روزنامه آفتاب یزد
1399/11/06
اصلا نگران نباشید اسفند و فروردین ماه پربارشی داریم
آفتاب یزد _ یگانه شوق‌الشعرا: علی رغم اینکه در فصل پاییز میزان بارش در کشور ما نسبتا مناسب بود اما در زمستان با شرایط مناسبی از نظر میزان نزولات جوی مواجه نیستیم. اطلاعات موجود نشان می‌دهد که بیش از ۲۰ استان در ایران با کم بارشی مواجه بوده‌اند. میزان کم بارشی در برخی از استان‌ها موجب ایجاد نگرانی‌هایی از جمله کمبود ذخایر آبی و بروز پدیده خشکسالی شده است. برای بررسی بیشتر این مسئله و تحلیل اعداد و ارقام ثبت شده در مقایسه با سال‌های گذشته و همچنین پیش‌بینی‌های موجود در مورد خشکسالی و مشکلات احتمالی ناشی از کمبود ذخایر آبی با کارشناسان محیط زیست گفتگو کردیم.>کم‌بارشی نگران‌کننده در ایران
رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی ضمن اشاره به اینکه کم بارشی در ایران نگران‌کننده است، گفت: « تاکنون تنها ۳۰ درصد از بارندگی سالانه برای تامین آب کشور اتفاق افتاده است.» احد وظیفه در گفتگو با ایسنا ضمن اشاره به اینکه جمع‌بندی ایستگاه‌های هواشناسی نشان می‌دهد که درحال حاضر بارش‌ها در کل کشور ۲۵ درصد کمتر از نرمال است، اظهارکرد: «به‌طورکلی تاکنون در ایران ۶۸ میلیمتر بارش داشته‌ایم این درحالیست که میزان نرمال بارش در کشور از مهرماه تا اوایل بهمن حدود ۹۱ میلیمتر است.» وی با بیان اینکه بارش‌ها در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان در وضعیت بسیار نامناسبی است، تصریح کرد: «در هرمزگان طی چهار ماه اخیر فقط حدود ۱۰ میلیمتر بارش گزارش شده است این در حالیست که میانگین بلند مدت بارش‌ها در استان هرمزگان طی این بازه زمانی حدود ۷۲ میلیمتر است. » وظیفه ادامه داد: « در استان سیستان و بلوچستان نیز از ابتدای مهر ماه تاکنون ۴.۸ میلیمتر بارش داشته‌ایم درحالی‌که میانگین بلند مدت بارش‌ها در این استان ۳۴ میلیمتر گزارش شده است.» رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در ادامه با اشاره به اینکه به‌طور کلی وضعیت سایر استان‌ها چه نسبت به سال گذشته و چه نسبت به میانگین بلند مدت جالب نیست، گفت: « برای مثال در کرمان با ۵۰ درصد کم بارشی نسبت به میانگین بلند مدت مواجه هستیم. » وظیفه با بیان اینکه اکنون به میانه‌های سال آبی رسیده‌ایم و تاکنون فقط ۳۰ درصد از بارندگی سالانه برای تامین آب کشور را داشته‌ایم، اظهار کرد: « از این‌رو ۷۰ درصد از بارش سالانه تامین نشده و این مسئله نگران‌کننده است.» به گفته وی دمای هوا نیز در کشور بالاتر از حد نرمال است و این وضعیت سبب میشود که به‌ویژه در حوزه زاگرس ذخیره برفی و روان‌آب‌ها به‌شدت کاهش یابد. در نتیجه دِبی رودخانه‌ها نیز در فصل گرم سال بسیار کمتر از شرایط نرمال خواهد بود که نگرانی‌هایی را در حوزه کشاورزی و حتی تامین آب مناطق روستایی و شهری به‌دنبال دارد.رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با تاکید بر اینکه بر اساس خروجی مدل‌های عددی دمای هوا در کشور به‌ویژه در نیمه غربی و جنوبی کماکان بیشتر از نرمال پیش‌بینی میشود، تصریح کرد: « چشم انداز خوبی نیز برای بارش‌ها طی ماه‌های آینده نمی‌توانیم متصور باشیم. این احتمال وجود دارد که در اسفند و فروردین ماه وضعیت بارش‌ها در ایران کمی بهتر شود اما با توجه به کاهش شدید بارش‌ها در دی و بهمن ماه، کمبودها در حوزه بارش جبران نمی‌شود. از این‌رو سال آبی با کم بارشی مطلق به پایان می‌رسد.» معاون پیش‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی گفت: « میانگین بارندگی کل کشور از ابتدای سال زراعی، مهر ۹۹ تا
۳۰ دی ۶۵.۵ میلیمتر ثبت شد، میزان بارش سال گذشته
در این بازه زمانی ۱۱۷ میلیمتر بود که بارش سال جاری ۴۴ درصد کمتر از سال گذشته است.»
