روزنامه وطن امروز
1399/11/12
بازی با اهرم تحریم
گروه سیاسی: مشاور جدید امنیت ملی آمریکا طی یک مراسم آنلاین در مؤسسه صلح ایالات متحده گفت: «ایران دارد هر چه بیشتر به داشتن مواد کافی برای شکافت هستهای نزدیک میشود». به گزارش «وطن امروز»، نکته مهم اظهارات جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا آنجاست که می‌گوید: «ما می‌خواهیم برخی عوامل و محدودیت‌ها را که در چند سال گذشته نادیده گرفته شده‌اند، دوباره بر برنامه هستهای [ایران] اعمال کنیم». سالیوان در این نشست که با حضور استفن هادلی و رابرت اوبراین، مشاوران امنیت ملی در دولت‌های جورج بوش و ترامپ، همچنین کاندولیزا رایس شصت‌و‌ششمین وزیر خارجه آمریکا برگزار شد، اظهار کرد: «اگر ما بتوانیم به دیپلماسی‌ای برگردیم که برنامه هستهای ایران را مهار می‌کند، این می‌تواند مبنایی برای تلاش‌های جهانی با مشارکت شریکان و متحدان منطقه‌ای و اروپایی برای پرداختن به سایر تهدیدهای مهم ایجاد کند». سالیوان با اشاره با اهداف و رویکرد منطقه‌ای دولت بایدن در قبال ایران گفت: برنامه هستهای ایران طی ۲ سال گذشته به طرز چشمگیری پیشرفت کرده است، آنها به طور قابل توجهی به سلاح هستهای نزدیک‌تر از زمان خروج دولت قبلی از برجام هستند. توانایی موشک‌های بالستیک آنها نیز به طرز چشمگیری پیشرفت کرده است. مشاور امنیت ملی آمریکا در ادامه با متهم کردن ایران به «حمایت از تروریسم در منطقه» افزود: حمایت مالی ایران از تروریسم در منطقه فروکش نکرده و در برخی مناطق نیز بیشتر شده است. حملات مستقیم آنها به شرکای منطقه‌ای آمریکا، حمایت از نیروهای نیابتی که هم در حمله به نیروهای آمریکایی و هم شرکای ما در منطقه جسورتر می‌شوند، ادامه دارد و این میراثی است که نصیب ما شده است. سالیوان ادامه داد: «نظر ما این است با بازگشت به دیپلماسی برنامه هستهای ایران را در محفظه‌ای قرار دهیم که بستری را برای ایجاد یک تلاش جهانی از جمله شرکا و متحدان در منطقه، اروپا و جاهای دیگر، برای برطرف کردن تهدیدهای مهم دیگر ایران ایجاد می‌کند. من قبلا به طور علنی گفته‌ام و تکرار خواهم کرد که ما مجبور خواهیم شد مساله موشک بالستیک، این تهدید مهم ایران را برطرف کنیم. مشاور بایدن افزود: ما باید رفتارهای بدخیم ایران در منطقه را نیز حل کنیم. از طرف دیگر سخنگوی کاخ سفید روز جمعه در نشست خبری خود گفت: واضح است برای پیشبرد دیپلماسی، ایران باید از مفاد توافق هستهای سال ۱۳۹۴ کاملا پیروی کند. جنیفر ساکی، درباره برنامه جو بایدن، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا، برای بازگشت به برجام گفت: «رئیس‌جمهوری معتقد است ایالات‌متحده باید از طریق دیپلماسی این محدودیت‌های هستهای (مندرج در برجام) را بلندمدت‌تر و مستحکم‌تر کند و به دیگر مسائل مورد نگرانی، از جمله برنامه موشکی ایران و فعالیت‌های منطقه‌ای آن نیز رسیدگی شود». اظهارات متعدد دولتمردان جدید دولت دموکرات آمریکا در شرایطی است که اگر این اظهارات