نقش علیه نقاش!
پولاد امین، شهروندآنلاین: بیراه نیست اگر بگوییم آیدین آغداشلو جنجالی‌ترین و پرحاشیه‌ترین هنرمند ایرانی 6 ماه اخیر بوده. استاد نقاش و گرافیستی که در حوالی تابستان با پست‌ها و توییت‌های شماری از زنان فعال در دنیای هنر و رسانه زیر سوال رفت و در ادامه نیز با فروش 12میلیارد تومانی یکی از آثارش که در دوره اخیر حراج تهران ارایه داده بود، حواشی جدیدی را به تجربه نشست.
آغداشلو حالا بعد از مدت‌ها سکوت درباره این مسائل توضیح داده است، به‌خصوص درباره تابلوی 12 میلیارد تومانی که اتهامات زیادی را متوجه آیدین آغداشلو کرد: از اتهام پولشویی تا کپی‌کاری…
افشاگری زنان
ماجرا از اوایل شهریور ماه آغاز شد. هنگامی که یکی از خبرنگاران سابق هنرهای تجسمی در توییتر درباره آیدین آغداشلو نوشت و اتهامات گزنده‌ای را متوجه او کرد.
این اتهامات که آیدین آغداشلو را در قامت یک آزارگر زیر سوال می‌برد، خیلی زود در فضای مجازی ترند شده و یک موج عجیب‌وغریب خبری را شکل دادند- که به نیویورک‌تایمز هم رسید. آیدین آغداشلو اما پاسخی به این اتهامات نداد. حتی با اینکه مخالفان و منتقدانش اسب‌هایشان را زین کرده و برای زمین زدنش از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کردند. جالب اینکه دوستداران استاد هم کاری در دفاع از او نکردند- شاید هم نتوانستند؛ جز این ادعا که از زبان شماری از شاگردان و نزدیکانش مطرح شد که آغداشلو در حال حاضر در کانادا (و به روایتی آمریکا) زندگی می‌کند و قانون هر دو کشور در مقابل اتهاماتی از قبیل آزار جنسی و تجاوز به شدت سختگیر است و به این معنی است که اگر آیدین آغداشلو حتی اندکی در ماجرای افشاگری‌های اینترنتی اخیر مقصر بود، قطعا جرأت ماندن در آمریکا را نداشت و هر طور شده به سرعت خود را به ایران می‌رساند!
دور جدید تهاجمات
ماجرای دوم نیز بی‌ارتباط با داستان افشاگری‌ها نبود. یعنی درست در زمانی که رسانه‌ها به‌خصوص رسانه‌های مجازی با مثال آوردن از فرجام هانری واینستاین، کوین اسپیسی و دیگر متهمان کمپین «می‌تو» خواهان مجازات آیدین آغداشلو و تحریم آثارش بودند، آیدین آغداشلو تابلوی خاطرات امید خود را در دوره سیزدهم حراج تهران عرضه کرد. اتفاقی به شدت جنجالی- که در ادامه با رکوردشکنی این تابلو جنجالی‌تر نیز شد!
«تابلوی نقاشی دو لته‌ای خاطرات امید» از مجموعه «خاطرات انهدام» آیدین آغداشلو آخرین تابلویی بود که در دوره سیزدهم حراج تهران به مزایده گذاشته شده بود. تابلویی که با تکنیک گواش و مدادرنگی خلق شده و با برآورد قیمت یک میلیارد و 200 تا یک میلیارد و 600 میلیون تومان عرضه شده بود. اما از همان اولین دقایق مزایده قیمت از برآورد اولیه بالا و بالاتر زد- تا اینکه در نهایت روی قیمت 12 میلیارد تومان آرام گرفت. بله؛ تابلوی خاطرات امید که بود و نبودش در مزایده جنجالی شده بود، نه‌تنها حذف نشد، بلکه با قیمتی به به فروش رسید که رکورد 12 دوره قبلی حراج تهران را نیز در اختیار گرفت. اتفاقی که به گفته علیرضا سمیع‌آذر، مدیر حراج تهران «نه‌تنها برای من، بلکه برای خود آقای آغداشلو هم به شدت تعجب‌آور بود».
