روزنامه ایران
1399/09/20
مشاغل خدماتی زیر فشار کرونا خرد شدند
گروه اقتصادی / در تابستان 1399 نسبت به تابستان 1398، جمعیت بیکار کشور 417 هزار نفر کاهش داشت و این مسأله موجب کاهش نرخ بیکاری به 9.5 درصد شد. اما در این یک رقم ساده ارقامی نهفته است که نشان می‌دهد مشاغل خدماتی کشور چگونه از بحران همه‌گیری کرونا آسیب دیدند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به تحلیل شاخص‌های بازار کار در فصل تابستان 1399 پرداخته و نوشته است: بررسی‌ها نشان می‌دهد که با وجود کاهش نرخ بیکاری در تابستان سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، 22.3 درصد از بیکاران و 8.9 درصد از جمعیت شاغل تابستان 1398، در تابستان 1399 به جمعیت غیرفعال اضافه شده‌اند و درصورتی که این افراد در جمعیت جویای کار لحاظ می‌شدند، نرخ بیکاری بیشتر از این رقم اعلام می‌شد. اما افراد بیکار دلسرد شده و شاغلین اضافه شده به جمعیت غیرفعال، تقاضای شغل نداشتند و به همین خاطر نرخ بیکاری به 9.5 درصد رسیده است.
کرونا جان 817 هزار شغل را گرفت
اما جالب‌تر از روند کلی شاخص بیکاری، تأثیر کووید19 بر اشتغال است. این مرکز شیوع ویروس کرونا را یک عامل مخرب اشتغال بویژه در بخش خدمات معرفی می‌کند و می‌نویسد: با توجه به تحولات شتابان و مهم بازار کار کشور در فصول اخیر، تمرکز بیشتر بر تحلیل کوتاه مدت این بازار می‌تواند حاوی اطلاعات ارزشمند و حتی رفع کننده ابهامات و برخی سؤالات موجود درخصوص این تحولات باشد. براساس بررسی‌های این مطالعه مهم‌ترین تحولات بازار کار کشور در تابستان 1399 متأثر از شیوع ویروس کرونا بوده است. به این ترتیب که در تابستان 1399 نسبت به فصل مشابه سال قبل (تابستان 1398)، جمعیت فعال کشور 1626 هزار نفر کاهش داشته است که بخش مهمی از آن را زنان تشکیل می‌دهند. این موضوع سبب شده نرخ مشارکت با کاهش 3.1 درصدی به رقم 41.8 درصد برسد.
این مرکز در ادامه می‌نویسد: در تابستان 1399 نسبت به تابستان 1398، تعداد 1209 هزار نفر از جمعیت شاغلان کشور کاهش یافته که حدود817 هزار نفر آن مربوط به بخش خدمات بوده است. عمده این کاهش اشتغال در مشاغل خدماتی، متأثر از شیوع ویروس کرونا در کشور است. ناگفته نماند که در حالی امسال کووید19 باعث کاهش جمعیت شاغل کشور شده که در چهار سال منتهی به تابستان 1398، جمعیت شاغل، سالانه به طور متوسط 609 هزار نفر افزایش داشت.
اما در همین حال نرخ اشتغال ناقص در تابستان 1399 نسبت به تابستان 1398، 0.5 درصد افزایش را نشان می‌دهد که این موضوع بخصوص از منظر تأمین معیشت خانوارهای کشور بسیار با اهمیت است. البته این افزایش مختص مردان بوده و برای زنان تغییری نداشته است.
حال و هوای 4 مؤلفه در تابستان 99
در ادامه این گزارش بررسی‌های مربوط به جمعیت در سن کار، جمعیت فعال، نرخ مشارکت و جمعیت غیرفعال طی تابستان 99 آمده است. بررسی روند جمعیت در سن کار نشان می‌دهد که این رقم در تابستان 1399 حدود 685 هزار نفر و کمی بیش از رقم رشد متوسط سالانه طی چهار سال منتهی به تابستان 1398 (در حدود 640 هزار نفر) افزایش داشته است.
همچنین جمعیت فعال در تابستان 1399 نسبت به فصل مشابه سال قبل، جمعیت فعال 1626 هزار نفر کاهش داشته است. جمعیت فعال مرد 615 هزار نفر و جمعیت فعال زن 1011 هزار نفر کاهش داشته است. این درحالی است که جمعیت فعال بالای 15 سال در چهار سال منتهی به تابستان 1398 سالانه به طور متوسط در حدود 650 هزار نفر افزایش داشته است. نرخ مشارکت در تابستان 1399، 41.8 درصد بوده است که نسبت به تابستان 1398 (44.9درصد) حدود 3.1 درصد کاهش داشته است. نرخ مشارکت زنان طی این دوره 3.5 درصد کاهش داشته و به 14.1 درصد و نرخ مشارکت مردان در حدود 2.7 درصد کاهش را تجربه کرده و به 69.5 درصد رسیده است. در همین حال، در فصل تابستان 1399، جمعیت غیرفعال 1231 هزار نفر نسبت به فصل مشابه سال قبل افزایش داشته است که حدود یک میلیون و 370 هزار نفر به جمعیت غیرفعال زنان و بیش از 942 هزار نفر به جمعیت غیرفعال مردان اضافه شده است.
