روزنامه آفتاب یزد
1399/11/19
دست و پای سعودی‌ها از منطقه جمع میشود؟
رفتنِ ترامپ برای خاندان سلمان کابوس بود؛ کابوسی که اندک اندک روی ناخوش خود را نمایان ساخته است. محمدعلی بصیری تحلیلگر مسائلسیاسی بین‌الملل معتقد است؛ در حمایت آمریکا از عربستان هیچ تغییری ایجاد نخواهد شد اما در این که بایدن همچنان به حاکمان فعلی اعتماد داشته باشد باید با دیده ی تردید نگریست. تعلیق موقت فروش سلاح به ریاض و امارات، امکان خارج کردن انصارالله یمن از لیست گروه‌های تروریستی و به کنگره فرستادن پرونده ی محرمانه ی جمال خاشقجی، از آن دست نشانه‌هایی است که محمد بن سلمان را از خواب و خوراک انداخته است
آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: یک استاد روابط بین‌الملل در گفتگو با آفتاب یزد ضمن کنکاشی در رفتار و راهبردهای ایالات متحده ی آمریکا در قبال ریاض، ضمن برشمردن گزینه‌های محتمل می‌گوید: «بایدن همزمان میزان وفاداری و توان سیاسیِ خانواده ی سلمان در همراهی با سیاست‌های ایالات متحده ی آمریکا را محک می‌زند و پالس‌هایی روشن و آشکار، اپوزیسیون داخلی و خارجی عربستان را نیز زیر ذره بین قرار می‌دهد که اگر نتوانست با سلمان و خاندان او ادامه دهد از بین مخالفان تیمی خبره را برگزیند و همین مسئله به ما می‌گوید عربستان از تغییر در ساختار قدرت تا منزوی شدن را پیش‌روی خود می‌بیند.»
> تعهد آمریکا به همکاری یا چرخشی محسوس؟!
عادل الجبیر، سخنرانی اخیر جو بایدن را تاکیدی دوباره بر تعهد ایالات متحده آمریکا برای همکاری با «دوستان و متحدان» برای حل اختلاف‌ها دانست. وزیر دولت عربستان سعودی در امور خارجه، روز جمعه ۱۷ بهمن ماه، به شبکه تلویزیونی دولتی الاخباریه در آن کشور، همچنین گفت: «پادشاهی عربستان سعودی مشتاقانه منتظر همکاری با دولت ایالات متحده آمریکا برای پایان دادن به درگیری‌ها و مواجهه با چالش‌ها است.» جبیر با انتشار همین سخنان در حساب توییتر خود، سخنرانی بایدن را «تاریخی» خواند.
بایدن، یک روز قبل ـ پنجشنبه 16 بهمن ـ با اعلام توقف حمایت ایالات متحده آمریکا از ائتلاف نظامی تحت رهبری عربستان سعودی در یمن، خواستار پایان یافتن جنگ یمن شد، اما درضمن اعلام کرد که آمریکا کمک به عربستان سعودی برای دفاع از حاکمیت، تمامیت ارضی و مردمش را ادامه خواهد داد. پیش‌تر وزارت خارجه عربستان سعودی با انتشار بیانیه‌ای از تعهد بایدن برای کمک به عربستان سعودی در دفاع از خود و همچنین تعهد واشینگتن به راه‌حل دیپلماتیک در یمن استقبال کرد. شاهزاده فیصل بن‌فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی نیز اعلام کرد: «عربستان سعودی از تعهد آمریکا به همکاری برای دفاع از امنیت و حاکمیت ارضی عربستان استقبال می‌کند.»
> آمریکا حوثی‌های یمن را از فهرست تروریستی خارج می‌کند
یک مقام وزارت خارجه آمریکا می‌گوید آنتونی بلینکن، وزیر خارج جدید این کشور، به کنگره آمریکا خبر داده که بنا دارد حوثی‌های یمن را از فهرست تروریستی این کشور خارج کند. مایک پومپئو، وزیرخارجه سابق آمریکا، در آخرین روز کاری خود در واشنگتن، ۱۹ژانویه، از افزدون نام این گروه به فهرست تروریستی وزارت خارجه خبر داده بود. تصمیمی که با واکنش سازمان ملل متحد و نهادهای بشردوستانه روبرو شده بود. این گروه‌ها که می‌گویند بدترین فاجعه انسانی قرن در یمن شکل گرفته، نسبت به محدودیت‌های این تصمیم آقای پومپئو برای ارسال غذا و اقلام انساندوستانه به یمن ابراز نگرانی عمیق کرده بودند. وزارت خارجه آمریکا که تنها دو هفته از استقرار تیم جدید در راس آن می‌گذرد، هفته گذشته هم اعلام کرد تحریم‌های حوثی‌های یمن را با هدف فراهم کردن راه ارسال کمک‌های انساندوستانه به این کشور، موقتا تا ۲۶ فوریه
تعلیق کرده است.
