تنهایی «ولیعهد» در گرداب جنگ یمن

زهره صفاری/ پس از گذشت حدود دو هفته از حضور «جو بایدن» در کاخ سفید سرانجام وعده توقف فروش تسلیحات به عربستان عملی شد و رئیس جمهوری جدید امریکا، فرمانی را امضا کرد که «دونالد ترامپ» مشتاقانه به دنبال تقویت آن بود. این تصمیم تعلیق دو معامله فروش مهمات نظامی به عربستان به ارزش ۷۶۸ میلیون دلار بود. اما این تنها شگفتانه «بایدن» برای خاندان سعودی و بویژه محمد بن سلمان نبود، چراکه قرار است اسرار پرونده سر به مهر مانده قتل «جمال خاشقجی» نیز بزودی در صحن کنگره افشا شود. اتفاقی که بدون شک تبعات خوشایندی برای ولیعهد جوان سعودی نخواهد داشت.به گزارش «نیویورک تایمز»، «جو بایدن» در نخستین سخنرانی سیاست خارجی‌اش، پایان حمایت امریکا از عربستان در جنگ یمن را با توقف فروش تسلیحات به سعودی‌ها اعلام کرد. به‌واقع آنها از ماه گذشته با تعلیق قرارداد فروش تسلیحات به عربستان که با مخالفت شدید کنگره همراه شد، کار را کلید زدند و حالا قرار است به فرمان رئیس جمهور علاوه بر تسلیحات هرگونه کمک اطلاعاتی و حمایت لجستیک به عربستان (در ارتباط با جنگ یمن) نیز خاتمه یابد. این در حالی است که محمد البخیتی، عضو شورای سیاسی انصارالله در سخنانی تأکید کرده است: «منتظر عمل امریکا هستیم نه حرف‌هایش.» در همین ارتباط محمد علی الحوثی، عضو شورای عالی سیاسی انصارالله یمن نیز گفت: «آنچه عربستان و امارات انجام دادند تروریسم به معنای واقعی آن است. اما ما از آنها بیمی نداریم و آماده تداوم بیشتر این جنگ هستیم. با این وجود ما موافق صلح هستیم و تمامی مسائل را می‌توان از طریق مذاکرات صلح حل و فصل کرد.»به باور تحلیلگران «بروکینگز»، جنگ یمن بیش از سعودی‌ها، جنگ امریکا است چراکه عربستان به این بهانه، به منبع درآمدی هنگفت برای خرید تسلیحات و سرازیر کردن پول به جیب امریکا بدل شده بود. تحقیقات مؤسسه صلح بین‌المللی «استکهلم» نشان می‌دهد عربستان در فاصله سال‌های 2015 تا 2019، یا به عبارتی 5 سال اول جنگ یمن بزرگ‌ترین وارد کننده تسلیحات جهان بوده و میزان واردات سلاح در این کشور 130 درصد افزایش را نشان می‌دهد. در این میان با وجودی که امریکا و انگلیس در ظاهر بارها نسبت به مداخلات نظامی عربستان در یمن ابراز نگرانی داشتند اما هرگز از صادرات سلاح به سعودی‌ها خودداری نکردند؛ به‌طوری که بنابر آمارهای منتشر شده 73 درصد تسلیحات وارداتی عربستان از امریکا و 13 درصد آن از انگلیس انجام می‌شد. به عبارتی می‌توان گفت اگر درآمد امریکا از فروش تسلیحات به عربستان 5 سال قبل از جنگ 3 میلیارد دلار بود، این رقم در فاصله سال‌های 2015 تا 2020 به 64.1 میلیارد دلار رسیده بود یعنی به طور تقریبی10.7 میلیارد دلار در هر سال.
