حاشیه های پارک حاشیه‌ای

10 سال از اجرای طرح پارک حاشیه ای در شهر مشهد بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی و شورای شهر مشهد می‌گذرد اما  اجرای غیرشفاف آن همچنان گلایه های مهمی را برای شهروندان در پی داشته است. یکی از بندهای مهم قانون پارک حاشیه ای ساخت پارکینگ از محل درآمدهای این شرکت بوده که بر اساس گفته های مدیران این شرکت، همواره زیان ده بوده و از پس مخارج کارمندان خود نیز برنمی آمدند اما حالا اتفاقی که بیش از گذشته هزینه هایی را به دوش شهروندان مشهدی تحمیل می‌کند، بودجه های مستقل سالیانه ای است که توسط شهرداری مشهد به این شرکت واریز می شود، آن هم برای طرحی که هنوز مشخص نیست بر چه اساسی معابر مختلف را در اختیار خود می گیرد یا برای تعرفه گذاری در گروه های الف تا ج درآمدی قرار می‌دهد . با وجود  این مدیران شهری و اعضای شورای شهر که روزی منتقد این طرح بودند و وعده حذف آن را می دادند امروز از مدافعان پارک حاشیه ای در شهر مشهد هستند. در این گزارش به ابعاد مختلف الیت که این روزها با تغییر نام به شرکت توسعه ارتباطات ترافیکی (تات)  تغییر نام داده است می‌پردازیم.    به گزارش خراسان رضوی، پارک حاشیه ای بر اساس ماده 15 تبصره یک اصل 138 قانون اساسی در سال 89 به تصویب رسید که شهرداری مشهد نیز به عنوان اولین شهر اجرا کننده این قانون اقدام به فرایندهای لازم برای اجرای آن کرد. هرچند شاید در نگاه اول این اعمال فشار و اجبار پرداخت پول برای پارک در یک معبر عمومی باشد اما بررسی دقیق تر و کارشناسی آن نشان می‌دهد ضرورت اجرای آن در کلان شهر مشهد بیش از هزینه های آن سودمند است و اگر ترافیک در معابر اصلی به ویژه در مرکز شهر مشهد کنترل و نظارت نمی شد هیچ بعید نبود که حالا در سال 99 با یک ترافیک قفل شده در خیابان های مشهد روبه رو باشیم.  ماجرای گلایه های شهروندان اما از آن جا شروع شد که شکل مدیریت الیت آن طور که باید به مذاق خیلی ها خوش نیامد، غیر شفاف بودن سیستم کنترل پارک، تعرفه ها و شکل محاسبه آن ها، دریافت شارژ به روش های غیر معمول، اجرای طرح در خیابان های فرعی و حتی کوچه های شریانی علاوه بر خیابان های اصلی و همین طور زیان ده بودن شرکت و نرسیدن درآمد برای ساخت پارکینگ عمومی باعث این گلایه ها شد. برای این که یک بار دیگر سوالات بی پاسخ سال های متناوب اخیر درباره شرکت ترافیک هوشمند الیت سابق و شرکت توسعه ارتباطات ترافیکی ( تات) جدید را بپرسیم گفت وگوهایی با مدیرعامل این شرکت، معاون عمران، حمل و نقل و ترافیک شهرداری مشهد و رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای شهر مشهد داشتیم.  1- مشهد گران ترین پارک حاشیه ای در ایران  تعرفه ها همیشه موضوعی پر بحث درخصوص الیت بوده اما این بار با بررسی تعرفه پارک حاشیه ای در دیگر شهرهای کشور موضوع را پیگیری کردیم. تعرفه پارک حاشیه ای در مشهد بر اساس مصوبه جدید شورای شهر مشهد با 25 درصد افزایش قیمت برای هر نیم ساعت در معابر گروه الف 900 تومان اعلام شد که در ساعت اول 1800 تومان محاسبه می شود. در ساعت های پیک از ساعت 10 تا 13 و 17 تا 20 ، نیز 25 درصد به تعرفه افزوده می شود که این بند هنوز اجرایی نشده است.  