روغن بنفش!

گروه اقتصادی:‌ نابسامانی بازار کالاهای اساسی در سال جاری به خبری تکراری تبدیل شده است. طی ماه‌های اخیر بسیاری از مردم برای تهیه کالاهای اساسی دچار مشکل شده‌اند. افزایش چندباره قیمت‌ها و کمبود کالاها از جمله پرتکرارترین مشکلات مردم برای تهیه اقلام مورد نیاز بویژه کالاهای اساسی در ماه‌های اخیر بوده است. طی روزهای گذشته نیز، کمیاب شدن روغن و محدود شدن عرضه آن، به مساله جدیدی برای مردم تبدیل شده است. در همین راستا روز گذشته یک خبرگزاری دولتی از کمیاب شدن روغن در بازار خبر داد. این خبرگزاری همچنین اعلام کرد در برخی فروشگاه‌ها به هر کارت ملی تنها یک روغن جامد تعلق می‌گیرد. بررسی‌های میدانی «وطن‌امروز» هم کمبود و گرانی روغن را تایید می‌کند، طوری که در اغلب فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بزرگ تهران به هر مشتری تنها ۲ روغن مایع فروخته می‌شود و از سوی دیگر روغن جامد بسیار کمیاب شده است. از سوی دیگر روغن جامد که ماده اصلی صنوفی مانند شیرینی‌پزی است، به صورت قاچاق و با قیمت‌های نجومی فروخته می‌شود؛ قیمت هر قوطی حلبی روغن 5 کیلویی حدود 150 هزار تومان است که بسیار بیشتر از رقم مصوب است.  بررسی فروشگاه‌های اینترنتی هم گویای کمبود روغن در کشور است. هم‌اکنون هیچ‌ کدام از فروشگاه‌های اینترنتی روغن جامد برای فروش ندارند و از سوی دیگر برای خرید روغن مایع محدودیت‌های 5 عدد وجود دارد. وضعیت شهرستان‌ها اما از تهران بدتر است. برای مثال در مازندران هم روغن جامد و هم روغن مایع کمیاب شده است و همین موضوع باعث شده مردم در صورتی که فروشگاهی روغن داشته باشد، در صف طولانی برای خرید آن قرار گیرند.  تداوم نابسامانی بازار کالاهای اساسی تا روزهای پایانی سال و در آستانه ایام نوروز اما در حالی است که دولتمردان از عملکرد خود در بخش اقتصاد بویژه مدیریت بازار کالاهای اساسی تمجید(!) کرده و خود را ناجی کشور در شرایط تحریم معرفی می‌کنند. پیش از این رئیس دولت در جلسه هیات دولت با تمجید از عملکرد دولت در مدیریت بازار کالاهای اساسی و تامین این کالاها اعلام کرد مردم برای تامین کالا به مشکل نخورده و مجبور به ایستادن در صف نشدند و هر جا می‌رفتند، کالا بود. همچنین اسحاق جهانگیری، معاون اول دولت هم در جریان سفر به استان کردستان، گرفتار نشدن کشور به قحطی و ناامنی را نتیجه مدیریت درست دولت خوانده بود.  نابسامانی بازار کالاهای اساسی همچنان ادامه دارد. از ابتدای سال جاری تاکنون مردم بارها شاهد نوسانات جدی در قیمت کالاهای اساسی و گاهی شاهد کمیاب شدن برخی از این کالاها بوده‌اند. تقریبا هفته‌ای نیست که قیمت کالایی افزایش نیابد یا مردم برای تامین آن دچار مشکل نشوند. پس از نوسان قیمت مرغ، تخم‌مرغ و میوه در هفته‌های گذشته، حالا گویا نوبت روغن است که بار دیگر کمبود آن خبرساز شود. در ماه‌های گذشته بارها خبرهایی از گرانی و کمیاب شدن روغن و همچنین فروش روغن در فروشگاه‌ها مشروط به خرید کالاهای دیگر نظیر تن ماهی منتشر و جنجال‌ساز شده بود. این در حالی است که روغن در حال حاضر از معدود کالاهایی است که با وجود گذشت نزدیک به 3 سال از آغاز سیاست تخصیص ارز 4200 تومانی برای کنترل قیمت کالاهای اساسی، هنوز از فهرست کالاهای مشمول ارز دولتی حذف نشده است. با این حال طی ماه‌های گذشته علاوه بر رشد قیمت این کالا، بارها خبر  کمیاب شدن آن در نقاط مختلف کشور نیز منتشر شد. در همین راستا روز گذشته، خبری مبنی بر محدود شدن عرضه روغن جامد منتشر شد.    * هر کارت ملی یک روغن! روز گذشته یک خبرگزاری دولتی از کمیاب شدن عرضه روغن گزارش داد. طبق خبری که ایسنا منتشر کرد، همچنان روغن جامد در بازار کمیاب است و در برخی فروشگاه‌ها به هر کارت ملی تنها یک روغن جامد تعلق می‌گیرد. مشکل کمبود روغن در حالی است که از اواخر شهریور امسال عرضه روغن جامد در بازار کم شد و کمتر از یک ماه بعد نیز این مشکل برای روغن مایع ایجاد شد. مشکلات ایجاد شده در حدی بود که بر اساس گزارش‌های رسیده از تهران و برخی شهرستان‌ها یا به طور کل روغن در فروشگاه‌ها و مغازه‌ها نبود، یا با قیمت‌های بالاتر به بهانه کمیاب شدن فروخته می‌شد، یا خرید آن منوط به خرید اقلام دیگر بود یا اینکه پس از ایستادن در صف به هر نفر تنها یک روغن فروخته می‌شد.    * آسمان ریسمان دولتی‌ها برای توجیه سوءمدیریت از همان روزهای آغازین کمیاب شدن روغن در بازار، مسؤولان مربوط در این باره نظراتی مطرح و علت کمبود عرضه روغن را تحریم‌های ظالمانه، مشکلات ارزی و انتقال آن و عدم تخصیص ارز برای واردات روغن خام توسط بانک مرکزی اعلام کردند. حتی یک ماه پیش شرکت بازرگانی دولتی (زیرمجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت) در واکنش به انتشار خبر کمبود روغن در بازار با صدور اطلاعیه‌ای، برنامه کمیسیون تلفیق مجلس برای حذف رانت ارزی 4200 تومانی را عامل کمبود روغن اعلام کرد. شرکت بازرگانی دولتی به عنوان مسؤول تنظیم بازار روغن در اطلاعیه خود اعلام کرد: نکته قابل توجه در تحلیل مشکل پیش آمده در بازار روغن، آثار انتظارات تورمی ناشی از اطلاع‌رسانی گسترده و متراکم درباره آزادسازی نرخ ارز کالاهای اساسی در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی بودجه سال ۱۴۰۰ است که فشار بسیار سنگینی بر تقاضای بخش صنف، صنعت و خانوار به بازار تحمیل و در عمل بازار را از حالت تعادل خارج کرده است.  یک روز پس از این اطلاعیه، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران ادعای مطرح در بیانیه روز گذشته این شرکت را تکرار و مجلس را مقصر افزایش قیمت و کمیاب شدن روغن معرفی کرد. یزدان سیف در بخش خبری ۲۱ شبکه یک سیما درباره وضعیت بازار روغن و دلیل کمبود آن تصریح کرد: از وقتی گفتند ارز ۴۲۰۰ تومانی از کالا‌های اساسی حذف می‌شود، احتکار شروع شد. وی افزود: هیچ تصمیمی برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی روغن وجود ندارد. این مقام مسؤول بیان کرد: حدود ۲ ماه است که بحث حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی کالاهای اساسی از جمله روغن در کمیسیون تلفیق مجلس مطرح است و این سبب افزایش تقاضای خرید روغن بویژه در بخش صنعت شده است. عامل گرانی روغن مجلسی‌ها هستند. سیف گفت: بیشترین کمبود در روغن نیمه جامد است که مصرف مشترک میان خانوار و صنعت است و بشدت مصارف صنعت، بالا رفته است. او ادامه داد: انتظارات تورمی در افزایش تقاضا دخیل است. امروز این انتظار تورمی برای روغن ایجاد شده، در حالی که بر اساس آخرین جلسه تنظیم بازار، دولت هیچ تصمیمی برای تغییر نرخ ارز کالاهای اساسی از جمله روغن ندارد.    * خودستایی دولتی‌ها در اوج مشکلات مردم تداوم نابسامانی بازار کالاهای اساسی در ماه‌های گذشته و ناتوانی دولت در مدیریت این نابسامانی باعث بالا گرفتن نارضایتی مردم شده است. با این حال مسؤولان دولت همچنان به تمجید از مدیریت خود می‌پردازند. رئیس دولت از جمله شاخص‌ترین مقامات دولتی است که بارها از عملکرد دولت در موضوعات مختلف از جمله مدیریت بازار کالاهای اساسی تمجید کرده است. در همین رابطه حسن روحانی چهارشنبه 17 بهمن‌ماه سال جاری با اشاره به تحریم و معرفی آن به عنوان عامل نابسامانی‌های اقتصاد کشور در سال‌های اخیر تصریح کرد: اینها روشن بود اما در عین حال مردم صف نبستند و برای پیدا کردن کالای اساسی از این خیابان به آن خیابان نرفتند و هر جا می‌رفتند، کالا بود. البته قیمت‌ها مقداری به طور طبیعی به خاطر شرایط جنگ و مقداری هم به خاطر بی‌انصافی برخی افراد که در زمینه اقتصادی فعالیت می‌کردند [بالا بود] و مقداری هم در زمینه مدیریت‌ها باید کار بیشتری انجام می‌دادیم.  تمجید دولتمردان از عملکرد خود با وجود تعدد مشکلات و تداوم نابسامانی‌ها البته به اظهارات رئیس دولت ختم نمی‌شود. روز گذشته معاون اول دولت در جریان سفر به استان کردستان بار دیگر به ستایش از عملکرد دولت پرداخت. جهانگیری در جریان سفر به استان کردستان با حضور در جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی، با اذعان به اینکه قبول داریم زندگی مردم بسیار سخت شده و قیمت کالاها و اجناس افزایش یافته است، افزود: با این وجود، اقتصاد کشور تعطیل و کشور درگیر قحطی و ناامنی حاصل از این شرایط نشد. جهانگیری اضافه کرد: وقتی ترامپ در شورای امنیت علیه ایران مکانیسم ماشه را فعال کرد، تنها خود و نفر همراه وی به آن رای دادند و تمام کشورهای عضو شورای امنیت به نفع ایران موضع‌گیری کردند. وی افزود: در شرایط کرونا به رغم مدعی بودن حقوق بشر، اجازه ورود دارو ندادند ولی با این وجود هیچ شهروند ایرانی احساس کمبود دارو نکرد و هنوز هم با وجود کمک سازمان بهداشت جهانی بیش از یک سال است اجازه واردات برخی داروها را به ما نداده‌اند. جهانگیری اظهار داشت:  گلوگاه‌های اصلی اقتصاد کشور مانند بنزین و امنیت غذایی و دیگر نقاط آسیب‌پذیر کشور توسط فرماندهی ستاد اقتصاد مقاومتی شناسایی و بر اساس دانش و تجربه، خودکفایی در بخش‌های مختلف آغاز شد.   *** ۳ میلیارد دلار ارز دولتی چه شد؟ بررسی‌های «وطن‌امروز» از آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد از ابتدای سال تا ابتدای آذرماه، رقم 3 میلیارد و 298 میلیون و 884 هزار دلار برای تامین ارز 4200 تومانی تخصیص داده شده است طوری که برای روغن خام یک میلیارد و 649 میلیون و 378 هزار دلار و برای دانه‌های روغنی یک میلیارد و 649 میلیون و 146 هزار دلار تخصیص توسط بانک مرکزی انجام شده است. البته از این ارقام 9 میلیون دلار برای دانه‌های روغنی و 89 میلیون دلار مربوط به روغن خام به دلیل عدم اجرای تعهد واردکننده منقضی شده است. با این تفاسیر می‌توان گفت موضوع تخصیص ارز 4200 تومانی وجود داشته و این بهانه را نمی‌توان دلیل افزایش قیمت روغن خواند. این یعنی با وجود هزینه‌کرد ارز ترجیحی باز هم شاهد رشد قیمت بوده‌ایم.