روزنامه آفتاب یزد

نمره منفی شرق در آزمون شانگهای

1
آفتاب یزد-گروه سیاسی: سازمان همکاری شانگهای که از آن به عنوان ناتوی شرق نیز یاد می‌شود، از سال 2001 آغاز به کار
کرد و به مرور کشورهای بیشتری را در خود جای داد. نخست این رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، چنین سازمانی را راه‌اندازی کردند و بعد کشورهای مختلفی نیز به ان اضافه شدند. ایران سال 2005 به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری‌های شاهنگهای پیوست. یک سال بعد یعنی در 2006 ایران درخواست عضویت کامل کرد اما تا کنون با گذشت بیش از 16سال نتیجه‌ای به همراه نداشته است. بی‌پاسخ گذاشتن درخواست ایران درحالی است که چین و روسیه به عنوان اعضای بنیانگذار و دو قدرت اصلی در این پیمان از مهمترین و پرنفوذترین اعضا نیز به شمار می‌روند. معادله وقتی جالب‌تر می‌شود که پکن و مسکو در تمام سال‌های گذشته تلاش کرده‌اند خود را دوست ایران معرفی کنند اما در عمل از تسهیل عضویت ایران در سازمان شانگهای خودداری کرده اند. در این سازمان طیف متنوعی از همکاری‌های مختلف در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی انجام می‌شود. به‌عنوان مثال در موضوع مسائل امنیتی می‌توانیم به بحث مبارزه با تروریسم، جدایی‌طلبی، افراطی‌گرایی، قاچاق مواد مخدر و پولشویی اشاره کنیم و در حوزه اقتصادی نیز مسائلی از جمله انرژی، گمرک و ترانزیت است که تا کنون مورد همکاری قرار گرفته است. حضور ایران حتی در وضعیت ناظر نیز طیف متنوعی از همکاری‌ها را شامل شده است که در صورت تغییر وضعیت به‌عنوان عضو اصلی این همکاری‌ها بیشتر می‌شود. از سویی دیگر خود این اجلاس به‌صورت سالانه در این بازه زمانی برگزار می‌شود. هرکدام از مزایای گفته شده برای ایران اهمیتی دو چندان داشته و دارد چرا که ایران از سوی غرب و ایالات متحده به شدت تحت فشار بوده و بسیاری تلاش کرده‌اند شرق را به عنوان یک آلترناتیو معرفی کنند.
> تاکید جهانگیری برچندجانبه گرایی
دیروز اجلاس پیمان شانگهای به صورت اینترنتی برگزار شد و از طرف ایران به عنوان عضو ناظر اسحاق جهانگیری سخنرانی کرد. او ابتدا به اهمیت سازمان همکاری شانگهای اشاره کرد و گفت: در دنیای پرمخاطره امروز، نهادهای منطقه‌ای یکی از موثرترین سازوکارهای مدیریت و حل و فصل مسائل منطقه ای، جهانی و حتی ملی هستند. به این اعتبار، اعضای سازمان همکاری شانگهای می‌توانند با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و فرصت‌های وسیع همکاری‌های چندجانبه، نقش مهمی در توسعه و پیشرفت ایفا کنند. معاون اول رئیس جمهوری در ادامه با اشاره به موضوع ایران و یک جانبه گرایی‌هایی که آمریکا به ایران روا داشته است، گفت:«با پایان جنگ سرد، چندجانبه‌گرایی از سوی برخی از کشورها به ویژه آمریکا با چالش جدی مواجه شده است. برجام که به عنوان یکی از دستاوردهای مهم دیپلماسی بین‌المللی دهه اخیر است، به رغم رویکرد برجام ستیزانه و خروج


غیرقانونی دولت ترامپ و اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه کشور ما و بی‌عملی کشورهای اروپایی عضو، به واسطه سیاست صلح طلبانه و صبر راهبردی ایران و با حمایت اعضای جامعه بین‌المللی، از جمله اعضای سازمان همکاری شانگهای و البته با مقاومت ملت بزرگ ایران تاکنون پایدار مانده است. هر چند ایران منفعت قابل توجهی از اجرای آن نبرده است اما همچنان برای تقویت رویکرد چند جانبه گرایی، درصدد بازگشت توازن و تعادل در انجام تعهدات طرفین به این توافق بین‌المللی است. از آنجایی که اعمال تحریم‌های یکجانبه آمریکا به عنوان اقدامی علیه تجارت آزاد جهانی محسوب می‌شود و می‌تواند برای هر رقیب سیاسی یا اقتصادی این کشور نیز تکرار شود، جای آن دارد که سازمان همکاری شانگهای برای خنثی کردن این دست اقدامات غیرقانونی تدابیری متناسب اتخاذ کند.» جهانگیری همچنین تلاش کرد از مزایای ایران برای اعضا بگوید و تصریح کرد: « جمهوری اسلامی ایران با عنایت به موقعیت جغرافیایی، تاریخی، فرهنگی و اقتصادی ویژه خود که پیوند‌دهنده مناطق گوناگون از جمله آسیای مرکزی و قفقاز، آسیای غربی و خاورمیانه است و بین دریاهای مهم خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب واقع شده، آمادگی دارد به عنوان یکی از کانون‌های غنی انرژی و شاهراه‌های مواصلاتی منطقه با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای برای پیشبرد اهداف اقتصادی مشترک از جمله انتقال و صادرات انرژی و ترانزیت کالا همکاری کند.»