در تهران (معابر گروه الف) نرخ پایه عوارض پارک حاشیه ای بر اساس مدت زمان توقف برای سواری و وانت به ازای هر نیم ساعت تا حداکثر 3 ساعت هزار تومان است. در اصفهان یک ساعت اول 1500 تومان، در تبریز 1200 تومان و همدان 1300 تومان است . در شهرستان های استان خراسان رضوی نیز، به ازای یک ساعت اول در قوچان 1200 تومان، نیشابور 1500 تومان،  چناران 1200 تومان، تربت جام 1500 تومان و طرقبه هزار تومان دریافت می‌کند. محمد مهدی اسدی مدیرعامل شرکت توسعه ارتباطات ترافیکی ( تات) درباره تعرفه ها می‌گوید: هزینه پارک حاشیه ای باید بازدارندگی داشته باشد و از ورود خودرو به هسته مرکزی شهر جلوگیری کند که به اعتقاد من این مبالغ در مشهد هنوز این طور نیست و مثلا در همان تهران برای هر نیم ساعت هزار تومان به هیچ وجه بازدارندگی ندارد. وی همچنین مدیریت زمان توقف را هوشمندانه نمی داند و تاکید می کند:  اگر قانون منعطف تر بود می توانستیم هدفمند و هوشمندتر عمل کنیم، روش فعلی که با گذشت یک دقیقه ،30 دقیقه به حساب خودرو منظور می‌شود هوشمند نیست و بخشی از نارضایتی از همکاران ما هم به همین موضوع ارتباط دارد برای رفع این مشکل از طریق شورای همتا پیگیری و حتی نامه هایی هم به وزارت کشور ارسال کردیم اما پاسخی نگرفتیم تا عدالت اجتماعی بیشتر رعایت شود  و بازدارندگی بیشتری داشته باشد. البته این موضوع هنوز اجرایی نشده و فقط به تصویب رسیده است.  یا بدهی اش را می دهد یا جریمه می شود مدیرعامل شرکت توسعه ارتباطات ترافیکی درباره زور و اجبار ماموران راهور و پارکبانان برای شارژ یا جریمه افراد نیز  می گوید: خیلی ناراحت شدم وقتی می گویند زورگیری ، این کار ما به هیچ وجه زورگیری نیست و اسم آن اجرای عدالت است ، کسی که مبلغ شارژ خود را پرداخت می کند و هیچ بدهی ندارد با فردی که 300 هزار تومان بدهی دارد و پرداخت نمی کند متفاوت است البته در این  خصوص هیچ اجباری نیست می تواند پولش را ندهد و جریمه بشود هیچ اجبار و زوری هم نیست انتخاب کاملا با خود فرد است که کدام را انتخاب می کند کجای این زور است ؟ تنها اگر راننده در خودرو نباشد قطعا جریمه می شود. در قانون هم بالای مبلغ 30 هزار تومان باید جریمه شود که ما گفتیم بالاتر از مبلغ 100 هزار تومان جریمه شود. در این خصوص هم پلیس مختار است که جریمه کند یا نه؟ می تواند بگوید من این خودرو را جریمه نمی کنم ما هم مشکلی نداریم البته همکاری ما با پلیس خوب است. درآمدی که از جریمه ها برای ما می آید زیر 8 درصد است و به شدت پایین است.  نگاه به تات بلند مدت است خلیل ا... کاظمی، معاون عمران، حمل و نقل و ترافیک شهرداری مشهد اظهار می کند: درباره تات باید بگوییم که گاهی اقداماتی در شهرداری صورت می‌گیرد که شاید در کوتاه مدت یا حتی اصلا درآمدزا نباشد اما به دلیل اهدافی که برای آن ترسیم شده است برای آن هزینه می شود. به هر صورت ما در شهر فضای پارک محدودی داریم و اگر مدیریت هوشمند این موضوع وجود نداشته باشد در دراز مدت شرایطی به وجود می آید که نمی توان آن را مدیریت کرد. در کوتاه مدت شاید برخی تصور کنند که الیت همین مدیریت پارک حاشیه ای است اما در حقیقت مدیریت یکپارچه، کنترل عرضه و تقاضای پارک، مکانیزه و هوشمندسازی پارکینگ های سطح شهر و کنترل رفتارهای ترافیکی است . ضمن این که بازدارندگی استفاده از خودروی شخصی به خصوص در هسته مرکزی شهر هم یکی از اهداف آن است. 2- ساخت پارکینگ، وظیفه الیت هست یا نیست؟   