقش استراتژیکی در اقتصاد ایران خواهد داشت، اما این کریدور آسیبهایی نظیر «رویکرد غالب دولتی بدون توجه به لزوم خلق ارزش و ایجاد مزیت رقابتی برای تجار» دارد که باید رفع شود.

به گزارش فارس، بخش قابل توجهی از سهم تجارت خارجی ایران را نفت خام و محصولات کم فرآوری شده از نفت و گاز تشکیل میدهد و میتوان عنوان کرد تلاش زیادی نیز برای شکلگیری تجارت آنها انجام نشده است، این در حالی است که وضعیت ایران، چه از نظر جغرافیایی و چه از نظر ظرفیت کشورهای همسایه به نحوی است که امکان افزایش تولید و تجارت با این کشورها فراهم است. در این راستا لازم است، سیاست توسعه تعاملات تجاری و اقتصادی خارجی با کشورهای هدف، متناسب با توانایی و نیازهای داخلی در دستور کار کشور قرار گیرد و از این طریق امکان بهره مندی از مزیت های تجارت خارجی فراهم شود. یکی از ظرفیتهای موجود در زمینه افزایش تعاملات تجاری و اقتصادی با کشورهای هدف، همکاری با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. حجم تجارت جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا طی سالهای ۱۳۹۸-۱۳۹۴، حداقل ۱.۰۸ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۴ و حداکثر ۴.۲ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۵ بوده است که در مقایسه با حجم کل تجارت کشور طی سالهای فوق سهم اندکی (حدود ۲ درصد) را دارا است. در سالهای اخیر بیشترین صادرات ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا به ترتیب مربوط به روسیه و بلاروس و بیشترین واردات نیز از روسیه و قزاقستان بوده است.

باوجود اینکه ایران میتواند عمده نیازهای وارداتی برخی از کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را تأمین کند، اما بنا به برخی دلایل از جمله قیمت تمام شده بالای محصولات ایرانی در مقایسه با محصولات مشابه سایرکشورها، ضعف دیپلماسی تجاری و وجود تحریم، عمده نیازهای وارداتی کشورهای عضو این اتحادیه از کشورهایی غیر از ایران تأمین میشود. از طرفی مستندات آماری حاکی از آن است که در سال های اخیر، ایران جزء مقاصد عمده صادراتی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا نبوده است و این مسئله مستلزم
کالبدشکافی علل و عوامل این عدم تعامل در حوزه تجارت میان دو طرف است.

اهمیت استراتژیک کریدور شمال و جنوب در اقتصاد ایران

طبق بررسی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی موقعیت مناسب ریلی و جادهای و دسترسی ایران به سواحل طولانی در خلیج فارس، دریای عمان، دریای مکران و سوال دریای خزر در سالهای اخیر بسیار مورد توجه تولیدکنندگان بزرگ اقتصادی جهان بوده است. از سوی دیگر اگر بعضی مسیرهای ناتمام ریلی و جادهای ایران تکمیل شود، ایران میتواند از عبور و ترانزیت کالا از خطوط ریلی و جادهای خود درآمد سرشاری داشته باشد، به عنوان مثال ایران که در مسیر در پروژه ابتکار کمربند و راه (BRI) قرار دارد، میتواند از این فرصت حداکثر استفاده را داشته باشد. براساس آمار مرکز تجارت بینالملل (ITC)، کل حجم تجارت کشورهای واقع در مسیرهای پروژه ابتکار کمربند و راه (BRI) در سال ۲۰۱۸ معادل ۱۴ هزار میلیارد دلار بوده است (۳۶ درصد تجارت جهانی)، طبق این آمار، حدود ۴۰ درصد از کالاهای صادراتی ایران اعم از نفتی و غیرنفتی به ارزش ۳۸/۷ میلیارد دلار به کشورهای واقع در مسیر ابتکار کمربند و راه (BRI) صادر شده است. علاوه بر این، بیش از ۶۲ درصد از نیازهای وارداتی ایرانی به ارزش ۲۵/۷ میلیارد دلار نیز از طریق کشورهای واقع در مسیر کمربند و راه تأمین میشود؛ میزان اکمال تجاری ایران با کشورهای واقع در مسیر این کمربند، در بخش صادرات ۵۳ درصد و در حوزه واردات ۴۱ درصد است بنابراین از حیث کمی، پتانسیل بالایی در ارتقای روابط تجاری ایران با کشورهای مذکور وجود دارد. قرار گرفتن ایران در حلقه اتصال کریدور مهم شمال - جنوب که شبهقاره هند را از طریق ایران به آسیای میانه، قفقاز، روسیه و اروپا متصل میکند، میتواند به عنوان فرصتی طلایی برای توسعه اقتصاد ایران در تحولات منطقهای و بینالمللی محسوب شود.

درآمد سرشار کشور با تکمیل حلقههای مفقوده کریدور ترانزیتی ریلی و جادهای

کریدور شمال - جنوب یکی از مهمترین کریدورهای ترانزیتی برای اتصال کشورهای جنوب به کشورهای شمالی، روسیه و کشورهای حاشیه دریای خزر است، موقعیت مناسب ترانزیتی و قرار گرفتن در مسیر اتصالی این کریدور و دسترسی ایران به سواحل خلیج فارس، دریای عمان و سواحل دریای خزر موجب شده تا ایران در سالهای اخیر بسیار مورد توجه تولیدکنندگان بزرگ اقتصادی جهان قرار گیرد.