مسیر لایحه بودجه پس از برگشت خوردن

 روز گذشته مجلس به کلیات لایحه بودجه 1400 رای منفی داد تا در عمل لایحه بودجه به دولت برگردد. اکنون یا دولت، لایحه بودجه اصلاح شده ای را به مجلس می فرستد  یا لایحه بودجه چند دوازدهم تدوین می کند که به عنوان مثال برای 3 ماه نخست سال بعد، بودجه در سقف منابع و مصارف 3 ماه نخست امسال با درصدی افزایش تنظیم می شود.البته یک فرض دیگر هم متصور است و آن این که همین لایحه رد شده طی توافقاتی دوباره در تلفیق دچار تغییراتی شود و به صحن بازگردد. در این میان اشاره به چند نکته درباره رای مجلس و واکنش دولت ضروری است: 1 - واضح بود که اختلاف دولت و مجلس بر سر بودجه جدی است و رای امروز نشان می دهد که اختلافات در جلسات مشترک حل نشده است. پیام سیاسی این اختلاف که روزهای گذشته از تریبون های رسمی بیان می‌شد، مشخص است. 2- دولت به صراحت از رد لایحه بودجه استقبال کرده است، چرا که با رای مثبت، عملا مجلس مصوبات تلفیق را مورد بررسی قرار می داد و دولت نیز با این مصوبات مخالف بود. لذا عملا صحبت های تقابلی نوبخت بر رای منفی نمایندگان موثر بود. 3- مخالفان بودجه، اصلاحات تلفیق را برای اصلاح بودجه کافی نمی دانستند و از جمله معتقد بودند که تلفیق نتوانسته است، جلوی رشد شدید هزینه های جاری را بگیرد و بخشی از درآمدهای موهوم را در بودجه باقی گذاشته است. 4- دیگر دغدغه مخالفان بودجه این بود که با وجود مخالفت دولت با مصوبات تلفیق، در صورت رای مثبت مجلس، چه ضمانتی است که دولت چیزی را که قبول ندارد، اجرا کند یا به نحو درست اجرا کند. اکنون به احتمال زیاد باید منتظر بودجه چند دوازدهم بود تا در عمل سال آینده لایحه بودجه اصلاح شود. این مسئله یک فرصت و یک آسیب به همراه دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. فرصت، امکان تدوین بودجه‌ای بهتر با رفع اشکالات قبلی از جمله کاهش وابستگی به نفت، تعیین تکلیف ارز 4200، کنترل درآمدهای موهومی و جلوگیری از رشد بی رویه هزینه های جاری است.  در نقطه مقابل، تهدید اصلی ماجرا، موکول شدن بودجه به زمانی است که کشور درگیر انتخابات ریاست جمهوری است و اصلاحات بودجه‌ای ممکن است در لابه لای انتخابات ذبح شود. اکنون میراث تلخی از اصلاحات بودجه ای انجام نشده روی دست دولت و مجلس است.  واقعیت این است که اصلاحات اساسی در بودجه را نمی توان به تاخیر انداخت. ارز 4200 که به تعبیر رئیس کل بانک مرکزی 7 هزار تومان گران‌تر در بازار تبدیل به کالاهای اساسی می شود، نیاز به تدبیری دارد که فردا دیرتر از امروز است. مهار رشد هزینه های جاری، زیان هنگفت صندوق بازنشستگی دولت و دیگر معضلات بودجه ای پیش روست.  در نقطه مقابل امید به درآمدزایی از پایه های مالیاتی جدید و جلوگیری از فرارهای مالیاتی و همچنین مولدسازی دارایی های هنگفت دولت، دیگر جنبه امیدآفرینی است که می توان به وسیله آن ها بودجه را از کسری نجات داد ولی این اصلاحات زمانی نتیجه می دهد که دولت نیز پای کار اصلاح بیاید و مجلس به همراهی دولت برای اصلاحات بودجه ای اعتماد کند.