روزنامه آفتاب یزد
1399/11/05
چگونه می‌توان گرد و خاک‌های گسترده در سیستان و بلوچستان را کنترل کرد؟
آفتاب یزد _ یگانه شوق‌الشعرا: استان سیستان و بلوچستان سال‌هاست که درگیر مشکلات معیشتی زیادی است. یکی از این مشکلات که اتفاقا سابقه دیرینه‌ای دارد معضل گرد و خاک این استان است که باعث خسارت‌ها و بیماری‌های زیادی شده است. امسال هم این استان درگیر بادهای شدید و گرد و غبار ناشی از آن شد. ما در این نوشته ضمن توضیح خود معضل، به چرایی آن وراه حل‌های کاهش صدمات پرداختیم.
>آخرین اخبار گرد و خاک در سیستان و بلوچستان
معاون فنی و شبکه ایستگاه‌های هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: وزش باد شدید و گردوغبار گسترده پس از حاکمیت ۲ روزه در این استان پایان یافت و هم‌اینک شرایط جوی ۱۲ ایستگاه هواشناسی منطقه در حالت عادی است. محمود دیانتی در گفت‌وگو با ایرنا اظهارداشت: همان‌طور که انتظار می‌رفت از اواخر وقت دیشب با کاهش سرعت وزش باد در سیستان و بلوچستان از غلظت ذرات گردوغبار در هوای شهرهای استان کاسته شد. وی افزود: در شبانه روز گذشته به واسطه نفوذ گرد و غبار گسترده از مناطق مرکزی کشور تمامی ایستگاه‌های سینوپتیک هواشناسی سیستان و بلوچستان درگیر پدیده گردوغبار گسترده بودند البته در شمال، نوار شرقی و مناطق غربی استان وزش باد شدید و گردوخاک نیز جریان داشته است. معاون فنی و شبکه ایستگاه‌های هواشناسی سیستان و بلوچستان ادامه داد: بر اساس خروجی نقشه‌های پیش‌یابی و مدل‌های جوی وزش باد در سواحل تا روز یکشنبه ادامه دارد که این شرایط سبب مواج شدن دریا و افزایش قابل توجه ارتفاع موج میشود. وزش باد و گرد و خاک که از روز پنجشنبه بسیاری از مناطق سیستان و بلوچستان را فرا گرفته همچنان وضعیت آلودگی در چهار شهرستان زابل، هامون، ایرانشهر و چابهار در سطح خطرناک قرار دارد.بر اساس اطلاعات سامانه پایش کیفی هوای سازمان محیط زیست شاخص کیفیت هوا در شهرهای زابل، ایرانشهر و چابهار ۵۰۰ واحد و در کوه خواجه در شهرستان هامون نیز این شاخص به ۳۵۲ واحد رسید شرایطی که بر اساس راهنمای کیفیت هوای این سامانه، در شرایط خطرناک قرار دارد و مردم نباید هیچ فعالیتی در خارج از منزل داشته باشند. بر اساس گزارش‌های مردمی و مسئولان محلی استان کرمان، شدت وزش باد در مسیرهای ارتباطی مشترک سیستان و بلوچستان با این استان به حدی بود که مسیر زاهدان-کرمان برای ساعاتی بسته شد. سامانه پایش کیفی هوای سازمان محیط زیست اعلام کرد که ساعت ۱۰:۰۰ روز جمعه میزان آلاینده ۱۰ میکرون ذرات معلق در هوای زابل حداقل به ۵۰۰ واحد معادل ۳.۲ برابر حد مجاز رسید و شرایط کیفی هوا را برای تمام گروه‌های سنی «خطرناک» کرد.
>مراجعه۱۳۰ نفر به مراکز درمانی
سخنگوی سازمان اورژانس کشور از مراجعه ۱۳۰ بیمار تنفسی، قلبی و چشم بر اثر وزش باد و گرد وخاک شهرستان زابل استان سیستان و بلوچستان به مراکز درمانی و بهداشتی خبر داد. مجتبی خالدی در گفتگو با ایرنا با تشریح آخرین وضعیت سوانح جوی بر اساس هشدار شماره ۶۹ و ۷۰ سازمان هواشناسی از ۲۹ دی تا ساعت هشت صبح روز چهارم بهمن ۹۹ افزود: وزش باد و گرد و خاک که از دو روز گذشته بسیاری از مناطق سیستان و بلوچستان را فراگرفته، وضعیت آلودگی در شهرستان‌های زابل، هامون، ایرانشهر و چابهار را در سطح خطرناک قرار داده بود. وی اعلام کرد: وزش شدید باد در زابل و بم ادامه دارد و بر پایه داده‌های ارسالی از eoc دانشگاه‌های علوم پزشکی تا کنون اختلالی در عملکرد حوزه سلامت گزارش نشده است.
