بی تدبیری تنظیم بازار در تامین روغن خوراکی

محمد حسام مسلمی/ در بسیاری از فروشگاه‌ها و هایپرمارکت‌های مشهد روغن در قفسه ها پیدا نمی شود، برخی از فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها نیز روغن را به قیمت بالاتر از نرخ مصوب تا سه برابر به مشتری عرضه می‌کنند،  همچنین بر اساس گزارش هایی که خبرنگاران ما از شهرستان های استان ارسال کرده اند روغن  یا وجود ندارد یا به قیمت بالایی عرضه می شود.به گزارش خراسان رضوی؛ کمبود و گرانی روغن در حالی اتفاق می افتد که در چند ماه اخیر بسیاری از کالاهای اساسی همچون مرغ، تخم مرغ، گوشت، میوه و لبنیات شاهد کمبود و گرانی افسار گسیخته ای بودند و در این روزهای پر التهاب کرونایی کمبود و گرانی روغن به عنوان یکی از کالاهای اساسی نگرانی های مردم را دو چندان کرده است. کمبود روغن خوراکی از مهرماه در استان خراسان رضوی مطرح شده بود ولی در روزهای اخیر این کمبود حالت جدی تری پیدا کرده است طوری که کمتر مغازه ای را در شهر مشهد و شهرستان های استان می توان یافت که روغن خوراکی در قفسه های خود داشته باشد،  آن طور که از گفته های  معاون بازرگانی صمت  استان در گفت وگو با خراسان رضوی پیداست مشکل اصلی کمبود روغن در خارج از استان است،  از سویی دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران در گفت وگو با ایرنا اظهار کرده بود: در شش ماه اول امسال واردات روغن خام به کشور نصف شده است و مشکل تامین ارز یکی از دلایل آن است که بناست با همکاری بانک مرکزی برطرف شود.به همین دلیل برای بررسی موضوع به مراکز عمده عرضه خواربار مشهد می رویم تا مسئله را پیگیری کنیم. 10 روز است که قفسه روغن خالی است   به  یکی از فروشگاه های زنجیره ای در خیابان مجد می روم ، قفسه های روغن خالی است، دلیل آن را از مسئول فروشگاه جویا می شوم،  وی مدعی می شود که روغن در انبارهای مشهد وجود دارد اما  اجازه عرضه آن را نمی دهند، الان 10 روز است که روغنی برای فروشگاه ما نیاورده اند. برای بررسی بیشتر به بازار اصلی مشهد یعنی مصلی که محل عرضه کالاهای اساسی است می روم،  دنبال روغن در قفسه ها می گردم اما خبری از روغن نیست، مسئول یکی از فروشگاه ها می گوید: چند روز است که روغن نداریم. همسایه ها شاید داشته باشند. در یکی از فروشگاه ها  تعدادی روغن در قفسه ها مشاهده می کنم ، برای روغن 5/1 لیتری قیمت 16800 تومان درج شده اما فروشنده آن را  29 هزار تومان می فروشد، اعتراض که می کنم می گوید: اگر روغن به قیمت مصوب پیدا کردید به من هم خبر بدهید، هیچ جا روغن پیدا نمی شود.وی می گوید:  اگر دنبال روغن با قیمت پایین هستید به کره ماه بروید، من خودم این روغن را  25 هزار تومان خریدم که 29 هزار تومان می فروشم. یکی دیگر از فروشندگان روغن 5 کیلویی را که روی آن قیمت 54 هزار تومان درج شده ، 120 هزار تومان می فروشد و می گوید: اگر می خواهید به قیمت مصوب روغن بخرید باید پنج تا ماده ضدعفونی در کنار آن بخرید. دلالان بازار روغن را هم در دست گرفته اند به یکی دیگر از فروشگاه ها سری می زنم، فروشنده درباره شگردهای عجیب ورود دلالان به بازار روغن می گوید: افرادی هستند که روغن ها را از فروشگاه های زنجیره ای با قیمت مصوب می خرند و به ما با قیمت بالایی می فروشند، من از سر ناچاری می خرم که داخل مغازه ام خالی نباشد.طبق گزارش هایی که از شهرستان های استان به دست ما رسیده، همین آشفته بازار روغن در آن جا هم وجود دارد. بر اساس مشاهدات خبرنگار ما در تربت حیدریه روغن خوراکی در خیلی از فروشگاه های عرضه موادغذایی پیدا نمی شود. فروشگاه زنجیره ای اتکا هم با نصب اطلاعیه ای روی در ورودی خود از نبود روغن خبر داده است.  همچنین گزارش خبرنگار خراسان از شهر کاشمر حاکی است که بسیاری از شهروندان و کسبه از وضعیت نابسامان روغن خوراکی گلایه مند و مدعی هستند که حدود چهار ماه گذشته علاوه برکمبود روغن خوراکی در بازار، قیمت آن هم تا سه برابر افزایش یافته است، درمشاهدات عینی خبرنگار ما از چند فروشگاه ، سوپر مارکت وهایپرمارکت در شهر قوچان مشکلات کمبود و گرانی ها  نارضایتی مصرف کنندگان را به دنبال داشته است. به گفته او دریکی از سوپرهای بزرگ چند حلب روغن وجود داشت که ۵ کیلویی به قیمت ۱۵۰ وچهارکیلویی ۱۳۰ تومان عرضه می شد درحالی که قبل از کمبودها این قیمت ها کمتر ازنصف بوده است.