برخورد با مقصران به فراموشي سپرده نشود

آرمان ملي- سجاد جنت‌آبادي: يک سال از سقوط هواپيماي اوکرايني مي‌گذرد؛ هواپيمايي که چند دقيقه پس از بلند شدن از فرودگاه امام خميني‌(ره) مورد اصابت موشک قرار گرفت و 167 مسافر و 9 خدمه پرواز در ساعت 6:18 در حوالي صبا شهر سقوط کرد و همه سرنشينان آن جان باختند. ساعاتي پس از سقوط اين هواپيما که به «هواپيماي اوکرايني» شهرت پيدا کرد، مسئولان ذي‌ربط دقيق اطلاع‌رساني نشد. اما ظاهرا انتشار يک فيلم از صحنه اصابت موشک به هواپيما موضوع را مشخص کرد. دو روز بعد سردار حاجي‌زاده، سخنگوي سازمان هوا و فضاي سپاه در جلوي دوربين‌هاي خبري حاضر شد و براي اولين بار اصابت موشک را به هواپيما تاييد و از ملت ايران و خانواده‌ها عذرخواهي کرد. اما طي اين يک‌سال حواشي و اتفاقات زيادي رخ داده که در اين گزارش به آن خواهيم پرداخت.
موضع دولت اوکراين در يک‌سال اخير
دولت اوکراين در يک سال اخير از ايران در‌خواست کرده تا پاسخگوي سقوط هواپيماي اوکرايني باشد و اين مساله را شفاف‌سازي کند. مقامات ايران هم در پي اين در‌خواست جلساتي را با مقامات آمريکايي برگزار کردند. نخستين دور اين مذاکرات 9 و 10 مرداد ماه امسال در کي‌يف و دور دوم نيز 28 مهر ماه در محل وزارت امور‌خارجه ايران و به رياست محسن بهاروند، معاون حقوقي وزارت امور خارجه برگزار شد و مقامات ايران در اين جلسات درباره ميزان غرامت پرداختي ايران به خانواده‌هاي جانباختگان هواپيماي اوکرايني به گفت‌وگو پرداخته‌اند. اما مقامات اوکرايني از مقامات ايران درخواست کرده‌اند تا با مسببان اين حادثه دلخراش برخورد شود و البته در ايران هم مقامات خواستار برخورد با مسببان اين حادثه شده‌اند.
موضع دولت کانادا


فرانسوا فيليپ شامپاين در بخشي از گفت‌و‌گو با شبکه سي بي سي کانادا مدعي شد فکر نمي‌کند دليل هدف قرار گرفتن هواپيماي اوکرايني خطاي انساني باشد. او در پاسخ به اين سوال که آيا توضيح ايران را براي علل سقوط اين هواپيما مي‌پذيرد، گفت: نه نمي‌پذيرد، اما اشاره‌اي نکرد که دليل چه مي‌تواند باشد و چه کسي مقصر است. حرف من اين است که شاهد موشک‌هايي بوديم که به هواپيما شليک شدند و اين هر سوالي را برايم ايجاد کرد. وزير خارجه کانادا ادامه داد: در مورد هر چيزي که بگويند تحقيق خواهم کرد به اين دليل که هيچ چيزي را بي‌چون و چرا نمي‌پذيريم.
چرا سکوت؟
نايب رئيس مجلس دهم و فعال سياسي درباره اينکه چرا مجلس در دوره دهم دستوري براي پيگيري حادثه هواپيماي اوکرايني نداشت گفت: البته مسئولان توضيحاتي ارائه کرده‌اند. به عنوان مثال اعلام کردند که خطاي انساني بوده و غرامت 150هزار دلار به هر قرباني هم مقرر شده است. اگر به مسئولان اعتماد داريم، بايد اين توضيحات را بپذيريم. البته مسئولان بايد بيشتر توضيح دهند. رکنا نوشت، علي مطهري در خصوص کم‌توجهي مسئولان به اين مساله بيان کرد: عذرخواهي انجام شد. صحبت‌هاي سردار حاجي‌زاده عذرخواهي بود. علت سکوت ساير مسئولان اين است که اطلاعات کافي ندارند. نهادهاي نظامي اطلاع دارند و بايد بيشتر صحبت کنند. مسئولان عادي اطلاعات کافي ندارند. وزير دفاع يا فرماندهان سپاه و ارتش بايد در اين مورد صحبت کنند. من هم مي‌پسندم که توضيحات بيشتري در اين مورد ارائه کنند تا مشخص شود که ريشه اين خطا چه بوده و چرا اين خطاي بزرگ اتفاق افتاده است؟ اما به طور کلي اعلام کردند که خطاي انساني بوده است. غير از تأسف کار ديگري نمي‌توان کرد. آن انسان را چه کنند؟ اين اتفاق تلخ رخ داده و بايد تحملش کنيم. ولي اگر واقعا نکته‌هايي در اين حادثه وجود دارد که ما نمي‌دانيم، خوب است توضيح دهند. منتها به دليل آنکه کسي به جز نظامي‌ها از آن اطلاع ندارند، همه سکوت کرده‌اند.
