گام های بلند توسعه

به گزارش خراسان رضوی، با نگاهی گذرا به مجموعه اقدامات و تلاش‌هایی که در جهت محرومیت‌زدایی و پیشرفت کشور در عرصه‌های مختلف در طول حیات پربرکت نظام جمهوری اسلامی صورت گرفته است و مقایسه وضعیت کشور با قبل از پیروزی انقلاب ، هر ناظر منصفی به حرکت پیگیر و مستمر انقلاب اسلامی در راستای محرومیت‌زدایی از چهره کشور و تحقق کشوری توسعه‌یافته اذعان خواهد  کرد به‌ویژه اگر بدانیم که این اقدامات و پیشرفت‌ها با وجود دشمنی‌ها و کارشکنی‌های قدرت‌های بزرگ و تحمیل جنگ و تحریم‌ها صورت گرفته است. خراسان رضوی با وسعت ۱۱۸ هزار و ۸۵۱ کیلومترمربع معادل 7 درصد مساحت کل کشور شامل ۳۳ شهرستان، ۷۵ بخش، ۷۸ شهر و دو هزار و ۵۴۰ روستا، با 8.1 درصد جمعیت کشور از شش میلیون و ۴۳۴ هزار و ۵۰۱ نفر جمعیت در قالب  دو میلیون و ۴۵۰ هزار و ۹۱۶ خانوار برخوردار است و یک‌میلیون و ۷۳۳ هزار نفر از جمعیت این استان در روستاها سکونت دارند. بر اساس آمار سال 1398 ،استان خراسان رضوی با بیش از یک‌میلیون و 770 هزار نفر جمعیت ، بیشترین جمعیت روستایی را در بین استان‌های کشور داراست. این استان با 3281 روستای دارای سکنه و 2596 روستای بالای 20 خانوار جمعیت حدود 8.5  درصد روستاهای بالای 20 خانوار جمعیت کشور را شامل می‌شود. از نقطه‌نظر وضعیت محرومیت‌زدایی مقایسه برخی شاخص‌ها در بخش‌های آموزشی، بهداشتی، زیرساختی، صنعتی و کشاورزی در پیش و بعد از انقلاب بیانگر انجام اقدامات شگرفی در چهار دهه اخیر در سطح استان است که در این گزارش به تعدادی از این شاخص‌ها اشاره می‌شود.   حوزه آموزش در سال 1355 درصد باسوادی جمعیت شش ساله و بالاتر استان برابر با 40 درصد و در مناطق شهری برابر با 61  درصد و در مناطق روستایی 27 درصد بوده است. درصد باسوادی پس از گذشت 40 سال در استان در سال 95 حدود 1 / 89 درصد افزایش‌یافته است. درصد باسوادی زنان در سال  95 برابر با 2 / 86  درصد و مردان برابر با 9 / 91 درصد و درصد باسوادی در مناطق شهری برابر با 92 درصد و در مناطق روستایی 1 / 81 درصد بوده است . تعداد کل دانش آموزان استان طی سال‌های 57 تا 98 حدود 1 / 2 برابر افزایش داشته است. تعداد دانش آموزان دختر استان نیز طی دوره یادشده بیش از 9 / 2 برابر شده است. سهم دختران از کل دانش آموزان از 2 / 35 درصد در سال 57 به 7 / 48 درصد در سال 98 ارتقا یافته است. فرهنگ و هنر تعداد کتابخانه‌های تحت نظارت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در استان خراسان در سال 57 ، 47 کتابخانه با ظرفیت 192 هزار جلد کتاب بوده که در پایان سال 98 به 1300 کتابخانه با  2 هزار و ۱۳۰ جلد کتاب رسیده است. حوزه بهداشت و سلامت بر اساس گزارش دفتر برنامه توسعه سازمان ملل، میزان امید به زندگی ایرانی‌ها قبل از پیروزی انقلاب 54 سال بوده که این رقم در آخرین گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۶ به بیش از ۷۵٫۶ سال رسیده است که رشد حدود ۲۲ سال را در حوزه امید به زندگی ایرانیان نشان می‌دهد. بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران طی چهار دهه اخیر به لحاظ رشد امید به زندگی جزو 10 کشور اول دنیا بین حدود 190 کشور بوده است، یعنی 180 کشور از ایران عقب‌ترند. رتبه جهانی ایران در شاخص امید به زندگی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 143 بوده که این رتبه هم اکنون به 61 ارتقا یافته، به عبارتی ایران در این چهار دهه از ۸۲ کشور دنیا پیشی گرفته است.