در واقع به نظر می‌رسد سخنان جهانگیری در این مراسم را باید از دو بعد مورد توجه قرار داد. او نخست تلاش کرد اشاره کند که پیمان شانگهای راهی برای تضعیف یکجانبه گرایی آمریکا است و ایران نیز با برجام به دنبال چندجانبه گرایی بوده بنابراین اعضای این سازمان را دعوت کرد از برجام حمایت بیشتری بکنند. بعد دوم سخنرانی معاون رئیس جمهور را می‌توان به این موضوع اختصاص داد که جهانگیری تلاش کرد توانایی‌های اقتصادی و جغرافیایی ایران را به اعضا گوشزد کند و اعلام کند عضویت ایران در این سازمان می‌تواند برای سایرین نیز نفع بسیاری داشته باشد.
> سایه ایران هراسی
اما به راستی علت اینکه سازمان همکاری‌های شانگهای نسبت به درخواست ایران به نوعی بی‌توجه بوده است چیست؟ در نگاه اول با توجه به نگاه سیاسی چین و روسیه و همراستایی نگاه ایران با این دو کشور به نظر می‌رسد به لحاظ همگرایی سیاسی تضادی وجود ندارد و بلکه قرابت نیز به چشم می‌خورد. از سوی دیگر با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی ایران که حلقه واسط آسیا و اروپا است و همچنین ظرفیت‌های فراوان اقتصادی قابل سرمایه‌گذاری به نظر می‌رسد ایران قابلیت بسیار بالایی برای جذب به این پیمان داشته باشد. در همین زمینه برای پاسخ به چرایی عدم پذیرش ایران به عنوان عضو قطعی این سازمان با یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفتگو کردیم. مرتضی مکی به «آفتاب یزد» گفت:«در ابتدای امر این نکته بدیهی است که ایران ظرفیت‌های اقتصادی و فرهنگی و حتی نظامی بسیاری را در اختیار دارد که می‌تواند برای پیوستن به هر پیمانی بسیار جذاب باشد. بنابراین طبیعی است عضویت ایران در شانگهای نیز منافعی دوجانبه برای هر دو طرف خواهد داشت اما اینکه چرا بعد از 15 سال ایران هنوز به عضویت دائم درنیامده بخشی از آن به دلیل موج ایران هراسی است که در چند دهه اخیر شکل گرفته است که کشورها را برحذر می‌دارند از هر نوع همکاری و تعمیق روابط با ایران، سیاست‌هایی که به دنبال به حاشیه کشاندن ایران است. این درحالی است که در عمل ایران به دلیل موقعیت خود در طرح جاده ابریشم می‌تواند بازیگر بسیار توانمندی در همکاری‌های چندجانبه باشد اما چون نگاه منفی علیه تهران وجود دارد و تبلیغ می‌شود مانع از پیشبرد اهداف می‌شود.» از او درباره این پرسیدیم که روسیه و چین دو عضو اصلی ایران هستند چرا به رغم ادعای دوستی تلاشی برای عضویت ایران نمی‌کنند؟ مکی پاسخ داد: «در قدم اول برای پکن و مسکو منافع ملی خودشان اهمیت دارد آنها این موضوع را در نظر می‌گیرند که آیا می‌توانند با هر اقدامی منافعی بلند مدت را تامین کنند یا خیر! وقتی به صورت متناوب ایران با تهدیدها یا تحریم‌های مختلفی مواجه می‌شود طرف‌های روسی و چینی نیز نمی‌خواهند با ریسک همکاری‌های عملی با ایران در سطوح بالا خود را وارد زیان یا هرگونه ریسک کنند.» او افزود:«به هرحال یک نگاه