بسیج، از جنگ با دشمن تا خدمت بی منت به مردم

امروز در حالی آغازین روز هفته بسیج را گرامی می‌داریم که در طول ۴۱ سال از عمر پر برکت این درخت پر ثمر، کشور با شرایط جدیدی مواجه شده و بسیج برای اولین بار به سبب اشاعه یک ویروس همه‌گیر، تجربه دیگری را در پرونده درخشان خود ثبت می‌کند. بسیج به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نهاد‌های مردمی موجود در کشور از ظرفیت‌های فراوانی برای حضور در عرصه‌های مختلف بهره‌مند است، زیرا نه‌تن‌ها تمام جغرافیای کشور را در تمام نقاط شهری و روستایی تحت پوشش قرار داده، بلکه از تنوع مأموریت و تعدد و گستردگی فراوان رده‌های وابسته در اقشار و صفوف مختلف و در موضوعات گوناگون نیز برخوردار است. این قابلیت سبب شده بسیج به عنوان یک نیروی بازدارنده قوی با محوریت آمادگی دفاعی به یک سازمان چندمنظوره فعال در تمامی عرصه‌هایی که کشور بدان نیاز دارد، تبدیل شود.
با پیروزی انقلاب اسلامی این بسیج بود که با دستان خالی به مصاف گروهک‌های تجزیه‌طلب از گنبد گرفته تا کردستان شتافت و هنوز از دفع جریان برانداز داخلی فارغ نشده بود که با پدیده جنگ ناخواسته از سوی دشمن زبونی همچون صدام مواجه شد و هشت سال جانانه ایستاد و با تقدیم ده‌ها هزار شهید که فقط در قشر دانش‌آموزی آن نزدیک به ۳۳ هزار شهید تقدیم انقلاب شد، حماسه ماندگار خود را برای همیشه در تاریخ مبارزه ملت ایران ثبت کرد.
آنچه در سال‌های پس از جنگ در بسیج شاهد بودیم فقط خدمت بوده و بس. شاهد این خدمات را می‌توان در ریشه‌کنی فلج اطفال در همان سال‌های اولیه پس از جنگ، کمک به محرومان و نیازمندان در دورترین و صعب‌العبور‌ترین نقاط این سرزمین، تلاش خستگی‌ناپذیر در اتفاقات غیرمنتظره‌ای همچون سیل و زلزله و بسیاری از حوادث ناگوار دیگر در طول این ۴۱ سال دید. اکنون نیز حضور مستمر در کنار کادر درمان برای مبارزه با ویروس منحوس کرونا و اجرای طرح‌هایی همچون «مواسات» برای کم کردن درد مردم در حالی انجام می‌شود که آن‌ها با این ویروس دست و پنجه نرم می‌کنند.
اما چه شاخصه‌هایی باعث شده که امروز بسیج در اجرای مأموریت‌های خود توفیق داشته باشد و هر جا کشور با چالش یا مشکلی مواجه می‌شود به این نیروی آماده به جانفشانی مراجعه می‌شود و دیدیم که در برابر همین ویروس کرونا رهبر معظم انقلاب به سپاه و بسیج دستور می‌دهند به کمک دستگاه سلامت کشور بشتابند.


علل موفقیت‌های بسیج در انجام رسالت و وظایف ذاتی خود به مواردی باز می‌گردد که در سازمان‌های مشابه آن به هیچ وجه وجود ندارد. برخی از این عوامل عبارتند از:
۱. داشتن تفکر بسیجی
از علل اصلی توفیق بسیج در عرصه‌های مختلف، بخش نرم‌افزاری آن، یعنی تفکر حاکم بر نیرو‌های بسیجی است که به «تفکر بسیجی» شناخته می‌شود. تفکر بسیجی در مواردی چون؛ تعبد و خدامحوری، ولایت‌مداری و تابع حقیقی ولایت بودن، عدالت‌خواه عدالت‌گستر، تکلیف گرای معطوف به نتیجه، بصیرت و بصیرت افزا، متوکل و متوسل، اهل عمل و علم، حق محور به جای شخصیت گرا، عقلانیت محور و معنویت‌گرا، ساده‌زیست و فساد ستیز، ترجیح دهنده منافع جمعی بر منافع فردی و گروهی، نوآور و بن‌بست شکن، قانون گرا و پاکدست، دشمن‌شناس و استکبارستیز، آرمان‌خواه و واقع‌گرا، استقلال‌طلب و وابسته گریز، کم‌توقع و پرتلاش، محرومیت زدا و فقرستیز تبلور می‌یابد.