در سال  57در مناطق روستایی استان خراسان رضوی 23 خانه بهداشت فعال بود که این تعداد در سال  99به 737 خانه بهداشت فعال رسیده است .همچنین تعداد مراکز جامع سلامت خدمات روستایی در سال 57 تنها 30 مرکز بود که   هم اکنون به 105 مرکز و پایگاه‌ های بهداشتی نیز از 54 واحد به 350 واحد افزایش‌یافته است.تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی حضور دندان‌پزشکان در مناطق روستایی بسیار کم‌رنگ بود و تنها 15 واحد دندان‌پزشکی در آن مناطق حضور داشت اما هم اکنون در 123 مرکز جامع سلامت روستایی دندان‌پزشک حضور دارد و به روستاییان خدمات ارائه می‌دهد.در سال 63 بحث حضور بهورز در مناطق روستایی مطرح و به اجرا درآمد که بر این اساس، برنامه مراقبت‌های بهداشتی اولیه در روستاها اجرایی شده و انقلاب بزرگی در حوزه بهداشت و ارتقای شاخص‌های بهداشت در مناطق روستایی ایجاد شد.میزان مرگ‌ومیر مادران باردار تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی 240 مورد در هر 100 هزار نفر بود که این رقم هم اکنون به  18.8درصد در هر 100 هزار نفر رسیده است. میزان مرگ‌ومیر نوزادان در هر یک هزار تولد زنده 40 مورد بود که امروزه به 8.8 درصد کاهش‌یافته است. همچنین میزان مرگ‌ومیر کودکان زیر یک سال 111 مورد در یک هزار تولد بود که این میزان هم اکنون به 13.09مورد کاهش‌یافته است.میزان مرگ کودکان زیر پنج سال 119 مورد در هر یک هزار نفر بود که این میزان نیز به 15.5 درصد کاهش‌یافته است .همچنین درصد پوشش ایمن‌سازی واکسیناسیون از 43 درصد در سال 57 به  100 درصد در سال  99رسیده است. توسعه حوزه ورزش  تعداد اماکن ورزشی روباز در خراسان رضوی از هفت مکان پیش از انقلاب اسلامی هم‌اینک به ۳۷۱ مکان ورزشی روباز رسیده  و تعداد اماکن ورزشی مسقف از ۱۰ مکان به ۴۵۰ فضای ورزشی مسقف افزایش‌یافته است. 98 درصد روستاهای بالای 20 خانوار جمعیت  استان دارای طرح هادی‌اند هم اکنون 2544 روستای واجد تهیه طرح هادی از طرح مصوب برخوردار ‌است. 98  درصد روستاهای بالای 20 خانوار جمعیت و طرح هادی 672 روستا نیز بازنگری شده است . از ابتدای انقلاب تاکنون برای 220 هزار و 515  واحد مسکونی روستایی و 10 هزار و 237 واحد مسکونی شهری سند مالکیت صادر  شده است. از سال 94 تا 98 از محل قیر رایگان و بامشارکت دهیاری‌ها شبکه معابر 1002 روستا با سطحی معادل هفت  میلیون و 294 هزار مترمربع آسفالت  شده است.