رکوردشکنی «تابلوی خاطرات امید» باعث ایجاد دور جدیدی از تهاجمات به آیدین آغداشلو شد که به باور علیرضا سمیع آذر ریشه در رکوردشکنی آن دارد: «ما ترجیح می‌دادیم این اثر مثل هر اثر دیگری در یک حد متعارف، شاید کمی بالاتر از برآورد بیشینه فروش برود، مثل آثار سایر بزرگان در آن شب. شخص آقای آغداشلو هم ترجیح می‌داد همین‌طور شود. من مطمئنم آقای آغداشلو هم از رکورد ۱۲ میلیاردی خرسند نیست، چون آن رقم بیشتری که به نام ایشان ثبت شد، ارزش این همه تهمت‌ها و ناسزاهایی که در ۸۰سالگی به ایشان زده می‌شود، ندارد.»
سمیع‌آذر رکوردشکنی تابلوی آغداشلو را بی‌ارتباط با ماجراهای ماه‌های اخیر و افشاگری‌های مجازی ماه‌های اخیر نمی‌داند: «آیدین آغداشلو هیچ‌وقت مدعی رکورد آثار هنری نبوده و هیچ‌وقت خودش را در مارکت یکه‌تاز نمی‌شناخت. احتمالا حواشی شکل‌گرفته پیرامون نام ایشان عده‌ای را برای خرید اثرش برانگیخته. البته نه اینکه خواسته‌اند از ایشان حمایت کنند، بلکه معنایش این است که ایشان مشهورتر شده. خیلی وقت‌ها تبلیغات منفی باعث شهرت بیشتر هنرمند و افزایش قیمت آثارش می‌شود. نمونه‌اش جف کونز که بعد از ازدواج و بعد جدایی جنجالی و پرسروصدا از همسر اولش سه بار رکورد گران‌ترین اثر هنری یک هنرمند زنده دنیا را شکست. بنابراین ممکن است اتفاقی که باعث شهرت بیشتر آقای آغداشلو شد منجر به افزایش قیمت اثر او شده باشد.»
آیدین پاسخ می‌دهد!حالا حدود 6 ماه بعد از آن جنجال‌های اولیه و در حالی که حدود یک ماه از موعد برگزاری حراج تهران می‌گذرد، آیدین آغداشلو به یکسری ابهامات درباره تابلوی پرماجرایش پاسخ داده است. این هنرمند با انتشار ویدیویی در صفحه اینستاگرام خود که ۱۰۴ هزار دنبال‌کننده دارد، درباره سبک این تابلوی ۱۲ میلیاردی و اتهام کپی‌کاری -که در این مدت به کرات مطرح شده- توضیحاتی داده است.
آیدین آغداشلو که در تابلوی «خاطرات امید» متهم به کپی‌کاری از روی اثری از بوتیچلی بوده؛ سال‌ها پیش در گفت‌وگو با سایت آرته‌باکس با اشاره به شیوه Art About Art- که در آن هنرمند با انتخاب اثری در بخش‌هایی از آن مداخله و تصرف کرده و آن را مال خود می‌کند- به شایعاتی که درباره کپی‌کاری‌اش از بوتیچلی در رسانه‌ها منتشر شده بود، واکنش نشان داده و گفته بود: «می‌نویسند نقاشی آغداشلو شبیه بوتیچلی است، خب معلوم است شبیه است، اصلا کار من با این نقاشی خاص است، دارم با بوتیچلی گفت‌وگو می‌کنم.» او حالا این گفت‌وگو را در صفحه شخصی خود دوباره منتشر کرده تا پاسخ انتقادهای اخیر را نیز داده باشد…
جهل تحقیرکنندهبه گزارش ایران آرت؛ آیدین آغداشلو درباره افرادی که در انتقادات‌شان بعد از رکوردشکنی حراج تهران از واژه‌های توهین‌آمیز و زشت و کثیفی استفاده کرده بودند، نوشته: «چندی پیش خبری را خواندم درباره یک تابلوی ساندرو بوتیچلی که در حراج سادبیز نیویورک به قیمت ۹۲ میلیون دلار به فروش رفته. بوتیچلی نقاش دوره رنسانس ایتالیا و یکی از بزرگ‌ترین نقاشان تمامی تاریخ هنر است. اما جدای از این خبر، یادداشت‌هایی که برخی از خواننده‌های ایرانی پای آن گذاشته بودند برایم شگفت‌انگیز بود و از جهل رایجی حکایت می‌کرد که کسی هم جلودارش نیست!»