بدون نام گوینده منتشر شود، کوچک‌ترین تفاوتی با ادعاهای ضد ایرانی ترامپ و پمپئو ندارد و اساسا قرار است سیاست خارجی دولت بایدن در مواجهه با ایران با اندکی تفاوت در تاکتیک‌ها و اتخاذ دیپلماسی هوشمند همان سیاست فشار ترامپ باشد. این اتفاق در مغایرت کامل با برخی ارزیابی‌های داخل کشور است که از شروع جریان انتخابات در آمریکا، تلاش می‌شد چهره‌ای متفاوت از سیاست‌های احتمالی بایدن ارائه دهد و هزینه‌های ایجادشده برای کشور را به ترامپیسم آمریکایی به عنوان رئیس‌جمهوری دیوانه و تاجرمسلک که از روابط بین‌الملل هیچ نمی‌داند تخفیف و تنزل دهد. بر این مبنا بود که رئیس‌جمهور حسن روحانی، مشکلات و بی‌تدبیری دولتش را به جنگ اقتصادی ترامپ پس از خروج از برجام گره زد و خواستار لعن و نفرین واشنگتن‌دی‌سی از سوی ملت ایران شد. رئیس‌جمهور در نهایت پس از انتخابات سوم نوامبر با خوشبینی نسبت به دولت آتی آمریکا، اظهار کرد: «چگونه برجام یک پایش شکسته شد؟ آن آدم کم‌سواد تاجرمسلک کاغذی را خط‌خطی کرد و گفت من از برجام خارج شدم، حالا نفر بعد یک کاغذ خوب بگذارد. اینکه چیزی نیست، این اصلا وقت نمی‌خواهد و به مذاکره نیازی ندارد و چیزی نمی‌خواهد». حالا تیم سیاست خارجی و امنیت ملی بایدن بخشی از کاغذ خوب مورد انتظار روحانی را در روزهای اخیر رونمایی کرده‌اند و خواستار همان چیزی هستند که ترامپ و پمپئو در پی آن بودند؛ یک توافق گسترده‌تر و جامع که علاوه بر ضمیمه کردن مسائل موشکی و منطقه‌ای ایران، بند غروب برنامه جامع مشترک اقدام را هم بردارد. حسن روحانی و محمدجواد ظریف که پس از بازگشت دموکرات‌ها به کاخ سفید بر این تصور بودند مسائل فی‌مابین ایران و آمریکا ریست شده و به تنظیمات کارخانه بازگشته است، پس از نخستین نشست خبری تونی بلینکن و رونمایی از بازگشت مشروط دولت جدید، با چهره متفاوتی از دولت بایدن روبه‌رو شدند. وزیر خارجه آمریکا در این رابطه تصریح کرد: «بایدن بسیار شفاف بوده؛ اگر ایران به پایبندی کامل به تعهدات خود ذیل برجام بازگردد، آمریکا نیز همان کار را می‌کند». بلینکن ادامه داد: «سپس، از آن به عنوان بستری برای ایجاد توافقی قوی‌تر و طولانی‌تر که دیگر مسائل مشکل‌زا در روابط با ایران را برطرف کند، با کمک متحدان خود استفاده می‌کنیم اما هنوز فاصله زیادی با آن نقطه داریم». وزیر خارجه دولت جدید آمریکا اضافه کرد: «ایران در چندین حوزه در تناقض با برجام است و مدتی طول می‌کشد اگر تصمیم بگیرند به تبعیت بازگردند و ما باید ابتدا راستی‌آزمایی کنیم که در حال تبعیت هستند». بلینکن تصریح کرد: «اگر ایران تصمیم بگیرد به پایبندی به برجام بازگردد، ما نیز تیم قدرتمندی از کارشناسان تشکیل خواهیم داد تا ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنیم». با توجه به شروط اعلامی واشنگتن درباره بازگشت مشروط دولت آمریکا به برجام -که تازه آن را هم اول منوط به بازگشت ایران به محدودیت‌های هستهای و سپس فرآیند راستی‌آزمایی تبعیت تهران از برجام کرده- طرف