رقابتی نسبت به آمریکا و اروپا در میان اعضای اصلی پیمان شانگهای وجود دارد اما این نگاه مبتنی بر دشمنی نیست، در واقع آنها تمایلی به ایدئولوژیک کردن رقابت با آمریکا ندارند، برای تغییر در این شرایط ایران نیز باید به دنبال استفاده از فرصت‌ها در شرایطی رقابتی باشد اینکه به جای استفاده از فرصت‌ها خواستار تغییرات باشیم برخی کشورها را نگران می‌کند و این می‌تواند باعث شود کمتر مایل به همکاری‌های استراتژیک با ایران شوند. یکی از مهمترین اقداماتی که ایران باید مجدانه در دستور کار قرار دهد این است که تهران نشان دهد که به دنبال سیاست تنش‌زدایی بوده و هست و این سیاست را با طرف‌های دیگر به پیش ببرد زمانی که سایه تهدید و تحریم از ایران برداشته شود سایر کشورها نیز علاقه‌مند به همکاری‌های بلندمدت و پذیرش تهران در ائتلاف‌ها و سازمان‌های بین‌المللی خواهند بود و در این حالت ایران می‌تواند به شریکی موثر برای توسعه همکاری‌ها در عرصه‌های گوناگون در ابعاد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای باشد.» این تحلیلگر سیاسی در پایان تاکید کرد: «برخی رقابت‌های درونی در میان اعضای شانگهای وجود دارد ایران باید تلاش کند از این رقابت‌ها به نفع منافع ملی خود سود ببرد و از این طریق به جایگاه مناسبی در سازمان همکاری‌های شانگهای و به طور کلی در سطح منطقه‌ای و جهانی دست یابد. ایران ظرفیت‌های لازم برای چنین مسیری را دارد و نکته‌ای که بازهم باید بر آن تاکید کرد کاهش ایران هراسی از طریق مسیر
تنش‌زدایی است.»
در واقع به نظر می‌رسد برخلاف آنکه برخی گمان می‌کنند می‌توان برای دور زدن غرب در معادلات به شرق رجوع کرد واقعیت فعلی در روابط بین‌الملل این است که برای حرکت در مسیر شرق ابتدا باید از غرب عبور کرد و اختلافات را طرف‌های غربی رفع یا به حداقل رسانند. در این صورت می‌توان انتظار داشت که روابط پایدار واقعی بین ایران با شرق و کشورهایی نظیر روسیه و چین رقم بخورد. درغیر این‌صورت همانطور که در این سال‌ها نیز دیده شده روس‌ها و چینی‌ها در سر بزنگاه‌های حساس اقداماتی که از آنها انتظار می‌رود را انجام نمی‌دهند!
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
ناکامی گناه مبهم فرشته! (خراسان)ارشادِ گشت ارشاد (اعتماد) اسرائیل دوباره تحقیر شد (تجارت) حباب «ریزپرنده- غول‌رسانه» ترکید! (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
از کنار این گاف‌ها به سادگی نگذرید فشار و مانع وجود ندارد دولت دچار سوء مدیریت است نمره منفی شرق در آزمون شانگهای آیا«پوتین» کناره‌گیری می‌کند؟! کرونا کاهش می‌یابد اگر... آیا فقط در ایران هتل بیمارستان داریم؟ سفر عجیب داماد ترامپ به عربستان شوخی معاون رئیس‌جمهوری با خودروسازی یا مانور انتخاباتی!؟ چالش‌های تاریخ 9/9/99 صدور چک در وجه حامل از 22 آذر ممنوع شد ایران و سازمان همکاری‌های شانگهای قلم مو بر آذر مشکوک!