> انتظار می‌رفت روند پربارشی ادامه یابد
امین محمودی کارشناس محیط زیست در گفتگو با آفتاب یزد
در خصوص وضعیت بارش‌ها و ذخایر آبی گفت: « در دی ماه امسال ما در کشور شاهد کاهش 25 درصدی بارش بودیم همچنین در فصل پاییز هم نسبت به سال گذشته حدود 14 درصد کاهش بارندگی داشتیم و این کاهش در پنج ماه اخیر ملموس بوده است. عمده این کاهش‌ها به این دلیل است که ما یک سری تغییرات اقلیمی را در 7 8 سال اخیر در کشور شاهد بودیم و حدود 5 سال با خشکسالی شدید رو به رو بودیم. از سال گذشته با توجه به این که در اکثر نقاط کشور بارش‌های خوبی داشتیم انتظار می‌رفت و پیش‌بینی شده بود که همچنان این روند پربارشی ادامه داشته باشد اما با رصد پنج ماه اخیر متوجه شدیم بارش نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده است. ولی اصلا جای نگرانی وجود ندارد چون طبق پیش‌بینی‌ها از اواخر بهمن ماه خصوصا در اسفند و فروردین ماه شاهد بارندگی‌های خوبی در کشور خواهیم بود. به همین دلیل دو روز پیش ممنوعیت کشت برنج در تمامی استان‌های کشور برداشته شد و اخباری که از استان‌های مختلف می‌رسد از پرآب بودن چشمه‌ها حکایت می‌کند و از لحاظ منابع آبی مشکلی نداریم. »
>خشکسالی ناشی از ضعف مدیریت است نه کم‌بارشی
محمودی در پاسخ به نگرانی راجع به خشکسالی در سال آینده گفت: « با خشکسالی مواجه نخواهیم بود اما مشکل عظیمی که در کشور ما وجود داشت این بود که در حدود 10 سال _ بین سال‌های 80 تا 92 _ هیچ توجهی به توسعه عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در کشور نمی‌کردیم. عملیات آبخیزداری یعنی کارهایی که باید انجام می‌دادیم تا آب ناشی از بارندگی را به دل سفره‌های زیرزمینی ببریم. در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، کشورهای اروپای غربی و حتی کره جنوبی و هند از قرن هفدهم به بعد برای عملیات آبخیزداری برنامه‌های عظیمی طرح ریزی شده است و آمریکا با اقداماتی که انجام داده در این بین سرآمد این کشورهاست. در حال حاضر حدود 70 الی 75 درصد آب ناشی از بارندگی در کشور ما یا تبخیر میشود یا از طریق مرزها از کشور خارج می‌گردد یعنی ما با حدود 25 درصد آبی که هرساله از طریق بارندگی حاصل میشود آب مورد نیاز شرب، کشاورزی و مصارف صنعتی کشور را تامین می‌کنیم. از این 25 درصد، 30 الی 40 درصد آن در لوله‌های فرسوده از بین می‌رود. پس ما مشکل آب نداریم بلکه مشکل مدیریت آب داریم. طبیعتا اگر مدیریت زنجیره کامل از زمان بارش تا زمان مصرف در اختیار جهاد کشاورزی باشد می‌توانیم شاهد اقدامات خوبی باشیم کما اینکه در حال حاضر این موضوع اختلافی بین وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی است و هیچ کدام هم مسئولیت آن را نمی‌پذیرند به همین دلیل ما شاهد