بر اساس نتایج سرشماری سال 95 آمارگیری از ویژگی‌های مسکن روستایی، واحدهای مسکونی روستایی استان 486 هزار و 368 واحد است که 96 درصد آن غیر مقاوم  بوده و تاکنون 149 هزار و 325 واحد مقاوم‌سازی شده است. راه‌سازی و حمل‌ونقل در سال 57 مجموع طول راه‌های ساخته‌شده در استان خراسان حدود 4425 کیلومتر بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در جهت راه‌سازی تلاش مناسبی صورت گرفته و حاصل آن افزایش طول راه‌هایی با مشخصات استان خراسان رضوی به 7685 کیلومتر در سال 98 است که 111 کیلومتر آن آزادراه است. علاوه بر این طول راه‌های روستایی در سال 98 در استان برابر با 14  هزار و 152 کیلومتر است که 55 درصد آن آسفالته است . خراسان رضوی پیش از انقلاب اسلامی فاقد شبکه خطوط ریلی درون استانی بود اما هم‌اینک پس از ۴۲ سال مدیریت نظام جمهوری اسلامی هزار و ۷۰۰ کیلومتر شبکه راه‌آهن در این استان ساخته  شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته و علاوه بر آن مسیرهای ریلی دیگری نیز در حال ساخت است.  در سال 57 شبکه راه‌آهن استان مشتمل بر 333 کیلومتر خط اصلی، 2 / 29 کیلومتر خط فرعی و 5 / 1 کیلومتر خط مانوری و در مجموع 364 کیلومتر صنعتی مورداستفاده بوده که در سال 98 به 7 / 994 کیلومتر خط اصلی رسیده است. مقداری از خطوط شبکه راه‌آهن در سال 57 در بخشی از استان خراسان بزرگ واقع‌شده است . در سال 57 از طریق فرودگاه مشهد تنها فرودگاه فعال استان خراسان رضوی 1249 پرواز هوایی صورت  گرفته که 177 هزار مسافر  وارد استان و 192 هزار مسافر از استان خارج‌شده‌اند. همچنین 252 هزار تن بار وارد و 195 هزار تن بار   از استان خارج‌شده است. تعداد فرودگاه‌های استان در سال 98 معادل سه  فرودگاه، فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد، فرودگاه سبزوار و سرخس است. تعداد پروازهای داخلی و خارجی انجام‌شده طی سال 98 از طریق فرودگاه‌های استان به ترتیب 49 هزار و 9400 پرواز بوده است. در سال 98  حدود4204  هزار نفر مسافر از طریق هوایی وارد استان شده‌اند که از این میزان 5 / 83 درصد مسافر داخلی و 5 / 16 درصد مسافر خارجی بوده‌اند. از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده در سال‌های اخیر می‌توان به احداث ترمینال پروازهای حج و خارجی فرودگاه مشهد و عملیاتی شدن فرودگاه سبزوار اشاره کرد.  در زمینه انرژی تعداد مشترکین برق استان در سال 98  حدود  2210 هزار مشترک است که حدود 12 برابر سال 57 است.قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 326 آبادی در استان دارای برق بوده‌اند. تعداد این روستاها در سال 98 به 3188 روستا افزایش‌یافته است. هم‌اکنون تعداد 580 هزار خانوار روستایی استان از نعمت برق برخوردار هستند. اتصال 93 درصد روستاهای استان  به شبکه گاز پیش از انقلاب اسلامی میزان برخورداری شهرهای خراسان رضوی از سوخت پاک گاز کمتر از ۳۰ درصد و برای روستاها هیچ بود اما اکنون ۱۰۰ درصد شهرها و ۹۳ درصد روستاهای این استان از مزایای شبکه سراسری گاز برخوردار هستند. تعداد شهرهای گازرسانی شده از یک شهر در سال 57 به 79 شهر در سال 98 و تعداد مشترکین گاز از 1010 مشترک در سال 57 به 2372 هزار مشترک و همچنین میزان مصرف گاز از 295 میلیون مترمکعب به 9656823 میلیون مترمکعب افزایش‌یافته است . کشاورزی و صنعت در سال 98 مجموع سطح زیر کشت اراضی زراعی و باغی کشاورزی استان خراسان رضوی  حدود  995 هزار هکتار بوده است. سطح زیر کشت محصولات زراعی آبی و دیم استان نیز به ترتیب معادل 407 و 