کیفیت آموزش مجازی در پسا کرونا

محمود نیلی احمدآبادی
رئیس دانشگاه تهران
آموزش‌های الکترونیکی یکی از دستاورد‌های مهم دانشگاه‌ها در دوران کرونا است چرا که در این مدل آموزشی تکنولوژی به کمک دانشگاه‌ها آمد تا در این دوران سخت، آموزش‌ها متوقف نشود. البته یادآور می‌شوم آموزش مجازی هم یک بخشی از تکنولوژی است که در خدمت نظام آموزشی قرار گرفته است. بنابراین بهره‌برداری از این تکنولوژی‌ها با توجه به کیفیت آموزش بسیار مهم است. در این مطلب نمی‌خواهم بگویم که آموزش مجازی خوب است یا خیر بلکه معتقدم که آموزش مجازی، شیوه نوین آموزش در دنیاست. ارائه این مدل آموزشی بستگی به توانمندی استاد، امکانات دانشگاه، امکانات استاد و دانشجو، همچنین تجربه و دانش استاد و دانشجو دارد. استاد و دانشگاه با استفاده از این تکنولوژی می‌توانند روی کیفیت آموزش مجازی به‌شدت تأثیر بگذارند.
ما در دوران شیوع کرونا ناچار به آموزش مجازی شدیم. در آغاز استفاده از این مدل آموزشی، دانشجویان و استادان مسلط به آن نبودند و تکنولوژی دانشگاه‌ها هم خیلی توسعه‌یافته نبود. در این یک سال تحصیلی ابزار و امکانات دانشگاه‌ها به‌سرعت گسترش پیدا کرد و به این ترتیب کیفیت آموزش مجازی هم نسبت به سال تحصیلی گذشته متفاوت شد. البته امکانات هر دانشگاه با دانشگاه دیگر فرق دارد. برخی از دانشگاه‌ها امکانات خوبی از همان شروع کار داشتند و برخی از دانشگاه‌ها هم مشکلات و ضعف‌هایی داشتند. اما حالا در این مقطع زمانی وضعیت همه دانشگاه‌ها در آموزش مجازی تقریباً یکسان شده است. با این حال بزرگترین مشکل ما در آموزش مجازی بحث حضور و تأثیر حضور در ایجاد ارتباط بین استاد و دانشجو، دانشجو با دانشجو و استفاده از سایر امکاناتی که در دانشگاه وجود دارد، است.  این شاید بزرگترین ضعف ما باشد اما آموزش مجازی به ما این امکان را داد که اطلاعات بیشتری را به دانشجو منتقل و آزادی عمل بهتری را برای دانشجو و استاد فراهم کنیم بنابراین منابع بیشتری در‌اختیار دانشجو قرار گرفت البته کاهش هزینه‌های یادگیری، افزایش دسترسی توسعه دانشگاه، دسترسی دانشجویان در دور‌ترین نقطه کشور به آموزش، تقویت مهارت‌های دیجیتالی دانشجویان و کاهش مشکلات ناشی از کمبود اعضای هیأت علمی از جمله مزایای استفاده از این نوع آموزش است. اما ارتباط دوسویه استاد و دانشجو در آموزش مجازی تضعیف شد و همین‌طور سایر جنبه‌های آموزش در آموزش مجازی محدود شده است. با این همه فکر می‌کنم در پساکرونا هم آموزش مجازی نقش پررنگی نسبت به قبل کرونا داشته باشد.


 چرا که ما یاد گرفتیم از این تکنولوژی بهتر استفاده کنیم اما اینکه چند درصد آموزش‌های ما مجازی خواهد بود باید منتظر شویم تا دانشگاه‌ها خودشان تصمیم‌گیری کنند. آنچه من این روزها می‌بینم این است در پساکرونا حداقل ٣٠ درصد محتوای آموزشی دانشگاه‌ها به سمت آموزش الکترونیکی می‌رود. چرا که آموزش مجازی توانمندی‌های بیشتری را برای استاد فراهم می‌کند. درباره زیرساخت‌های آموزش مجازی هم دانشگاه به دانشگاه این موضوع فرق می‌کند. در دانشگاه تهران در حال ساخت استودیوهای پیشرفته هستیم که در آن حضور دانشجو در کلاس مجازی برای استاد بیشتر احساس شود.