>بادهای 120 روزه
در این خصوص دکتر مهران فاطمی اقلیم شناس به آفتاب یزد گفت: «کشور ایران به دلیل استقرار در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان و همجواری با بیابان‌های وسیعی از کشورهای همسایه همیشه از سیستم‌های گرد و غباری منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای متاثر میشود. در این میان منطقه سیستان از دیدگاه سیاره‌ای در حد فاصل بین سیستم‌های جوی حاره‌ای و جنب حاره‌ای است که بر اثر تقابل فشار و حرارت بین این دو سیستم گردشی، بادهای شدیدی در منطقه شکل می‌گیرد.»
وی در ادامه گفت: « بادهای ۱۲۰ روزه سیستان و بلوچستان به‌خصوص در شمال این استان بسیار معروف است و در همه جای دنیا به عنوان یک مقوله خاص هواشناختی قلمداد میشود. وقتی در شمال منطقه میزان فشار بالا و در جنوب، فشار پایین باشد، هوا از منطقه پرفشار به منطقه کم‌فشار حرکت می‌کند و از آنجا که میدان باد یا همان مسیر حرکت باد، تالاب و اراضی خشک است موجب خیزش گرد و خاک میشود. تاثیر این بادها در برخی سال‌ها شدید و در برخی سال‌ها کمتر است که به‌طور قطع میزان آبدار بودن تالاب هامون و رطوبت دشت و اراضی سیستان در شدت گرد و غبار منطقه تاثیر مستقیم دارد. در سال‌هایی که بستر هامون خشک بوده، پدیده گرد و خاک نیز شدیدتر بوده است. » او در ادامه افزود: «خشکسالی‌های اخیر، تغییرات اقلیمی و پدیده گرمایش جهانی درمنطقه به عنوان مهمترین عامل طبیعی پدیده گرد و غبار بوده و برخی عوامل دیگر از قبیل خشکاندن تالاب‌های منطقه و نابودی آنها، درصد پایین پوشش گیاهی دربرخی مناطق مستعد گرد و غبار، ساخت سدهای بزرگ توسط کشور ترکیه، توسعه ناپایدار ناشی ازمسئله جنگ و ویرانی‌های منطقه خاورمیانه بر شدت و وسعت پدیده گرد و غبارافزوده و باعث گسترش آن بر اکثر مناطق ایران گردیده است. بر اساس پردازش تصاویر ماهواره‌ای، مهمترین منابع برخاست و انتشار گرد و خاک در منطقه سیستان، بسترهای خشکیده هامون‌های پوزک، صابری و شرق هامون هیرمند است، البته سایر مناطق نیز در تولید گرد و غبار نقش دارند اما سهم آنها ناچیز است. گردوغبار ناشی از این بادها به‌صورت افقی تا دریای عمان و در موارد استثنایی تا دریای عرب گسترش می‌یابد، علاوه بر این پراکنش گرد و غبار ناشی از این بادها به‌صورت عمودی نیز تا ارتفاع 10 کیلومتری از سطح زمین نیز منتشر میشود.»
