مثلث توسعه دوغارون

گروه گزارش  هفته گذشته در جلسه شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی با حضور معاون اول رئیس‌جمهور طرح جامع برخی از مناطق ویژه اقتصادی از جمله منطقه ویژه اقتصادی دوغارون و سرخس به تصویب رسید که در توسعه همه جانبه مناطق ویژه و آزاد کشور برای رشد مبادلات اقتصادی و فرهنگی نقش مهمی خواهد داشت. آن طور که پایگاه اطلاع رسانی معاون اول ریاست جمهوری نوشته، اسحاق جهانگیری در این باره می گوید: جهت‌گیری اصلی فعالیت‌ها در مناطق آزاد باید به سمت توسعه صادرات در آینده باشد زیرا این جهت‌گیری می‌تواند علاوه بر جذب سرمایه‌گذاری موجب رونق فعالیت‌ها در این مناطق شود. جهانگیری با قدردانی از دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی و نیز مدیران عامل و اعضای هیئت مدیره مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی خاطرنشان کرد: تهیه طرح جامع برای مناطق ویژه اقتصادی می‌تواند به توسعه سامان یافته مناطق و در نهایت ایجاد اشتغال، جذب سرمایه‌گذاری و توسعه منجر شود. اما در استان خراسان رضوی تصویب این طرح به این دلیل مهم بوده که انتظاری چندین ساله برای تصویب آن وجود داشته و این طرح عظیم اقتصادی به یکی از آرزوهای مهم و دیرینه مردم استان به ویژه شهرستان تایباد و سرخس تبدیل شده بود و  با اجرا و عملیاتی شدن آن، شهرستان های مرزی تایباد و سرخس به قطب بزرگ ایجاد اشتغال در شرق کشور تبدیل خواهند شد. اما برای این موضوع مهم قطعا پیش نیازهایی وجود دارد. فعالان اقتصادی استان در گفت و گو با خراسان رضوی پیشنهادهایی از جمله استقرار صنایع، ایجاد جاذبه های گردشگری و برقراری شرایط رفاهی را در این خصوص مطرح می کنند. سرمایه گذاری 2700میلیاردی پیشتر مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در گفت و گو با خراسان اعلام کرده بود: حجم کل سرمایه گذاری در 8700 هکتار، 2700 میلیارد تومان است که در فاز اول در 627 هکتار، 300 میلیارد تومان سرمایه گذاری خواهد شد. میزان اشتغال در کل طرح 41 هزار نفر است که در فاز اول آن پنج هزار نفر مشغول کار خواهند شد. محمد رستمی مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون حالا پس از تصویب این طرح  گفت: پس از مدت ها پیگیری بالاخره طرح توسعه منطقه ویژه اقتصادی دوغارون به نتیجه رسید و تصویب شد. در همین راستا و پس از اعلام معاون اول رئیس جمهور، بلافاصله مشاور اجرایی این طرح فراخوان شد و از بین شرکت های مشاوره، قرارداد مشاور طرح اجرایی به تصویب رسید. وی افزود: کل طرح توسعه منطقه ویژه اقتصادی دوغارون بیش از  8هزار هکتار بوده که به چهار فاز تقسیم بندی شده است و در فاز اول 630 هکتار وجود داشته که البته همزمان با انتخاب مشاور تملک اراضی مدنظر با تقاضای ما به مساحت 800 هکتار نیز با جهاد کشاورزی در حال پیگیری است که حجم کل سرمایه گذاری در 8700 هکتار طرح جامع منطقه ویژه اقتصادی دوغارون، 2700 میلیارد تومان و میزان اشتغال در کل طرح 41 هزار نفر است. رستمی همچنین تاکید کرد: بخشی از این اراضی مربوط به کاربری های خدماتی است و بقیه در اختیار صنایع قرار خواهد گرفت اما نکته مهم برای ما این است که فعلا اولویت با صنایعی باشد که نیاز کمتری به آب دارند و برای نمونه می توان به صنایع سلولزی و بخشی از مواد غذایی اشاره کرد. وی افزود: تلاش می کنیم قدرت سرمایه گذاران بومی منطقه را افزایش بدهیم تا آن ها هم بتوانند در منطقه ویژه سرمایه گذاری کنند زیرا هرچه تعداد سرمایه گذاران افزایش یابد، دغدغه اشتغال در منطقه کمترخواهد شد. فرصت سوزی در سال های گذشته محمود سیادت، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان گفت: در چند سال گذشته بسیاری از سرمایه گذاران اصلی منطقه