فراق فرزندان ملت سخت و اندوه‌بار است
سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در بيانيه‌اي با گراميداشت 18 دي‌ماه سالروز شهادت جمعي از هموطنان عزيز در حادثه سقوط هواپيماي اوکرايني، از صبر، نجابت و شکيبايي خانواده‌هاي معظم آنان قدرداني و تاکيد کرد: ملت ما با درک و تحمل سختي‌هاي ناشي از دشمني‌ها و توطئه‌هاي نظام سلطه و استکبار‌، مصمم‌تر از گذشته در پي کنار زدن دشمنان از مسير پرافتخار و آينده درخشان فراروي بوده و انتقام سخت از آنان نيز دستور کار پاسداران انقلاب و مجاهدان مومن امت اسلامي خواهد بود. در بخشي از اين بيانيه آمده است: با گذشت يک سال از حادثه سقوط هواپيماي مسافربري اوکرايني که پس از ماجراجويي و جنايت تروريستي آمريکا و متعاقب آن ضربه موشکي به پايگاه تروريست‌ها در عين‌الاسد و شرايط جنگي منطقه رخ داد؛ همچنان فراق فرزندان عزيز ملت ايران غم و اندوهي عميق را در دل‌هاي همگان گذاشته است. در اين بيانيه با تاکيد بر اينکه پاسداران انقلاب اسلامي، طي چهار دهه اخير همواره در ميدان‌هاي مبارزه با ظالمين و مستکبرين در دفاع از امنيت و منافع ملي و صيانت از آرامش و سلامت مردم حضور شجاعانه و فداکارانه داشته و جان خود را سپر بلاي ملت ايران کرده‌اند خاطرنشان کرده است: بار سنگين فراق فرزندان عزيز ايران بسيار سخت و اندوه‌بار است و اين اتفاق تلخ که در پي ماجراجويي‌هاي ضد‌انساني و اقدامات تروريستي آمريکا در منطقه به وقوع پيوست؛ بار ديگر اوج خباثت و کينه‌توزي استکبار جهاني عليه جمهوري اسلامي و ملت ايران را به اثبات رساند و قلب‌هاي مردم شهيد‌پرور ايران را جريحه‌دار و اندوهگين کرد.
مقصران اصلي را محاکمه کنيد
در همين رابطه نعمت احمدي حقوقدان به «آرمان ملي» گفت: اگر شرايط بامداد 18 دي 1399 را بررسي کنيم بايد از مقامات نظامي سوال کرد که چرا وقتي ساعت يک ونيم بامداد به پايگاه عين‌الاسد در عراق عمليات انجام داديم که احتمال پاسخ هم وجود داشت، مقامات مسئول در آسمان ايران پرواز ممنوع اعلام نکردند. ايران بعد از اين اتفاق دلخراش از نظر مالي ضرر کرد و آسمان ايران ديگر مانند سابق مورد اطمينان کشورهاي دنيا براي پرواز نيست. از نظر حقوقي اگر حادثه طبيعي باشد، کسي را نمي‌توانيم مقصر بدانيم، اما اگر حادثه غير‌طبيعي باشد بايد به نوع خطاي آن دقت کنيم. خطاي عمدي و غير‌عمدي هم از نظر قانوني با يکديگر تفاوت دارد. بايد اين موضوع توسط مقامات شفاف‌سازي شود که چطور اپراتور نتوانسته به درستي تصميم بگيرد. البته مسبب اصلي کسي است که نتوانسته فضاي نا‌امن در آسمان هوايي کشور را پيش‌بيني کند وگرنه اپراتور که يک يا دو دقيقه وقت داشته تا تصميم‌گيري کند. تعيين خسارت به خانواده‌هاي جانباختگان هواپيما به عهده ايکائو است و چرا دولت براي خود پرداخت خسارت تعيين مي‌کند و اين مبلغي که مي‌خواهند پرداخت کنند از کجا تامين اعتبار شده است. البته نبايد فراموش کنيم که خانواده‌هاي جانباختگان هواپيما هم به دنبال محاکمه مقصران اين اتفاق اندوه‌بار هستند و مساله پرداخت خسارت براي آنها اولويت اول را ندارد.