همچنین این آشفته بازار روغن  بر اساس گزارش های ارسالی خبرنگاران خراسان در دیگر شهرستان های استان همچون سبزوار، نیشابور، زبرخان، تایباد و فریمان نیز وجود دارد. غفوری مقدم معاون بازرگانی صمت استان در گفت وگو با خراسان رضوی در خصوص کمبود و گرانی به وجود آمده می گوید: مشکلاتی در ترخیص روغن در بنادر به وجود آمده و شرکت بازرگانی مجبور شده برای تامین روغن بازار از ذخایر راهبردی استفاده کند. نتوانستیم روغن سهمیه خارج از استان را جذب کنیم وی با بیان این که تنها سهمیه روغن خراسان رضوی که تخصیص یافته مربوط به دو ماه پیش بوده می افزاید: میزان این سهمیه 2400 تن بود که روغن خانوار است، از این تعداد1150 تن از کارخانجات داخل استان و بقیه خارج از استان بود، بخشی را که از داخل استان بود با پیگیری ها توانستیم تامین کنیم، اما بخش خارج از استان را که حدود 50 درصد روغن می شد ،برای جذب آن دچار مشکل هستیم، به رغم پیگیری ها، مکاتبات با وزارتخانه و استانداری هنوز نتوانستیم روغن خارج از استان را جذب کنیم. قول مساعد وزارت صمت  وی تصریح می کند: روند جذب روغن در استان بسیار کند است، ما الان در تعدادی از شهرستان ها به شدت کمبود روغن داریم و این مسئله خیلی جدی است،  در دوماه اخیر 10 تا 12 مکاتبه با وزارتخانه انجام دادیم و نیاز خودمان را اعلام کردیم، سهمیه هایی را برای صنف و کارخانجات  بعد از این مکاتبات در نظر گرفتند، البته قول مساعد دادند که هفته آینده سهمیه جدیدی را برای بخش خانوار اعلام کنند.وی در پاسخ به این که فروشندگان با سه برابر قیمت درج شده روی روغن آن را می فروشند می گوید: این مشکل در سطح ملی است، اما  تلاش می کنیم  این مشکل برطرف شود. وعده ای برای عادی شدن بازار روغن نمی توانیم بدهیم وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا بر اساس پیگیری ها وعده زمانی  را برای حل این مشکل می دهید که این وضعیت به روال عادی برگردد می گوید: نه ما چنین وعده ای نمی توانیم بدهیم، چون دست ما نیست، قولی که می توانیم بدهیم فقط این است که مرتب پیگیری می کنیم.عباس اخوان کارشناس بازرسی سازمان صمت استان نیز در گفت وگو با خراسان رضوی در خصوص تشکیل پرونده های تخلف روغن می گوید: از ابتدای امسال تاکنون  236 پرونده تخلف با عناوینی همچون گران فروشی، فروش اجباری و احتکار به ارزش بیش از 11 میلیارد ریال تنظیم شده است، همچنین یک پرونده تخلف به ارزش 6 میلیارد ریال  برای یکی از واحد های تولیدی روغن تشکیل شده است.وی در پاسخ به این سوال که آیا نظارت و بازرسی بر ثبات بازار اثر می گذارد می گوید: برخورد با تخلفات یک  مسکن برای درمان است، باید عرضه و تقاضا متناسب باشد و تا زمانی که بین عرضه و تقاضا تناسبی وجود نداشته باشد این مشکلات همچنان وجود خواهد داشت.همچنین با رسولیان معاون استاندار خراسان رضوی نیز تماس گرفتیم و مشکل روغن را در پیامکی به وی اعلام کردیم که جواب ندادند.البته پیش از این  وی در نشست ستاد تنظیم بازار استان گفت:  واحدهای تولیدی استان ظرفیت تصفیه روغن و روغن کشی دانه‌ها را دارند و اگر دانه‌های روغنی در اختیار استان قرار گیرد، واحدهای تولیدی پس از روغن کشی و تصفیه آن می‌توانند کنجاله را به عنوان نهاده دامی در اختیار دامداران قرار دهند و روغن نباتی را نیز در استان توزیع کنند. وی اظهار کرد: کارخانه های استان های دیگر در دادن سهمیه روغن نباتی خراسان رضوی کاهلی می کنند و ما به شدت از این موضوع گله مندیم.وی‌مکاتبات زیادی با مسئولان ستاد تنظیم بازار کشور انجام داده است تا سهمیه جدیدی از روغن نباتی  رابه استان اختصاص دهند و از دادن روغن خام سهمیه خراسان رضوی به کارخانه های دیگراستان ها خودداری کنند اما نتیجه قابل توجهی حاصل نشده است. شایان ذکر است؛ نیاز سالانه کشور به روغن خام یک میلیون و ۹۰۰ هزارتن است که حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزارتن معادل ۷۵ تا ۸۰ درصد از محل واردات و  ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن از استحصال دانه های روغنی تامین می شود.