مدیرعامل تات درباره الزام قانونی ساخت پارکینگ از درآمد پارک حاشیه ای اظهار می کند: وظیفه ما پارکینگ سازی نیست ، وظیفه ما مدیریت پارک حاشیه ای و بهینه سازی پارکینگ هاست. کل درآمد الیت 25 میلیارد تومان از همه پارکینگ ها و پارک حاشیه ای است و شهرداری کل این مبلغ را به خزانه واریز می کند و همگی صرف ساخت پارکینگ می شود، هم اکنون 250 میلیارد تومان پروژه پارکینگی در شهر مشهد در حال افتتاح  است، ما پول را به شهرداری می دهیم تا آن ها پارکینگ بسازند. البته پارکینگ هایی که شهرداری در شهر می سازد همگی از منابع کم الیت نیست و از منابع دیگری نیز تامین می شود. نهادهای نظارتی به طور کامل روی این بند قانونی نظارت دارند که همه درآمد ما صرف ساخت پارکینگ باشد . هیچ نهادی به اندازه الیت زیر ذره بین نظارت نیست، چه بازرسی شهرداری و چه نهادهای نظارتی و قوه قضاییه و از همه مهم تر افکار عمومی کاملا روی این شرکت نظارت دارند و خوشبختانه اجازه تخلف در این موضوع را به هیچ کس نمی دهند و همه این درآمد صرف ساخت پارکینگ شده است . ساخت پارکینگ در مشهد از تهران بسیار بالاتر است و شهرداری کاملا کار خود را در این زمینه انجام داده است . هیچ پارکینگی از درآمد الیت ساخته نشده  مسعود ریاضی رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای شهر مشهد با اشاره به عملکرد شرکت الیت می گوید: واقعیت این است که صادقانه باید بگوییم تقریبا نمی شود هیچ پارکینگی را نام برد که در این 10 سال با درآمد الیت ساخته شده باشد. معضل پارک حاشیه ای می توانست با دو رویکرد روبه رو شود یا حذف پارک حاشیه ای یا سامان دهی که قطعا چون مورد اول امکان پذیر نبود به سمت راهکار دوم رفتیم و این شرکت به وجود آمد تا پارک حاشیه ای شهر را سامان دهی کند و فعلا به همین مقدار بسنده شده است. درخصوص ساخت پارکینگ در مدیریت شهری اتفاقات بزرگی در میان دوره افتاده هرچند بعضی حتی خود من موافق نبوده ام اما انجام شده ولی منصفانه این است که پارکینگی مثل آزادی با آن حجم و وسعت که بیش از 150 میلیارد تومان هزینه ساخت آن است به هیچ وجه با درآمد زیر 30 میلیارد الیت که در هزینه های اولیه خود مانده است امکان ساخت ندارد . وی تصریح کرد: البته با 250 میلیارد تومان هزینه برای ساخت پارکینگ در سال 99 یک نخود در آش ریخته ایم و هنوز فاصله بسیار زیادی تا رفع نیاز کامل شهر داریم با وجود  این همین هم منتقدان جدی دارد اما ما امروز با 10 درصد همین هزینه در تات پارک حاشیه ای شهر را مدیریت می کنیم عدد زیادی است؟ به نظر من نیست . اگر کسی راهکاری دارد که این مسیر بهینه شود استقبال می کنیم . سیستم تمام تلاش خود را می کند و در این 10 سال تغییراتی هم داشته است اما حذف آن راه چاره نیست، در این 10 سال هم اصراری نبوده که این مورد به مردم تحمیل شود در بین همکاران من در شورا هم همین انتقادها وجود داشت که الیت یعنی دست در جیب مردم کردن ،اما وقتی خودشان وارد گود شدند و همه ابعاد را بررسی کردند متوجه شدند که وجود آن ضروری است اما باید اصلاحاتی در آن صورت گیرد که حتما ما باید به این سمت حرکت کنیم .   3- دستاورد یا جمع آوری آمار؟  اسدی همچنین با برشمردن مزایای الیت می گوید: مشهد موفق ترین شهر در اجرای این طرح بوده ، ممکن است ما برای شهرداری درآمد زایی نداشته باشیم اما مزایای ترافیکی آن بسیار زیاد است،  الیت ( تات) باید به صورت یک کل دیده شود و ما نمی توانیم آن را در یک جزء  ببینیم،  یکی از اهداف مهم ترافیکی الیت که به نتیجه رسیده این است که 70 درصد توقف خودرو در مشهد زیر 30 دقیقه است که اتفاق بسیار خوبی است این آمار در شهر تهران 26 درصد از توقف ها را شامل می شود. با یکی از پارکبان ها در این خصوص صحبت کردیم که گفت: پارکبانان گاهی در زمان دقیقا 30 دقیقه به محل پارک نمی رسند و   برخی اوقات یک دور  تا 50 دقیقه هم می رسد. در این باره از مدیرعامل تات می پرسیم که آیا این آمار 70 درصدی شامل این موارد نیز می شود که وی پاسخ می دهد: با کارهایی که انجام شده و رفتارهای ترافیکی شهروندان بررسی شده است، تعداد پارکبان بر همان اساس جانمایی شده و هم اکنون در مدت زمان 30 تا 35 دقیقه به خودرو می رسند و در بدترین حالت  در نهایت این زمان به کمتر از43  دقیقه خواهد رسید البته می تواند فناورانه تر هم باشد اما فعلا ارزان ترین و در دسترس ترین و شفاف ترین روش همین حضور پارکبان است اما درخصوص آمار، صحبت های ما هم باید بر اساس دیتا باشد حالا 70 درصد ما نه 60 درصد، باز هم نتیجه خوبی در مقایسه با شهرهای دیگر است. مسعود ریاضی تاکید کرد: چون از ابتدای کار شورا ما چندین مدل صدای مخالف هم در بین اعضای شورای شهر داشتیم ، چه به عنوان منتقد، چه معترض یا موافق به موضوع نگاه کردیم و همین چالش و بحث ها باعث شد در یک سال و نیم یا دو سال اخیر اتفاقات خوبی در شهر مشهد رخ دهد و مثلا دستاوردی که در این مدت به وجود آمده توقف زیر 30 دقیقه 72 درصد از خودروهاست. وی در پاسخ به این سوال که چرا در سال های 91 و 94 نیز آمار مشابهی اعلام شده و بیان آن به عنوان دستاوردی جدید صحیح است، گفت:  آمار سال های قبل را ندارم اما نیازی هم نیست که به آمار رجوع کنیم و بازخورد طبیعی مردم  هم اکنون این است که اگر می خواهند کنار خیابان پارک کنند حواسشان هست که زیر 30 دقیقه کار خود را انجام دهند . خود من هم همین طور هستم و حتما دقت می کنم زیر 30 دقیقه محل پارک را ترک کنم یا در محل دورتری پارک کنم تا هزینه ای هم پرداخت نکنم . مدیرعامل تات درباره دیگر فعالیت های این شرکت می گوید: در راستای وظیفه مدیریت یکپارچه ترافیکی هم اورهال اساسی پارکینگ مکانیزه باغ ملی یکی از نمونه های هزینه شرکت بود که یک و نیم میلیارد هزینه داشته و هوشمند سازی پارکینگ های مجد و آزادی نیز از این دسته است . اسدی همچنین توضیح می دهد:  در سال 97 که شرکت را تحویل گرفتم به ما ارثی رسیده بود که  726 