هستیم که عملیات آبخیزداری نادیده گرفته میشود و معمولا رهبری از صندوق توسعه ملی یا نهادهای این چنینی مثل بنیادهای مختلف یا ستاد اجرایی فرمان امام، عملیات آبخیزداری را تا حدودی مدیریت می‌کنند در حالی که این وظیفه دولت است. از قدیم‌الایام ما شاهد حفر و تاسیس قنات‌ها در ایران بوده‌ایم و پیشینیان ما به درستی می‌دانستند که آب را باید زیر زمین نگه دارند ولی از حدود سال 60 به بعد شاهد احداث سدهای متعددی در کشور هستیم. احداث بیش از حد سد باعث میشود آب روی سطح زمین قرار بگیرد و تبخیر شود. البته که در زمان بارندگی‌های سنگین این سدها مفید هستند مثلا ما در فروردین 98 شاهد بودیم که اگر سدهای خوزستان و برخی از سدهای لرستان وجود نداشت میزان خسارت‌های ناشی از بارندگی و سیلاب چندین برابر می‌بود. ما به توسعه عملیات آبخیزداری توجه کافی نکردیم و مشکلاتی مانند رانش زمین، خشکسالی و کاهش کشاورزی را در این چند سال شاهد بودیم. این مشکلات نیاز به مدیریت بیشتر و بهتر مسئولین و دولت دارد. »
در انتها این کارشناس محیط زیست در مورد چگونگی پراکندگی بارش‌ها در چندماه اخیر گفت: « با توجه به آمارهای موجود در نیمه شمالی و نیمه جنوبی شاهد کاهش بارندگی بودیم ولی بالعکس در دامنه‌های زاگرس بارندگی خوبی داشتیم. استانی که بیشترین ضرر را از کاهش بارندگی دیده استان هرمزگان است و بهترین استان هم یزد بوده ولی استان‌های دامنه زاگرس به جز ایلام حتی در پاییز و دی ماه امسال وضعیت بهتری داشته‌اند. »
> وضعیت بارش‌ها از منظر آماری
مهران فاطمی اقلیم شناس و استاد دانشگاه نیز به آفتاب یزد گفت: بارش سال زراعی جاری تا روزهای پایانی دی ماه حدود 21 درصد نسبت به دوره مشابه بلندمدت و 38 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. به ترتیب بیشترین کاهش در استان‌های هرمزگان(84درصد)، سیستان و بلوچستان(84درصد) و کرمان(45درصد) و بیشترین افزایش در استان‌های قم(31درصد)، یزد(13درصد) و تهران(7درصد) رخ داده است.
در نقشه تراز میانی جو بی‌هنجاری مثبت ارتفاع ژئوپتانسیلی بر روی شرق اروپا و خاورمیانه قرار دارد، اما غرب اروپا و مدیترانه در گستره بی‌هنجاری منفی به نسبت ضعیفی قرار دارد.
وی ادامه داد: میانگین بارش کشور در سه ماه آینده (بهمن 1399 تا فروردین 1400) در محدوده نرمال خواهد بود که بارش در مناطق شمالی و غربی بیشتر از نرمال و در سایر مناطق در محدوده کمتر از نرمال تا نرمال خواهد بود. در مجموع شرایط چند ماه آینده به گونه‌ای است که بارش سال جاری زراعی در محدوده کمتر از نرمال تا نرمال بوده و احتمال وقوع رخدادهای فرین بارشی در انتهای فصل زمستان تا آغاز بهار به ویژه در غرب و جنوب‌غرب-وجود دارد. میانگین دمای کشور در سه ماه آینده بین 1 تا 2 درجه بیشتر از نرمال است.