>راهکارهای عملی
این کارشناس در مورد چگونگی رفع این آسیب‌های اقلیمی گفت: « مدیریت تالاب ها، انجام لایروبی، تعریض کانال‌های اصلی منتهی به تالاب‌های بین‌المللی هامون، اقدامات اصلاحی و برداشتن بندهای کنترل آب برای هامون صابری به طوری که در کمترین زمان ممکن آب به منظور افزایش پوشش گیاهی و کنترل گرد و غبار به نقاط حساس هدایت گردیده و موجبات چرخش اکولوژیکی تالاب و افزایش تولید گیاهی را فراهم آورد از جمله اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد. باید با دیپلماسی قوی و تعاملات موثر
بین‌المللی در حوزه آب از جمله ثبت تالاب هامون به عنوان ذخیره‌گاه زیست کره در یونسکو و پارک مرزی صلح و... به گونه‌ای عمل گردد تا توجهات بین‌المللی به این مسئله افزایش یابد. با ثبت هامون در قامت ذخیره‌گاه زیست کره مرزی اعتبارات بین‌المللی برای مدیریت تالاب افزایش یافته و موضوع حق آب هامون با جدیت بیشتری دنبال میشود. »
>آفرودها موجب ناپایداری خاک می‌شوند
همچنین حسین آخانی کارشناس محیط زیست در این باره به آفتاب یزد گفت: « سیستان و بلوچستان درواقع از دو مشکل عمده در این زمینه رنج می‌برد. یک آنکه این استان در غربی‌ترین بخش منطقه‌ای است که تحت تاثیر بادهای موسمی قرار می‌گیرد و این استان با یک موج سنگین گرد و غبار به خصوص در تابستان مواجه میشود که این بادها معروف هستند به بادهای 60 روزه. در فصل تابستان در قسمت‌های شرقی‌تر باران‌های شدیدی می‌آید که این باران‌ها به ایران نمی‌رسند ولی بادهای ناشی از آن مناطق ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ما با گسترش گرد و خاک مواجه می‌شویم. مشکل دوم در این استان آن است که این منطقه یکی از خشکترین مناطق کشور است و طبیعی است که حتی در فصل زمستان با گرد و خاک‌هایی با منشا بیابانی روبه رو شود. منشا هر دوی این ریزگرد‌ها تقریبا یکسان است. زیرا باد فقط این ریز گردها را در زمان‌های مختلف در هوا پخش می‌کند. این منشا چیزی نیست جز از بین رفتن تالاب‌های آن منطقه، این تالاب‌ها عمدتا در دو حوزه اصلی وجود دارند یکی هامون که دریاچه هامون بعد از خشک شدن تالاب آن جا به یکی از مهمترین کانون‌های ریز گرد تبدیل شده است. تالاب دیگر در جازموریان است. این دو مسبب عمده ریزگردهای منطقه هستند منتهی در این استان کانون‌های فرعی دیگری هم وجود دارد مثلا در جنوب سیستان و بلوچستان هم مناطق بسیار خشک وجود دارد که با مشکل ریزگرد مواجه است و می‌توان گفت حوضچه‌های کوچک‌تری هم وجود دارد که به دلیل خشک شدن به منشا ریز گردها تبدیل شده اند. ضمن اینکه نباید گرد و خاک‌هایی که از خارج از استان هم منشا می‌گیرند را کتمان کرد. تنها راه منطقی این است که به نحوی به زنده شدن باتلاق‌ها کمک کنیم و به نظر می‌رسد هر راه دیگری عملا امکان پذیر نیست زیرا روی زمین را که نمی‌توان پوشاند. زمین وقتی که خشک شود به خصوص در محیط‌های تالابی در زمان وقوع باد ایجاد مشکل می‌کند. یک مشکل بسیار عمده در این استان که نادیده گرفته میشود این است که در محیط‌های بیابانی این استان مواجه هستیم با خودرو‌های آفرودی که عمدتا کار قاچاق سوخت انجام می‌دهند. این ماشین‌های آفرود برای اینکه از چشم نیروهای امنیتی دور باشند در بیراهه‌ها حرکت می‌کنند. مسیر این ماشین‌ها ثابت نیست و مرتب متغیر است. این ماشین‌ها باعث ناپایداری خاک می‌شوند. زمانی که تالاب‌ها احیا بشوند طبیعی است که خیلی از این ماشین‌ها عملا نمی‌توانند در این محیط‌ها حرکت کنند. اما باز هم این خطر را نمی‌توان نادیده گرفت. به نظر من دولت باید در جهت فقر زدایی این منطقه تلاش کند. همچنین باید انتقال سوخت از ایران به نحوی مدیریت شود که مردم محبور به روی آوردن به انتقال سوخت به صورت قاچاق نباشند. متاسفانه مشکلات زیادی برای احیای این تالاب‌ها
وجود دارد. »
سایر اخبار این روزنامه
اینترنت موبایل ایران کندتر از نیکاراگوئه و گواتمالا
سید جواد هاشمی تبلیغات را انجام داد و عذرخواهی کرد
تا 1400 راهی طولانی در پیش داریم
سیلی بر صورت قانون
چگونه می‌توان گرد و خاک‌های گسترده در سیستان و بلوچستان را کنترل کرد؟
مرغ 10 هزار تومانی قالیباف صحت دارد؟
افزایش قیمت خودرو با شیب ملایم
این اعتماد به نفس از کجا می‌آید؟
زندان های لاکچری دنیا
کسی ناسزا می‌گوید که فاقد منطق است
آشفتگی جامعه به دست سلبریتی ها
عواقب یک توهین
عابران بی‌ماسک چگونه جریمه می‌شوند؟