ویژه دوغارون یا توان کافی را برای استفاده از ظرفیت بالای این منطقه نداشته اند یا اراده ای برای این کار نبوده ، البته به نظر من هر دوی این ها نبوده است که امروز این منطقه به ارائه خدمات صرف می پردازد و فرصت استفاده مردم از منطقه و استان گرفته شده و بهره گیری حداقلی هم از این ظرفیت ها نشده است. در طول سال های گذشته تنها 50 هکتار از زمین های نقطه صفر مرزی برای اموری مانند ترانشیپ منت و تخلیه و بارگیری کالا و پارکینگ استفاده می شد و فرصت های زیادی در طول این سال ها از دست رفت. وی افزود: به هرحال ما امروز باید با توجه به واقعیت های موجود برنامه ریزی های لازم در زمینه توسعه این منطقه را انجام دهیم. این منطقه هنوز تبدیل به منطقه آزاد نشده است و اتباع افغانستان نمی توانند بدون گذرنامه و روادید در آن رفت و آمد کنند و ورود آن ها منوط به هزینه حداقل 100 دلاری روادید است، پس طبیعتا کسانی وارد این منطقه می شوند که قصد خروج  از کشور و ورود به افغانستان را داشته باشند یا از افغانستان به سمت ایران بروند که عمدتا هدف این افراد، مرکز استان است و جاذبه یا مزیت گردشگری و شرایط رفاهی لازم برای ماندگاری افراد در آن منطقه هنوز فراهم نیست. مشارکت طرف افغانستانی پیش شرط ورود صنایع سیادت تاکید کرد: در بحث صنایع اوضاع متفاوت است و با توجه به این که انرژی در کشور افغانستان گران، سطح فناوری پایین و دانش فنی محدود است، استقرار صنایع در این منطقه مهم و تاثیرگذار خواهد بود اما این کار باید بسیار هوشمندانه و با همراهی و سرمایه گذاری مشترک طرف افغانستانی صورت گیرد تا تضمینی برای بازار افغانستان درخصوص کالاهای ایرانی وجود داشته باشد. رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان  همچنین تصریح کرد: در این راه چند چالش وجود دارد که یکی از آن ها انتقال فناوری و ماشین آلات صنعتی به نقطه صفر مرزی است، حضور کارشناسان، متخصصان و مدیران فنی نیازمند امکانات رفاهی و زیستی مناسب است و همچنین غلبه نگاه سیاسی امنیتی به مرز ما با کشور افغانستان یکی دیگر از چالش های مهم این منطقه است که بر فضای اقتصادی و رغبت سرمایه گذار برای ورود به این منطقه تاثیر خواهد گذاشت. باید محور ارتباطات دو کشور اقتصاد باشد. انتخاب ها هوشمندانه باشد  وی افزود: انتخاب نوع صنعت در این منطقه بسیار مهم و تعیین کننده است و تاکید ما این است که یا با سرمایه گذاری کامل طرف افغانستانی یا مشارکت دو طرف باشد تا هم تضمینی برای بازار کالا و خدمات مدنظر ما و هم برای طرف افغانستانی مطلوب باشد. سیادت اظهار کرد: طبق شنیده های من طرح هایی مانند احداث دانشگاه یا بیمارستان پیشرفته در منطقه ویژه مطرح شده بود که شاید از نظر من اقدامات قبلی بازدهی آن چنانی نداشته باشد اما مثلا ایجاد سردخانه یکی از پرکاربرد ترین فعالیت های مورد نیاز صادرات و واردات ما در این منطقه است، صنایعی که مواد اولیه آن در افغانستان موجود نباشد یا تولید آن نیازمند صرف انرژی بالایی باشد در این منطقه جای پیشرفت خواهد داشت و به همین دلیل مطالعه اقتصادی و بازاریابی تخصصی برای مدیریت این موضوع بسیار مهم است که می تواند به تثبیت موقعیت دوغارون به عنوان اصلی ترین مرز مشترک بین دو کشور بینجامد. دوغارون تنها نیست  عضو اتاق بازرگانی خراسان همچنین بیان کرد: یکی از نکاتی که درباره حفظ جایگاه دوغارون باید به آن توجه داشت این است که رقابت دوغارون با مرزهای استان و کشور و مسیرهای ترانزیتی جدید است، توسعه همه جانبه مرز ماهیرود در خراسان جنوبی و سهل گیری گمرک افغانستان در این مرز، باعث مطلوبیت این مرز شده، همچنین مرز میلک و محور چابهار- میلک در سیستان و بلوچستان در آینده نزدیک تبدیل به محور عمده صادراتی ایران به افغانستان