آمریکایی -که اعضای آن از معماران وضع تحریم‌های هوشمند علیه کشورمان هستند- هیچ صحبتی از انجام تعهدات دولت آمریکا به میان نمی‌آورد و می‌خواهد با اهرم تحریم‌ها که در زمان ترامپ مضاعف‌تر هم شد، ایران را در تنگنای بیشتری در امتیاز دادن و عقب‌نشینی بگذارد، این در حالی است که تهران صریحا اعلام کرده است شرط هرگونه بازگشتی به محدودیت‌های هستهای در ازای رفع تحریم‌ها خواهد بود. از جمله اینکه رهبر انقلاب مطالبه اصلی ایران را رفع تحریم‌ها عنوان و اظهار کردند ایران عجله و اصراری برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد. *** نسخه‌‌پیچی به ابوطالبی مشاور سابق رئیس‌جمهوری طی اظهاراتی عجیب گفت: زمان تغییرات اساسی و حرکت از ۱+۵ به دوجانبه فرارسیده است. این می‌تواند به مذاکره دوجانبه، گام برداشتن مرحله‌ای ۲ کشور و حل جامع و دوجانبه مشکلات تبدیل شود. حمید ابوطالبی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «برجام حاصل شرایطی اضطراری بود و نه تنها ایران، بلکه آمریکا هم آمادگی رسیدن به توافقی قطعی و جامع و تصویب آن در کنگره را نداشت، لذا طرفین به برنامه جامع اقدام مشترک رسیدند؛ برنامه‌ای وابسته به شرایط داخلی ۲ کشور و حاصل تمایل ایران و آمریکا در برابر کارشکنی برخی کشورهای ۱+۵ در مذاکره». وی تصریح کرد: «اینک نیز همان، برخی دنبال خودمختاری استراتژیک خود هستند و آمریکا هم باز نشان داده تمایل رسیدن به تفاهمی جامع با ایران را دارد، لذا زمان تغییرات اساسی و حرکت از ۱+۵ به دوجانبه فرارسیده است، این می‌تواند به مذاکره دوجانبه، گام برداشتن مرحله‌ای ۲ کشور و حل جامع و دوجانبه مشکلات تبدیل شود». این ادعاها در حالی است که پس از شکست تمام ارزیابی‌ها و وعده‌های مشعشع برجامی ابوطالبی و همراهانش در دولت به جای آنکه این عده از تحمیل هزینه‌ای سنگین به کشور عذرخواهی کنند، همچنان در قامت یک نظریه‌پرداز با اعتماد به نفس فراوان برای سیاست خارجی کشور نسخه می‌پیچند. مشاور پیشین رئیس‌جمهور البته هیچ کدام از این تغییرات اساسی را در زمان انعقاد برجام مطرح نمی‌کرد و ابوطالبی آن موقع نه از اضطرار، بلکه از فتح‌الفتوح برجام صحبت می‌کرد، حالا این دیپلمات و سیاستمدار ایرانی بدون آنکه به روی خودش بیاورد، می‌گوید از برجام عبور کنیم و به سوی توافق دوجانبه با آمریکا حرکت کنیم. گفتنی است ابوطالبی چندی قبل طی مطلبی آورده بود: آیا بازگشت طرفین به برجام، با توجه به اسنپبک و ساختار انتقال تحریم‌های دوجانبه و بین‌المللی کردن آن و ناتوانی آمریکا در لغو تمام تحریم‌ها و صرفا تعلیق برخی از آنها، به نفع ایران است، یا به نفع آمریکا؟ آیا فشاری است بر ایران یا بر آمریکا؟ آیا ابهام در وضعیت ایران است یا آمریکا؟ حمید ابوطالبی که حالا یادش افتاده در برجام چیزی به اسم مکانیزم ماشه یا اسنپبک وجود دارد باید توضیح دهد چگونه می‌توان با آمریکایی که به زعم او از لغو تمام تحریم‌ها ناتوان است، به یک توافق جامع و دوجانبه رسید؟