«باراک اوباما» در آغاز سال 2015 با کاهش حمایت‌های نظامی، دیپلماتیک و اطلاعاتی از سعودی‌ها، جنگ با یمن را به شرایطی آرام رساند اما «دونالد ترامپ» مشتاق این جنگ بود و«مایک پمپئو» وزیر خارجه او نیز سعودی‌ها را به برد در این نبرد متقاعد کرده بود. اما این سیر با اتمام دوران «ترامپ» و آغاز عصر «بایدن» با یک عقبگرد چند ساله بار دیگر به تکرار سیاست‌های «باراک اوباما» در قبال عربستان نزدیک شد.
در این میان عربستان نیز که پس از سال‌ها جنگ بی‌حاصل و صرف هزینه‌های گزاف به دنبال راهکاری آبرومندانه برای خروج از بحران می‌گردد، با استقبال از فرمان «بایدن» نسبت به راهکار دیپلماتیک حل منازعات و آغاز همکاری‌های جدید با امریکا ابراز امیدواری کرد. این در حالی است که به نوشته «میدل ایست آی»، «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه «بایدن» نیز با اعلام عربستان به عنوان یک شریک مهم، همه راه‌ها را نبسته و بر تداوم همکاری با ریاض تأکید داشته است.
گام بعدی بایدن برای به اثبات رساندن ادعاهایش در حمایت از مردم یمن حذف انصارالله از فهرست تروریسم است که پیشتر وعده آن را داده بود و دیروز نیز استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل با استقبال از این تصمیم ، آن را کمکی به امدادرسانی گسترده به میلیون‌ها یمنی نیازمند کمک‌های بشردوستانه دانست. در همین حال به نوشته خبرگزاری چند رسانه‌ای جنوب آسیا، «جان کربی» سخنگوی پنتاگون تأکید کرد: «با وجود دستورات اخیر ما به کمک به عربستان و دیگر شرکایمان در خلیج فارس در دفاع از مرزهایشان پایبندیم و تلاش‌ها برای مقابله با القاعده و داعش در یمن و عربستان کاهش نخواهد داشت.»


افشای اسناد جدید از قتل خاشقچی
به باور تحلیلگران «جو بایدن» برای اینکه به وعده‌های خود عمل کرده و در تداوم روابط خود با عربستان سعودی به عنوان یک هم‌پیمان مهم، شریک جنایات آن نشود علاوه بر پایان جنگ یمن باید راهی را در پیش می‌گرفت که بتواند ثابت کند دولت او «محمد بن سلمان» را به عنوان پادشاه بعدی عربستان حمایت نمی‌کند.
در این میان به نوشته «میدل ایست آی»، افشای اسناد محرمانه دولت «ترامپ» از قتل «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار و منتقد عربستانی آسان‌ترین راهکار به نظر می‌رسید. با همین رویکرد نیز «آوریل هاینتز»، رئیس اطلاعات ملی امریکا در بیانیه‌ای از ارائه گزارش سازمان سیا در این باره به کنگره خبر داد. ناظران معتقدند گام بعدی «بایدن» درخواست بررسی از سوی سازمان ملل و اعلام تحریم علیه عاملان این جنایت هولناک است. به گزارش «آناتولی»، «جن پسکی»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا در نشست خبری کاخ سفید گفت: «گزارش جامع سازمان اطلاعات امریکا درباره پرونده این قتل بزودی به کنگره ارائه خواهد شد.  این جنایت جرم وحشتناکی است بنابراین جزئیات آن با شفافیت کامل به کنگره داده می‌شود. این، یک قانون است و ما پیگیر آن هستیم. همچنین امیدواریم عربستان نیز به مسائل حقوق بشری خود سر و سامانی داده و زندانیان سیاسی را آزاد کند.»
اما آتش این افشاگری بیش از هرکس دامان «محمد بن سلمان» را به عنوان طراح اصلی این جنایت خواهد گرفت. این در حالی است که به نوشته «استار» در حال حاضر ولیعهد جوان متهم ردیف اول پرونده ترور نافرجام «سعد الجبری» افسر اطلاعاتی سابق عربستان در کانادا نیز به شمار می‌رود.