بیکاری تابستانی کدام گروه و استان کاهش بیشتری داشت؟
براساس گزارش این بازوی پژوهشی مجلس شورای اسلامی، نرخ بیکاری برای جوانان 24 - 15 ساله 3 درصد و برای فارغ‌التحصیلان آموزش عالی، 2.3 درصد کاهش را نشان می‌دهد. نرخ بیکاری شهری نیز در تابستان 1399 نسبت به تابستان 1398، 1.2 درصد و نرخ بیکاری روستایی 0.3 درصد کاهش را نشان می‌دهد.
بررسی نرخ بیکاری در استان‌های مختلف کشور نیز نشان می‌دهد که در تابستان 1399 نسبت به تابستان 1398، استان‌های یزد، تهران و گلستان در نرخ بیکاری کاهش محسوسی داشته‌اند. به این ترتیب که با وجود شیوع ویروس کرونا و مسائل مربوط به آن در استان یزد نرخ بیکاری از 15.1 درصد به 9.4 درصد سقوط کرده است. در تهران نرخ بیکاری از 10.8 درصد به 6.4 درصد کاهش داشته است و در استان گلستان نرخ بیکاری تابستانی از 11.1 درصد به 8 درصد رسیده است. اما در همین حال استان های چهارمحال و بختیاری و خراسان شمالی بیشترین افزایش را در نرخ بیکاری داشته‌اند. همچنین استان های هرمزگان (50.6درصد)، خراسان شمالی (47.9 درصد) بیشترین نرخ مشارکت را در بین استان های کشور دارند.
نــگاه
آسیب های برگشت ناپذیر بخش خدمات
همه‌گیری کرونا و زمینگیر شدن برخی از مشاغل، بویژه در بخش خدمات، فقط مختص ایران نیست، حتی در کشورهای توسعه‌یافته و مقاصد گردشگری جهان بیکاری در این بخش و از بین رفتن مشاغل، تشدید نیز میشود. روزنامه فایننشیال تایمز در این رابطه می‌نویسد: ویروس کرونا کار و درآمد را از خیلی از خانه‌ها و زندگی‌ها ربوده است. کارمندان فروشگاه، کارکنان هتل، پیشخدمت، آشپز، رانندگان اجاره‌ای، افسران امنیتی و کارگران زیادی امروز به‌خاطر ویروس کرونا بیکار شده‌اند. کسانی که حتی قبل از شیوع این بیماری، اکثرشان بسختی از حقوق اندک و پس‌انداز اندک خود زندگی را می‌گذراندند. این روزنامه به بحران بیکاری در امریکا که بسیار بدتر از رکودهای گذشته، از جمله بحران مالی 2008 است اشاره می‌کند و می‌نویسد: هیچ گوشه‌ای از این کشور از عواقب این بیماری در امان نمانده است، اما تلفات شغلی عمده اقشار ضعیف جامعه و مشاغل خدماتی بیشتر است. در همین حال پیش‌بینی مراکز تحقیقاتی بین‌المللی نشان می‌دهد که آسیب‌های ناشی از کرونا بر بخش خدمات غیر قابل جبران خواهد بود. هرچند که به مرور، برخی از مشاغل دوباره احیا میشود و با کاهش محدودیت‌های کرونایی ممکن است که دوباره افراد به شغل قبلی خود بازگردند. حالا محققان و اقتصاددانان دنیای مشاغل خدماتی را حتی پس از روزهای بحرانی کرونا متفاوت از قبل می‌دانند.
سایر اخبار این روزنامه
# من - ماسک - می‌زنم
آیت‌الله محمد یزدی شخصیتی جامع و اثرگذار بود
آتشفشان فکری فعال شد
واکسن کرونا بزودی به ایران می‌آید
برای دولت برنامه تعیین نکنید
درس خواندن کرونایی در نقطه کور
سلام ایران
کاش آقای قالیباف کمی صبوری می‌کرد
مشاغل خدماتی زیر فشار کرونا خرد شدند
ایران جمعه ضمیمه امروز به همراه 8 صفحه«پرسه»
جشنواره مجازی؛ فرصتی که باید قدرش را دانست
زِهی، ز مضراب عشق
صفحه فرهنگی آخر هفته«ایران»
عدول از استانداردهای قانونگذاری
بازخوانی استراتژی رسانه‌ای در مقابله با کرونا
برخوردهای سیاسی-امنیتی آفت جان اقتصاد