او در ادامه نوشته بود: «یک بار نوشتم رسانه‌های مجازی مساوی‌کننده‌های تعیین‌کننده زمانه ما هستند. هر صاحب موبایلی با هر کسی در هر جای جهان مساوی است. این نکته مهمی است، اما مهم‌تر اینکه در پشت دستان پرتاپ‌کننده چنین نوشته‌هایی، چه معنایی خوابیده؟ و مگر جز این است که از زیر فشار تحقیر، نسلی تحقیرکننده پدید می‌آید که وقت‌هایی پشت نام‌ها و صفحات جعلی پنهان می‌شود تا دق‌دلی خالی کند و در تخریب بنا‌هایی که با رنجِ دستان اهل تکلیف، آجر به آجر بالا آمده مسابقه دهد!»
خاطرات انهدامآیدین آغداشلو با انتشار نقاشی بوتیچلی که آغداشلو متهم به کپی‌کاری آن بوده، به عشق و علاقه دیرینه‌اش به این اثر اشاره کرده است: «از جوانی عاشق این نقاشی بوتیچلی بودم. بعد از انقلاب که عزل شدم و فراغت بیشتری پیدا کردم بازسازی‌اش کردم و به جای قاب مدور دستی را نقاشی کردم مجروح و خون‌آلود و باندپیچی شده که انگار تیغه شمشیری را محکم چسبیده بود تا کشته نشود. این نقاشی را در مجموعه «خاطرات انهدام» کار کردم. نقاشی را تا چند سالی داشتم و بعد فروختم، تا چهار سال پیش که در حراج بونامز لندن دوباره به فروش رفت.»
آغداشلو نوشته: «دیروز که تصویر نقاشی بوتیچلی را دیدم که خبر از فروش خیره‌کننده ۹۲ میلیون دلاری‌اش می‌داد، کیف کردم. اما وقتی فحش‌ها و توهین‌هایی را که برخی از هموطنانم در کامنت‌های زیرش نوشته بودند، خواندم، جا خوردم! گویا «خاطرات انهدام» عملا صورت گرفته بود و کسانی با نوشته‌های زشت‌شان، خواسته بودند یک شاهکار هنری مسلم را بی‌قدر و انکار و منهدم کنند و خود تجسم زنده و معاصر یک انهدام‌گر تاریخی بلندمدت شده بودند!»
فلاش بکآغداشلو بعد از انتشار ویدیوی مورد اشاره، با انتشار سه صفحه از یک کتاب درسی قدیمی که 61 سال پیش آثاری از آغداشلوی 18 ساله را منتشر کرده بود، نوشت: «نقاشی دوران نوجوانی من است با سفارش سازمان کتاب‌های درسی، در ۱۸ سالگی کشیدم. سال ۱۳۳۸. با گواش و در اندازه ۳۰ در ۴۰ سانتیمتر. طراحی مفصلش را با استفاده از اسناد و نمونه‌های دوران ساسانی شکل دادم و سعی کردم تمام جزئیات کار مستند و متکی به نمونه‌های تاریخی باشد و چه کیفی داد این جست‌وجو و بازسازی! این سه نقاشی از 6 نقاشی سفارش داده شده بودند و اجرتش به قدری کافی و مناسب بود که توانستم با پولش به لندن سفر کنم و موزه‌ها را ببینم.»