220 هزار هکتار بوده است . به‌این‌ترتیب 65 درصد سطح زیر کشت استان به محصولات آبی  و 35 درصد به محصولات دیم اختصاص دارد. میزان تولیدات زراعی استان در این سال حدود 4828 هزار تن و میزان تولیدات باغی 1085 هزار تن بوده است. استان خراسان رضوی حائز رتبه‌های اول تا سوم در اغلب محصولات مهم کشاورزی بوده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به زعفران ، گندم ، جو ، چغندرقند ، پنبه ، خربزه و گوجه‌فرنگی اشاره  کرد.  در زمینه صنعت و معدن تعداد واحدهای صنعتی استان در سال 60  حدود 922 کارگاه و تعداد شاغلان واحدهای صنعتی 21749 نفر بوده است. مهم‌ترین واحدهای جدید صنعتی استان که در سال‌های پس از انقلاب به بهره‌برداری رسیده‌اند شامل سیمان مشهد و سایر سیمان‌ها در دیگر شهرستان‌ها، ماشین‌های الکتریکی جوین، فولاد  نیشابور، فروکروم سبزوار، ایران خودروی نیشابور و مجتمع فولاد سنگان خواف و... هستند. رشد 10 برابری آب رسانی به روستاها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 380 هزار نفر در 19 شهر تحت پوشش قرار داشتند که این تعداد با  حدود پنج   برابر افزایش به یک‌میلیون و 863 هزار نفر در 76 شهر رسیده است. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی فقط 9 درصد جمعیت روستایی استان از خدمات آب‌رسانی برخوردار بودند که این رقم  هم اکنون 10برابر افزایش ‌یافته  است. یک‌میلیون و 500 هزار نفر جمعیت روستایی زیرپوشش شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی از جمعیت ۱۵ استان کشور بیشتر است و این شرکت بیشترین جمعیت روستایی زیرپوشش در کشور را به خود اختصاص داده است. با اجرای طرح یکپارچه‌سازی شرکت‌های آبفای روستایی و شهری طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در سال ۱۴۰۱ روستایی کمبود و بحران آب در این استان نخواهیم داشت. از ابتدای امسال با اقدامات انجام‌شده، وضعیت آب در بیش از ۹۱۳ روستای خراسان رضوی با هزینه ۲۵۰ میلیارد ریال بهبود یافته و ۳۰ پروژه هم با مشارکت مردم در قالب نذر آب اجرا شده است. تولید سالیانه 115 میلیون مترمکعب آب برای دو هزار و800 روستا و  251 میلیون مترمکعب مشترک شهری در استان ، تدوین و ارسال برنامه رفع مشکل آب شرب به استانداری که بر اساس آن قرار است با تأمین سه هزار میلیارد ریال اعتبار تا پایان سال 1401 هزار روستای مشکل‌دار تحت پوشش قرار بگیرند. شبکه جمع‌آوری فاضلاب در پیش از انقلاب در هیچ‌یک از شهرها و روستاهای استان شبکه جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب اجرانشده بود که در دوران پس از انقلاب این مهم در دستور کار قرار گرفت و تاکنون با اجرای هزار و 474 کیلومتر خطوط و شبکه جمع‌آوری فاضلاب در پنج روستا و هفت شهر استان  بیش از 500 هزار نفر از خدمات این بخش بهره‌مند شده‌اند. طول کل راه‌های استان خراسان رضوی 20 هزار و 617 کیلومتر و طول کل راه‌های بین‌شهری استان شش هزار و 465 کیلومتر است. همچنین میزان پروژه‌های آزادراه، بزرگراه، راه اصلی در دست اقدام استان 2/225 کیلومتر است و از ابتدای دولت یازدهم تاکنون حدود 561 کیلومتر راه بین‌شهری احداث‌شده است.