> پایان همکاری اطلاعاتی آمریکا با عربستان در جنگ یمن
سخنگوی وزارت دفاع آمریکا(پنتاگون) در سخنانی مدعی پایان حمایت اطلاعاتی واشنگتن از عربستان در جنگ یمن شد. به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری آناتولی، جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا(پنتاگون) در سخنانی درباره جزئیات تصمیم دولت جو بایدن، رئیس جمهوری این کشور درباره توقف حمایت از عربستان و امارات در جنگ علیه یمن اظهار کرد: طبق دستور رئیس جمهور وزارت دفاع آمریکا تمامی حمایت‌های غیر نظامی از جمله اطلاعاتی، برخی مشاوره‌ها و پشتیبانی تاکتیکی از عربستان در جنگ یمن را متوقف کرده است.وی افزود: عربستان همچنان شریک آمریکا است و دستورات بایدن تنها مربوط به جنگ یمن است.کربی همچنین گفت که کشورش به بازنگری در حمایتش از عربستان ادامه خواهد داد.وی همچنین جمعه در سخنانی تاکید کرد: ما به کمک به عربستان و دیگر شرکایمان در منطقه خلیج (فارس) برای دفاع از مرزهایشان پایبندیم. سخنگوی پنتاگون تصریح کرد: تصمیم توقف حمایت از عربستان در جنگ یمن بر تلاش‌ها بر مقابله با القاعده و داعش در یمن و شبه جزیره عربستان تاثیر نخواهد گذاشت.
> کاخ سفید گزارش قتل خاشقجی را به کنگره می‌دهد
کاخ سفید اعلام کرد که گزارش اطلاعاتی مربوط به ترور جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد سعودی را در اختیار کنگره قرار می‌دهد. به گزارش ایسنا، به نقل از روسیا الیوم، جین ساکی، سخنگوی کاخ سفید با «وحشتناک» توصیف کردن جنایت ترور جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی تاکید کرد که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا گزارش اطلاعاتی مربوط به این جنایت را در اختیار کنگره خواهد گذاشت. وی اما زمان این کار و جزئیات بیشتر در این باره را اعلام نکرد و تنها گفت این گزارش با شفافیت کامل منتشر خواهد شد. ساکی در کنفرانسی مطبوعاتی در کاخ سفید اعلام کرد که ایالات متحده از عربستان انتظار دارد زندانیان سیاسی را فورا آزاد و برای بهبود وضعیت حقوق بشر در این کشور تلاش کند. وی گفت که این درخواست شامل فعالان حقوق زن و زنان زندانی میشود. پیش‌از این، اوریل هینس، نامزد بایدن برای مدیر اطلاعات ملی امریکا وعده داده بود که گزارش اطلاعاتی درباره این جنایت را از حالت محرمانه خارج و به کنگره تقدیم کند. بایدن نیز در زمان تبلیغات انتخاباتی‌اش نسبت به این مسئله متعهد شده بود. دولت ترامپ این گزارش را محرمانه نگاه داشته بود. لازم به ذکر است جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی منتقد نظام حاکم در ۲۰۱۹ در کنسولگری عربستان در استانبول به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسید.
> آمریکا نگران قدرتمندتر شدن چین است!
عربستانی‌ها هرچقدر که خوشبین باشند رخدادها چندان نمی‌تواند خوشایند حاکمان ریاض باشد. محمد علی بصیری در پاسخ به چرخش‌های احتمالی آمریکا در خاورمیانه و ایجاد تغییراتی گسترده در مواجهه با عربستان با تاکید بر این نکته که ریاض مسئله ی واشنگتن نیست خاطرنشان می‌کند: مسئله‌ای که در این تحولات وجود دارد این است که در کل، آمریکا از قدرتمند شدن چین در یک دهه گذشته و احتمالا دهه آینده واهمه دارد و به همین دلیل به جای معطوف شدن به مسائل خاورمیانه به سمت شرق نگاه دارد و فرقی هم بین دموکرات و جمهوری خواه در این زمینه وجود ندارد.