نفر در این شرکت کار می کردند و ما باید این را اصلاح می کردیم اما حالا 480 نفر هستند البته این تعداد اخراج نشده و به قسمت های دیگر شهرداری فرستاده شده اند اما بعد از این جایگزینی، درآمد ما کاهش نداشته است . وی مهم ترین کارکرد الیت را انضباط ترافیکی در شهر دانست و گفت: در این روزها که به انتخابات نزدیک می شویم برخی به این فکر می افتند که الیت را حذف کنیم و از مردم کم پول بگیریم تا رای بیشتری بیاوریم و شما در این فضا باید حواستان باشد که ما شهرمان را چگونه می خواهیم . مهم ترین کارکرد پارک حاشیه ای در شهر مشهد انضباط ترافیکی و عدالت اجتماعی در توزیع جای پارک بوده و ما در مطالعه ای که انجام دادیم در مدتی که در تعطیلات عید نوروز هزینه پارک حاشیه ای دریافت نمی شد و ما فقط پلاک ها را ثبت می کردیم متوجه شدیم کارمندان بانک بیشترین استفاده را از محیط پارک دارند و از صبح تا عصر جای پارک را اشغال می کنند کاسبان هم به همین ترتیب هستند پس اگر مدیریت پارک حاشیه ای نباشد قطعا به همه به راحتی جای پارک نمی رسد. پارک حاشیه  ای در هیچ نقطه دنیا درآمد زا نیست اما این رسالت را انجام می دهد. اسدی افزود: برنامه ریزی برای پارک هوشمند یکی از اهدافی است که ما تا چند وقت دیگر به آن می رسیم و مثلا در پارکینگ مجد که بزرگ ترین پارکینگ زیرسطحی کشور است و در 27  آذر افتتاح می شود به این صورت است که فردی که از منزل حرکت می کند می تواند در سامانه، جای پارک خود را انتخاب و رزرو کند، مدت زمانی را که به پارک نیاز دارد  مشخص می کند و زمانی  را که به محل پارک می رسد نیز در سامانه ثبت می کند تا محل پارک برای آن پلاک ثبت شود در این شرایط هم سهولت استفاده شهروندان وجود دارد هم مدیریت عرضه و تقاضا انجام می شود و اگر ظرفیت تکمیل باشد کاملا مشخص است و خودرو به آن محل مراجعه نمی کند و فرد در مسیری دورتر از ترافیک ،خودرو را متوقف می کند.   قرار نیست همیشه به تات بودجه بدهیم معاون شهردار می گوید:  البته این که الیت چقدر توانسته است به این اهداف برسد و همه اهداف تدوین شده را رعایت کند باید بررسی شود. این هزینه کرد برای تات از سوی شهرداری موقتی بوده است و قرار نیست همیشه ما به آن ها بودجه ای بدهیم، این شرکت باید در استان های دیگر فعال شود و شرکتی را تاسیس کند تا مدیریت یکپارچه پارک حاشیه ای در کشور را اجرا کند و حتی در فرابورس وارد شود تا تجهیزات پارکینگ های کشور و مکانیزه سازی آن ها را انجام دهد یا مدیریت یکپارچه تمام پارکینگ های شهر را به صورت کاملا مکانیزه بر عهده بگیرد تا به درآمد زایی برسد و این زمان بر است. این که چقدر ما راضی هستیم یا به اهداف برسیم با آن که ضرورت این طرح چیست متفاوت است و من شخصا به دلیل اهداف بلند مدتی که برای این شرکت تدوین شده موافق این طرح هستم و انصافا در همین یک  سال و نیم که از مسئولیت خود من در حوزه حمل و نقل هم می گذرد همکاران ما توانسته اند تا حدی به اهداف برسند، این که خوداظهاری انجام شده یا نارضایتی ها حل شده و مردم هم به ما کمک می کنند، مکانیزه شدن پارکینگ ها هم مورد دیگری است که انجام شده  اما این که در10 سال گذشته چطور بوده است من نمی توانم قضاوت کنم. 4- پورسانت هست یا نیست؟ یکی دیگر از پارکبان ها بیان می کند: ما از شارژ حساب هایی که منفی است 5 درصد پورسانت می گیریم و اگر مبالغی که از این گونه حساب ها شارژ می کنیم زیاد باشد مثلا حداقل روزی 100هزار تومان ،مبلغ خوبی به حقوقمان اضافه می شود. اسدی در این باره تصریح می کند: در هفته اولی که من وارد این شرکت شدم سه  درگیری شهروند و پارکبان داشتیم اما اکنون حتی من یادم نیست که کی آخرین درگیری اتفاق افتاده است چون ما دیگر از شهروندان پولی دریافت نمی‌کنیم  و به روش های غیر حضوری شارژ می کنیم . ما در شان شهروند نمی دانیم که کنار خیابان از آن ها پول بگیریم شاید کسی باشد در آن موقعیت پول همراهش نباشد و باید شان و شخصیت مردم حفظ شود. وی تاکید می کند:  به هیچ وجه هیچ درصدی پورسانت برای پارکبان منظور نمی شود چه کسی این حرف را زده است ؟ ما به طور کلی فقط در دو منطقه 1 و 8 پول دریافت می کنیم آن هم به صورت کارت و هیچ پورسانتی به پارکبان پرداخت نمی شود . پارکبان های ما در 11منطقه شهرداری فقط ثبت پلاک دارند و اصلا حق دریافت شارژ را ندارند ضمن این که دستگاه پوز هم ندارند. زمانی که من الیت را تحویل گرفتم پرسیدم در روز چند پیامک ارسال می کنید گفتند 30 پیامک، هم اکنون روزانه 30 هزار پیامک برای مالکان خودروها ارسال می کنیم و اگر تخلفی در این خصوص پیش بیاید خود شهروندان متوجه می شوند و همه چیز کاملا شفاف است . محمد مهدی اسدی ادامه می دهد: البته منکر آن نیستم که  قبلا سامانه پاداشی در شرکت بود که در سال 97 آن را لغو کردیم البته این فرایند پاداش به شکل دیگری فعال است و آن بر اساس ثبت پلاک و رضایتمندی مردم از پارکبان است که کمی نیز پیچیده است اما یکی از شعارهای اصلی من حذف همین پورسانت از الیت بود. در مناطقی مثل پیروزی و هفت تیر و هاشمیه اگر هزار تومان شارژ زده باشند هرچه که شما خواستید به من بگویید.  وقتی اصلا شارژی زده نمی شود پورسانتی هم وجود ندارد . مسعود ریاضی درباره گرفتن پورسانت از سوی پارکبان ها گفت: چنین چیزی در بودجه این شرکت وجود ندارد و پرداخت آن نیز غیر قانونی است و به نظرم این کار با توجه به صحبت های آقای اسدی انجام نمی شود. مبنای تعریف معابر چگونه است؟ اسدی درباره مبنای تعریف معابر می گوید: ما هیچ نقشی در اضافه و کم کردن معابر نداریم و بر اساس یک استاندارد کشوری و داده های ترافیکی توسط سازمان ترافیک شهرداری بررسی و انتخاب می شود و در شورای همتای استان به تصویب  می رسد و توسط نماینده وزیر کشور یعنی استاندار ابلاغ می شود و باید در این خصوص سازمان ترافیک پاسخ گو باشد . البته نظر سازمانی من این است که مثلا خیابانی مانند کفایی یا عارف با ارشاد و حاشیه احمد آباد از نظر ترافیکی یکسان است اما نظر غیر سازمانی من این است که باید با شهروندان  راه بیاییم چون در خیابان های فرعی و کوچه ها واحدهای مسکونی هم هستند و باید با آن ها همکاری کنیم. بعضی  از ساکنان خیابان ها خودشان به ما درخواست دادند که الیت فعال شود مثلا ساکنان خیابان  کوثر به دلایل مختلف این درخواست را داشتند.