مازوت را رها کنید، نیروگاه‌های فرسوده را دریابید

آفتاب یزد- گروه اقتصادی: کمتر از 2 ماه دیگر سال 1400 خورشیدی شروع می‌شود و در این وادی تشدید آلودگی هوای تهران، امان بسیاری از شهروندان را بریده و نفس‌های زیادی را به شماره انداخته است. این در حالی است که در آستانه آخرین فصل آلودگی هوا در قرن چهاردهم، این مسئله از بد روزگار با شیوع و همه‌گیری بیماری کووید-19 مقارن شده و نگرانی‌ها را نسبت به تاثیر آلودگی بر افزایش کشته‌ها و افزایش سرایت ویروس کرونا بیش‌از پیش کرده است. اما مسئله آلودگی هوای تهران قدمت ۵۰ ساله دارد و در این زمینه نقش موقعیت جغرافیایی شهر تهران و محصور شدن آن در میان کوه‌های شمالی و شرقی؛ کاهش توان تهویه طبیعی شهر تا حدود یک‌سوم در بازه‌ ۱۲۰ روزه اوایل آبان تا اواخر بهمن؛ رشد روزافزون خودروها؛ تردد بی‌شمار کامیون‌های دیزلی؛ کیفیت پایین سوخت‌های مصرفی؛ تعدد کارخانه‌ها و صنایع در حریم شهر تهران و بارگذاری‌های بی‌حدوحصر و بیشتر از توان تهران و... موجب شده مسئله آلودگی هوای تهران یک موضوع چندوجهی و با ریشه‌ها و دلایل متعدد باشد. اتفاقی که باعث می‌شود تنها یک عامل را نتوان عامل اصلی این آلودگی برشمرد. با این‌حال، امسال بسیاری از افراد ریشه آلودگی کنونی هوای شهر تهران را به مصرف مازوت توسط نیروگاه‌ها، پالایشگاه و صنایع مستقر در اطراف شهر تهران مرتبط دانستند. هرچند استفاده از سوخت‌های ناپاکی چون مازوت می‌تواند تاثیر خطرناکی بر تشدید آلودگی هوای تهران داشته باشد و بر اساس اعتراف برخی مقام‌ها، طی سال‌های گذشته صنایع اطراف تهران از این سوخت ناپاک استفاده کرده‌اند، اما بنا به گفته مسئولان سازمان حفاظت‌ از محیط‌زیست تا پایان آذر هیچ‌کدام از صنایع بزرگ، پالایشگاه و نیروگاه‌های استان تهران از مازوت استفاده نکرده‌اند. اگرچه در این وادی نباید وزش باد این چند روز و حافظه تاریخی ضعیف ایرانیان باعث شود که اصل عوامل این آلوده‌زا نادیده گرفته شود به ویژه که برخی کارشناسان انرژی معتقدند در جارو جنجال مازوت، تاثیرگذاری فرسودگی و تکنولوژی قدیمی نیروگاههای تولید برق تقریبا در رسانه‌ها مغفول مانده است.
رضا مختاری، کارشناس انرژی در این رابطه در گفتگو با خبرنگار «آفتاب یزد» می‌گوید: اگرچه مطالعات جامع و عمیقی در خصوص وضعیت نیروگاههای کشور در دسترس نیست، اما آنچه هویداست به دلیل شرایط تحریم‌ها و وضعیت نقدینگی کشور، امکان یا اراده نوسازی این نیروگاهها وجود نداشته است.
وی با بیان اینکه افزایش 2 برابری غلظت آلاینده دی‌اکسید گوگرد که ارتباط مستقیمی با مصرف سوخت ناپاکی چون مازوت دارد، موضوعی قابل پنهان‌کردن نیست تصریح می‌کند: اما در این میان مسئله آلودگی هوای تهران را نباید به «مازوت» تقلیل داد و در کنار آلوده‌زا بودن موتورسیکلت‌ها و خودروها که بسیاری از آنها کیفیت چندانی ندارد و تعداد فرسودگی بسیاری از آنها رو به افزایش است، فرسودگی نیروگاه‌ها را تبرئه کرد؛ کما اینکه بر اساس تازه‌ترین گزارش سیاهه انتشار آلودگی هوای تهران، همچنان ۶۰ درصد آلایندگی هوای تهران توسط منابع دیگر اعم از خودروهای سواری، اتوبوس‌ها، موتورسیکلت‌ها و کامیون‌های دیزلی ایجاد می‌شود.