> عربستان، کشتی ترک خورده
وی می‌افزاید: لازمه کاهش حضور در خاورمیانه این است که این نقش به متحدین واگذار شود. نگاه دموکرات‌ها به متحدین نسبت به نگاهی که جمهوری‌خواهان به متحدین دارند فرق دارد یعنی دموکرات‌ها به دلیل اینکه بیشتر به دنبال ترویج دموکراسی هستند و چندجانبه‌گرایی و استفاده از نهادهای بین‌المللی برای حل معضلات بین‌الملل و منطقه در راس شعارهایشان است به دنبال متحدینی هستند که بتوانند در دراز مدت روی آنها حساب کنند و دارای حداقل ارزش‌های دموکرات‌ها باشد و در ذیل اولویت‌های دموکرات‌ها بتواند به نوعی ثبات و پایداری رسد و منافع آمریکا را در کنار این ثبات و پایداری حفاظت کند که اگر این فرضیات را بپذیریم باید اذعان به این مهم داشته باشیم که وضعیت عربستان و شخص بن سلمان عملا مترادف با استراتژی دموکرات‌ها از جمله آقای بایدن نیست و به سان یک کشتی ترک خورده در یک دریای طوفانی است.
این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در ادامه ی بررسی نوع و شیوه ی دموکرات‌ها در برخورد با حاکمان فعلی عربستان سعودی خاطرنشان می‌کند: شاید جمهوری خواهان روی مسائل دموکراسی چشم می‌بستند اما دموکرات‌ها آن را برنمی تابند و ریسک می‌دانند.
> تغییرات کنترل شده مد نظر دموکرات‌ها است
بصیری تاکید می‌کند: معتقدم دموکرات‌ها بر اساس تجاربی که در تونس با بن علی، در مصر با حسنی مبارک و در ایران با شاه ایران در چند دهه گذشته در منطقه داشتند در تلاش خواهند بود که با ابزارهایی که در اختیار دارند تغییرات کنترل شده و در مسیر اهداف خود در دولت‌های متحد ایجاد کنند. بنابراین برنامه سیاست خارجی که آقای بایدن در قبال چین، روسیه و بحران‌های منطقه‌ای مثل یمن اعلام کرد این است که با دیپلماسی حداکثری، با چندجانبه‌گرایی، با نهادگرایی و با تحولات دموکراتیک عربستان را به آن سمت سوق دهد و کارهایی که عربستان انجام داده است مثل عادی کردن رابطه با قطر و رایزنی با کشورهای واسط مثل فرانسه و روسیه در ارتباط با ایران مقدماتی است که به استقبال بایدن بروند. آنها می‌دانند که خود را باید با سیاست‌های بایدن وفق دهند و اگر نه یا باید کنار روند و جای خود را به رقبایی مثل شاهزاده بن نایف بدهند که مخالف بن سلمان است و آنها تحمل نمی‌کنند یا اینکه تغییرات قابل قبولی از لحاظ ارزش‌ها و اصول دموکرات‌ها انجام دهند تا بتوانند با دموکرات‌ها تعامل کنند. چون دولت عربستان یک دولت ضعیف و تبعی در سیاست خارجه است با تغییر دولت‌ها در آمریکا سیاست‌های آنها نیز تغییر می‌کند و تغییراتی که شاهدیم در همین راستا است.
> اصل حمایت از امنیت و ساختار عربستان تغییر ناپذیر است
این تحلیلگر مسائل سیاسی با جدا کردن حمایت از امنیت و ساختار عربستان و حمایت از آل سلمان تاکید می‌کند:اصل حمایت از امنیت و ساختار عربستان یک مقوله است و اصل حمایت از جریانی که فعلا در دستگاه سلطنتی و سیاست خارجی عربستان حاکم شده بحث دیگری است. هر دو حزب و هر دو کاندیدا از جمله بایدن استراتژی‌شان حفظ امنیت عربستان -به دلیل منافع سرشاری که از این کشور داشتند- است. بنابراین اگر مطرح میشود که صحبت‌های بایدن در راستای حمایت عربستان است در کلیت درست می‌گویند ولی این به معنای تایید همه سیاست‌های بن سلمان و تندروی‌های چند سال اخیر وی نیست.