درحال حاضر بارش‌ها در کل کشور ۲۵ درصد کمتر از نرمال است به‌طورکلی تاکنون در ایران ۶۸ میلیمتر بارش داشته‌ایم این درحالیست که میزان نرمال بارش در کشور از مهرماه تا اوایل بهمن حدود ۹۱ میلیمتر است.
> استان‌های در وضعیت نامناسب
فاطمی در ادامه تصریح کرد: بارش‌ها در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان در وضعیت بسیار نامناسبی است. در هرمزگان طی چهار ماه اخیر فقط حدود ۱۰ میلیمتر بارش گزارش شده است این در حالیست که میانگین بلند مدت بارش‌ها در استان هرمزگان طی این بازه زمانی حدود ۷۲ میلیمتر است. در استان سیستان و بلوچستان نیز از ابتدای مهر ماه تاکنون ۴.۸ میلیمتر بارش داشته‌ایم درحالی‌که میانگین بلند مدت بارش‌ها در این استان ۳۴ میلیمتر گزارش شده است. وضعیت سایر استان‌ها چه نسبت به سال گذشته و چه نسبت به میانگین بلند مدت جالب نیست و تاکنون تنها ۳۰ درصد از بارندگی سالانه برای تامین آب کشور اتفاق افتاده است از این‌رو ۷۰ درصد از بارش سالانه تامین نشده و این مسئله نگران‌کننده است. دمای هوا نیز در کشور بالاتر از حد نرمال است و این وضعیت سبب میشود که به‌ویژه در حوزه زاگرس ذخیره برفی و روان‌آب‌ها به‌شدت کاهش یابد. در نتیجه دِبی رودخانه‌ها نیز در فصل گرم سال بسیار کمتر از شرایط نرمال خواهد بود که نگرانی‌هایی را در حوزه کشاورزی و حتی تامین آب مناطق روستایی و شهری به‌دنبال دارد.این احتمال وجود دارد که در اسفند و فروردین ماه وضعیت بارش‌ها در ایران کمی بهتر شود اما با توجه به کاهش شدید بارش‌ها در دی و بهمن ماه، کمبودها در حوزه بارش جبران نمی‌شود. از این‌رو سال آبی با کم بارشی مطلق به پایان می‌رسد.با توجه به این شرایط کم بارشی فراگیر و خشکسالی گسترده در ایران دور از انتظار نیست و در بیشتر استان‌های کشور در جنوب، جنوب شرق، جنوب غرب و شرق این شرایط محسوس خواهد بود حتی برای استان‌های شمالی کشور به‌ویژه گلستان نیز وضعیت خوبی پیش‌بینی نمی‌شود.وی در پایان گفت: درحال‌حاضر در دوره خشکسالی هستیم و پیش‌بینی میشود که تا پایان سال آبی خشکسالی در حد متوسط و شدید در کشور باشد بنابراین انتظار می‌رود که دستگاه‌های متولی به‌ویژه وزارت نیرو برای ذخیره آب در کشور و مدیریت بهینه آن
برنامه‌ریزی کنند.
سایر اخبار این روزنامه
به خاطر ناکارآمدی مدیریتی به عقب برگشته ایم
بایدن شاید خواهان حذف بن سلمان شود!
مازوت را رها کنید، نیروگاه‌های فرسوده را دریابید
آزمون مهم قالیباف و مجلس
اصلا نگران نباشید اسفند و فروردین ماه پربارشی داریم
واعظی سرشاخ با منتقدان
روزها و هفته‌های خوشی در راه است
چرا صادق خرازی؟
از کابل و خط کش دیروز تا عزیزم و گلم امروز!
سیلی بر صورت جامعه
خانه ملت و تقارب دو نهاد وکالت
جامعه را در نتیجه‌گیری رها نکنیم!
درباره سیلی به گوش سرباز