خواهد شد بنابراین عمده بار ترانزیتی فعلی دوغارون به سمت این مرزها خواهد رفت. نزدیک شدن پاکستان به افغانستان و به نتیجه رسیدن مذاکرات داخلی افغانستان می تواند به افزایش امنیت در مسیرهای جایگزین داخلی این کشور و همچنین افزایش فضای رقابتی مرز دوغارون کمک کند و برای حفظ سهم فعلی اقتصادی ما باید خطرپذیر باشیم و با آینده نگری منطقی و اصولی ، بخشی از واحدهای خود را به مرز یا حتی داخل افغانستان منتقل کنیم. از این پس در این مرز باید هر اقدامی یک پیوست منطقی و واقع بینانه و به دور از شعارهای همیشگی داشته باشد و با مشورت بخش خصوصی سندی برای توسعه همه جانبه منطقه ویژه دوغارون تدوین شود. وی با اشاره به چالش های زیرساختی دوغارون نیز گفت: پیش نیازهایی برای ورود صنعت وجود دارد، مثلا جاده دوغارون به تایباد و توسعه این محور یکی از مهم ترین نیازهای فعلی است که باید به آن توجه داشت. نمی شود یک بیابان را به سرمایه گذار نشان بدهیم و بگوییم کارها روی دوش توست غلامعلی رخصت، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز گفت: تبادل اقتصادی و احترام متقابل همه همسایگان ما در استان مهم و تاثیرگذار است اما ماجرای افغانستان متفاوت و مهم تر است و ما باید این کشور را به طور  ویژه ببینیم و این طرح حتما می تواند آثار مثبتی را در ابعاد مختلف اقتصادی هردو کشور رقم بزند. وی افزود: با توجه به تغییرات نرخ ارز و قیمت فعلی آن، صنایع فعال خراسان همگی ظرفیت فعالیت در منطقه صفر مرزی را دارند و می توانند بازار خود را پیدا کنند اما صنایع نساجی، غذایی و پلاستیک و بسته بندی جزو مهم ترین دسته بندی های صنایع هستند که می توانند به راحتی در این منطقه فعالیت خود را گسترش دهند. رخصت با تاکید بر الزامات بخش دولتی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی تصریح کرد: بخش دولتی باید به سرعت زیرساخت ها و امکانات خدماتی لازم را برای توسعه صنعتی این منطقه فراهم کند و این طور نمی شود که یک زمین بیابان و برهوت را به سرمایه گذار نشان بدهیم و بگوییم همه کارها روی دوش خود توست، به هر حال امکانات و مشوق هایی برای بخش صنعتی مورد نیاز است که باید به همراه زیرساخت های اولیه آماده شود. وی همچنین اظهار کرد: مناطق ویژه و آزاد کشور امروز تبدیل به محل دلالی شده که کالاهای تکمیل شده با دلالی افراد تبادل می شود اما اگر بخواهیم در اقتصاد منطقه تاثیرگذار باشیم و به رشد واقعی صنایع کمک کنیم باید از این طرح مراقبت و آن را به اهل فن و کارشناسان اقتصادی خوش نام با همراهی بخش خصوصی واگذار کنیم تا در کمترین زمان ممکن بیشترین بهره وری را داشته باشیم .      سرمایه گذاری 2هزار میلیاردی سرخس برای فراوری گوگرد احمد صادقی گلمکانی، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس نیز درباره تصویب طرح جامع این منطقه اظهار کرد: طرح منطقه ویژه سرخس از 10 سال قبل تهیه و با سرمایه گذاری آستان قدس رضوی اجرایی شده بود و اتفاق جدیدی در کلیات طرح جامع منطقه رخ نداده است. وی افزود: منطقه ویژه اقتصادی سرخس هم اکنون 10 زون دارد که در جلسه اخیر مجوز افزایش آن به 11 زون دریافت شد و در مجموع 50 هکتار زمین به عنوان زون 11 به طرح افزوده شد. صادقی گلمکانی تاکید کرد: هدف از اضافه شدن این زون ایجاد کارخانه فراوری گوگرد در منطقه ویژه اقتصادی سرخس با سرمایه گذاری داخلی و خارجی شرکت های متقاضی و رشد صادراتی گوگرد در منطقه است که پیش بینی می شود برای این کار بیش از دوهزار میلیارد تومان سرمایه گذاری اولیه مورد نیاز است . وی همچنین گفت: آستان قدس رضوی قصد ساخت این کارخانه را ندارد اما امکانات و الزامات مورد نیاز طرح از جمله خدمات ، آب ، برق و گاز را در آینده نزدیک در اختیار قرار خواهد داد.