وی ضمن رد ادعاهای فرحان و عادل الجبیر که بایدن همچنان از سلمان و فرزندش حمایت خواهد کرد ادامه می‌دهد: بایدن با این شعارهایش کلیت امنیت عربستان را رها نمی‌کند کما اینکه الان در حال اضافه کردن پایگاه‌هایی در دریای سرخ برای تامین امنیت از هجوم‌هایی که حوثی‌ها می‌کنند می‌باشد. اما خواسته‌های بایدن نسبت به ترامپ این است که این وضعیت تندروی و نقض‌کننده حداکثر حقوق بشری و سرکوبگری مخالفان در وضعیت ادامه‌دار نباشد. اگر بتوانند با این تهدیدات به نقطه مطلوب برسند که می‌توانند همچنان در قدرت بمانند. اما اگر چنین نشود این جریان به‌راحتی توسط کودتا کنار گذاشته خواهد شد. بنابراین باید منتظر بود تا ببینیم در آینده کدام از این دو حالت رخ خواهد داد.
> عربستان فاقد قدرت مانوری است که ترکیه در اختیار دارد
نکته ی بعدی که بسیار مهم است تجربه ی اردوغان در مواجهه با سیاست‌های چندگانه ی ایالات متحده ی آمریکا است مسئله‌ای که کمک می‌کند به این مسئله بیاندیشیم که عربستان شاید بتواند در چانه‌زنی با ایالات متحده ی آمریکا به برخی خواسته‌های خود جامعه عمل بپوشاند.
> عربستان می‌تواند با حمایت از تروریسم برای خود فرصت بخرد؟
در این باره محمد علی بصیری استان دانشگاه اصفهان به آفتاب یزد می‌گوید: بعید می‌دانم. قدرت مانور ترکیه در برابر فشارهایی که اتحادیه اروپا و آمریکا به آن وارد می‌کنند و گردش به سمت روسیه یا حوزه‌های اطراف به عنوان ابزار فشار قابل قیاس با عربستان نیست چون ترکیه وارث یک امپراطوری عثمانی است یعنی هم حوزه‌های نفوذ فرهنگی دارد هم جمعیتی-نژادی و هم توان مانور نظامی و اقتصادی. بنابراین شاید عربستان حس چانه زنی بگیرد ولی آن چنان تاثیرگذاری نمی‌تواند داشته باشد. البته نباید فراموش کرد استفاده از ابزارهایی مثل تروریسم و افراطی گری در اهداف مشترک آمریکا، عربستان و دیگر متحدین استفاده میشود اما شدت و حدت استفاده آن ممکن است تغییر کند. اما اینکه عربستان با این مسئله بخواهد چانه‌زنی کند و حرف خود را به کرسی نشاند و بایدن کوتاه آید چنین توان و وسعی را نخواهد داشت و اینکه بایدن هم همه ابزارها را قلع و قمع کند و یک دولت دموکراتیک همگرای حقوق بشری در عربستان روی کار آید این هم در سیاست کلان آمریکا نیست. بنابراین، این چانه‌زنی‌ها از طرف عربستان محدود است و عمدتا تغییر مورد خاص آمریکایی‌ها را دوره‌ای که دولت جدید می‌آید در سیاست
خارجی‌اش می‌دهد.
> ممکن است در یک دوره کوتاه عربستان در منطقه منزوی شود؟
بصیری امکان منزوی شدن عربستانی‌ها را رد نکرده می‌گوید هرچیزی ممکن است. وی تاکید می‌کند: با کاهش حمایت‌هایی که بایدن اکنون نشان می‌دهد مثل متوقف کردن فروش سلاح و مواردی از این دست، قطعا دست و پای عربستان در برخی مسائل کوتاه میشود و این می‌تواند سیاست فعال مداخله‌گری آنها را برای مدتی به حالت خلسه و انزوا برد. سیاست بایدن محک زدن مخالفین بن‌سلمان هم می‌تواند باشد در عین حال که چانه‌زنی با حکام فعلی ریاض را در دستور کار باقی نگاه می‌دارد.
سایر اخبار این روزنامه
دست و پای سعودی‌ها از منطقه جمع میشود؟
شهردار تهران: حاکمیت باید برای حمل و نقل عمومی هزینه کند
لطفا شفاف باشید تا اعتماد برگردد
محمد علی ابطحی و عبدالرضاداوری در گفتگو با آفتاب یزد ادعای قوچانی را رد کردند:
قالیباف با پوتین دیدار نمی‌کند
برچسب «سلطان موز» به من نمی‌چسبد
دل وریا غفوری از کجا پر بود؟
سفر حیثیتی آقای رئیس
ضرورت رویکرد تعاملی نهادی کنش‌گران نظام وکالت
آسیب‌های اجتماعی در فیلم‌های جشنواره فیلم فجر
انتخابات و اعتبار اجتماعی
اقتصاد وخودکشی
کرونا کشنده‌تر نشده است