مختاری با بیان اینکه اگر نیروگاه‌ها سوخت مازوت یا ذغال‌سنگ یا هر سوختی مصرف می‌کنند باید خروجی آن‌ها استاندارد باشد می‌افزاید: نیروگاه‌ها، صنایع و... باید مجهز به سیستم فیلتراسیون شوند. به ویژه که هیچ کدام از نیروگاه‌ها در استان از نظر سیستم فیلتراسیون به استانداردسازی نرسیده‌اند و بعضی از نیروگاه‌ها به دلیل فرسودگی در تکنولوژی نمی‌توانند این فیلتراسیون را اجرا کنند.


این کارشناس انرژی با استناد به اظهارات رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست که گفت رئیس‌جمهوری از طرفی می‌گوید مردم برق می‌خواهند و از طرف دیگر می‌گوید مردم هوای پاک می‌خواهند، پس باید یکی از این دو را انتخاب کرد می‌افزاید: شوربختانه همچون زمینه‌های دیگر فرصت‌های انتخاب کردن در کشورمان باید گفت گویا همیشه ما را در برابر گزینه انتخاب میان «بد و بدتر» قرار می‌دهند! درحالی‌که اگر ما به درستی به وظایف خود عمل می‌کردیم امروز لازم نبود با این نیروگاه‌های حرارتی به شدت فرسوده و آلوده‌کننده کار کنیم. می‌توانستیم در حد 10 -12 هزار مگاوات برق از نیروگاه‌های خورشیدی تولید کنیم. ما حداقل ۳۰۰ روز آفتابی داریم. جالب آنکه برخی از مناطق ما از منظر بادخیزی هم بی‌رقیب هستند.
مختاری در مورد استفاده از انرژی‌های جدید در کشور گفت: در مورد نیروگاه بوشهر گفته شده که برق تولید می‌شود که از صحت و سقم آن اطلاع دقیق در دسترس نیست چون این میزان برق هسته‌ای هیچگاه در بیلان وزارت نیرو نمی‌آید. اما باید به این نکته هم توجه داشت که تمام کشورهایی که از طریق نیروگاه‌های هسته‌ای به سمت تولید برق رفته‌اند اعلام کردند که تا ۲۰۲۵ می‌خواهند بعد از فاجعه داییچی در ژاپن عطای این کار را به لقایش ببخشند و نیروگاه‌ها را از مدار خارج ‎کنند. چرا که به‌زعم کارشناسان امروز انرژی در دنیایی که می‌توان با ریسک کمتر از طریق خورشید و باد زمین و گرما انرژی تولید کرد، بهتر از این است که به سراغ دیگر صنایع رفت.
وی با بیان اینکه نیروگاه‌های فرسوده موجود در کشور عمری بالای ۴۰ سال دارند که ضمن آلوده‌کنندگی همین امر بهره‌وری آنها را پایین آورده و بنابراین نوسازی آنها ضروری است.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه بنا بر آمارهای رسمی ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های کشور اکنون به رقم ۸۵ هزار مگاوات رسیده که نیروگاه‌های حرارتی با ظرفیت ۶۶ هزار و ۲۹۱ مگاوات جایگاه نخست را در این بین به خود اختصاص داده‌اند، سایر نیروگاه‌ها مانند نیروگاه‌های اتمی، برق‌آبی و تجدیدپذیر روی هم ۱۰ درصد تولید برق را برعهده دارند.
مختاری می‌افزاید: بررسی قدمت نیروگاه‌های حرارتی کشور نشان می‌دهد ۶۲۲ مگاوات از این نیروگاه‌ها عمری بالای ۵۰ سال و 3 هزار و ۴۶۶ مگاوات معادل 4 درصد این نوع نیروگاه‌ها هم از عمری بالای ۴۰ سال برخوردارند، هرچه سن یک نیروگاه حرارتی افزایش یابد به قولی فرسوده‌تر شود، میزان آلایندگی آن بیشتر خواهد شد.
به گفته وی، هم‌اکنون ۳۱ درصد نیروگاه‌های حرارتی معادل ۲۰ هزار و ۹۶ مگاوات عمری بین ۲۰ تا ۴۰ سال دارند و ۶۵ درصد معادل ۴۲ هزار و ۷۲۹ مگاوات با عمری کمتر از ۲۰ سال مشغول تولید برق مورد نیاز کشور هستند.