۲. مردمی بودن بسیج
مردمی بودن بسیج شاخصه اصلی این نهاد ارزشمند است. آنچنان‌که این نهاد را به گنجینه‌ای تمام ناشدنی وصل کرده و ذخایر ارزشمندی را در اختیار آن نهاده است. بسیج به دلیل برخورداری از اقشار متعدد مردمی با سازمان‌دهی مناسب و مدیریت قوی در حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، هنری، امنیتی و نظامی نقش ایفا می‌کند. این ویژگی بسیج کارکرد‌های مختلفی به آن در عرصه اجتماعی بخشیده است که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره داشت: ۱. دارای قدرت بسیج کنندگی بالا در بدنه جامعه؛ ۲. انسجام بخش و منسجم کننده سرمایه اجتماعی کشور؛ ۳. امنیت بخش و نشاط‌آفرین در بخش جوان جامعه؛ ۴. امیدبخش و امیدآفرین در طبقات محروم و ضعیف جامعه؛ ۵. اعتماد ساز، نشاط‌آفرین و شادی‌بخش سرمایه اجتماعی کشور؛ ۶. روشنگر و هدایت بخش در اقشار مختلف جامعه؛ ۷. مؤثر در مسئولیت پذیرکردن اعضای جامعه و ۸- بصیرت بخشی قابل‌اتکا به جامعه.
رهبر معظم انقلاب در زمینه بصیرت این قشر الهی می‌فرمایند: «بسیج نه به پول وابسته است، نه به عنوان و جاه و جلال وابسته است، نه به دستور از بالا وابسته است. معیار بسیج، بصیرت است و ایمان. ایمان از دل او می‏جوشد، او را به کار وادار می‏کند؛ بصیرت هم به او تفهیم می‏کند که چگونه حرکت کند، معیار‌ها را چگونه تشخیص بدهد، راه را چگونه طی کند. این معنای بسیجی است.» (۴ /۹ /۸۸)
۳. اخلاص در عمل بسیج
بسیجی برای خدمت طلب مزد نداشته و منتی بر جامعه ندارد. بسیجی در عمل جهادی خود با خدا معامله کرده است و ارزش و اجر کار او قابل پرداخت با پاداش‌های دنیوی نیست. مقام معظم رهبری در این زمینه می‌فرمایند: «شرط دیگر این است که در مقابل این حرکت و کار، از کسی مزد نخواهد. مزد، مربوط به جایی است که کسی از بیرون به ما انگیزه می‌دهد - این کار را بکن، این پول را بگیر - وقتی ما از درون و عمق جان و از عشق‌مان انگیزه می‌گیریم، از چه کسی می‌خواهیم مزد بگیریم؟ مزد دادن، تحقیر ماست؛ تحقیر انسانی است که از درون دارد می‌جوشد. این‌ها خصوصیات یک انسان بسیجی است؛ فرهنگ بسیج یعنی این.» (۵ /۳ /۸۴)
۴. ولایت‌پذیری بسیج
از ویژگی‌های کلیدی مشی بسیج و بسیجیان ولایت‌پذیری و تبعیت از فرمان‌ها و رهنمودهای، ولی فقیه زمان است. باور‌های سیاسی بسیج برگرفته از نظریه سیاسی حضرت امام (ره) است که حکومت اسلامی را در عصر غیبت مبتنی بر مدل حاکمیت ولایت‌فقیه مشروع می‌داند. مبتنی بر این الگو، در رأس حکومت اسلامی فقیه عالیقدری قرار دارد که ضمن آگاهی به فرامین اسلامی، تکیه بر تقوا دارد و با بصیرت و درایت و تدبیر توان اداره کشور و جامعه اسلامی را داراست. در این نظام تصمیمات کلان و راهبردی و جهت‌گیری اساسی جامعه با تأیید و مدیریت رهبری اتخاذ می‌شود و بسیجی خود را سرباز ولایت می‌داند که در جهت پیشبرد این برنامه‌ها در صحنه حاضر است. بنابراین، مشی سیاسی بسیج مستقل و متفاوت از رهنمود‌ها و تدابیر رهبری نیست.
۵. پیشرو بودن بسیج
ویژگی ممتاز دیگر بسیج، پیشرو بودن است. جرئت و جسارت حضور در عرصه‌هایی که تا به حال کسی بدان وارد نشده است، فقط برای اراده‌های بلندی ممکن است که دل در گرو ایمان الهی داشته و از غیرخدا ترسی ندارد. در این میان بی‌شک بسیج، خط‌شکن میادین خطرناک و عرصه‌های درنوردیده نشده است و این حقیقتی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی بدان چنین اشاره می‌کنند: «بسیجی یک فرهنگ است و اگر بخواهیم این فرهنگ را در یک جمله تعریف کنیم، باید بگوییم بسیج، پیشرو در همه عرصه‌های اساسی زندگی است».
این پیشرو بودن و خط شکنی بسیجی در میدان‌های سیاست از جایگاه ممتازی برخوردار است، چرا که روحیه محافظه‌کاری و منفعت‌گرایی و تقدم ملاحظات جناحی و گروهی بر منافع ملی آفت بزرگ گروه‌ها و جریان‌های سیاسی است که گاه حرکت رو به جلو نظام را در این میدان کند می‌کند. اما اگر تفکر و روحیه بسیجی فراگیر شود، نظام در تحقق اهداف خود در گام سوم تشکیل دولت اسلامی با سرعت بیشتری قدم خواهد گذاشت.