سفری برای رفع نگرانی‌ها


آفتاب یزد - رضا بردستانی: یک استاد ژئوپلیتیک دانشگاه به آفتاب یزد گفت: «مصوبه‌ی مجلس، بد هم نشد (!) حالا دولت می‌تواند به طرف‌های غربی بگوید این قانونی است که مصوب شده و ما نمی‌توانیم از آن تخطی کنیم.» عبدالرضا فرجی راد در ادامه ضمن مثبت اما کُند ارزیابی کردن روندی که در حال طی شدن است اظهار می‌دارد: «همه دارند تلاش می‌کنند تا این مسئله به سرانجام خوبی برسد. کانال‌های مختلفی در حال رایزنی و میانجی‌گری هستند؛ قطر، عمان و بسیاری از کشورها، در مورد نروژ نیز این نکته‌ی مهم وجود دارد و آن این که به خوبی می‌دانم دولت درگیر نیست بلکه پژوهشکده‌ها دارند بحث‌ها را دنبال می‌کنند اما نروژی‌ها یک اخلاق خاص سیاسی دارند، تا نتیجه‌ای حاصل نشود آن موضوع را رسانه‌ای نمی‌کنند پس اگر سکوت شده است - ضمن آن که کانال ارتباطی نروژ را تایید و تکذیب نمی‌کنم - مطمئنم غیر رسمی است و در دنیای دیپلماتیک، غیر رسمی هزاران برنامه می‌تواند در دستور کار قرار داشته باشد که به روند موجود و بهبود شرایط کمک کند. نکته‌ی دیگر این که نروژی‌ها تلاش خواهند کرد منافع هر دو طرف لحاظ شود نه یک سو!»
> گروسی: برای پیدا کردن راه‌حل دوجانبه قابل قبول
به تهران سفر می‌کنم
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در توییتی یادآور شد که به منظور پیدا کردن راه‌حلی برای تداوم فعالیت‌های آژانس اتمی در ایران راهی تهران خواهد شد. به گزارش ایسنا، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در توییتی نوشت: به تهران سفر خواهم کرد تا دیداری با مقامات ارشد ایرانی به منظور پیدا کردن راه‌حل دوجانبه قابل‌قبول سازگار با قوانین ایران داشته باشم تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتواند به فعالیت‌های راستی‌آزمایی ضروری در ایران ادامه دهد. امیدوارم موفق شوم. این به نفع همه است.


> ضرب‌الاجل رو به پایان؛ مدیرکل آژانس در راه ایران
دومین سفر رافائل گروسی به ایران از زمانی که سکان مدیرکلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در اختیار گرفته، درشرایطی انجام می‌شود که شمارش معکوس برای پایان ضرب‌الاجل تعیین شده از سوی تهران (۵ اسفند) برای پایان دادن به اجرای پروتکل الحاقی و متوقف‌کردن بازرسی‌های آژانس آغاز شده است. به گزارش ایرنا، نخستین سفر گروسی به تهران در اوایل شهریور امسال به دعوت مقامات جمهوری اسلامی و در راستای تداوم همکاری‌ها وتعهدات ایران به عنوان عضو این نهاد بین‌المللی انجام شد. مدیرکل آرژانتینی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شرایطی متفاوت و حساس و با ماموریتی شاید خاص به تهران سفر می‌کند؛ مدیرکلی که متعهد شده است بی‌طرفی، استقلال و حرفه‌ای‌گری را اصول اساسی کار آژانس قرار دهد. براساس اعلام «کاظم غریب‌آبادی» سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین، سفر «رافائل گروسی» به تهران به درخواست مدیرکل آژانس و به منظور گفتگوهای فنی با سازمان انرژی اتمی ایران درخصوص چگونگی اجرای مفاد نامه ۲۷ بهمن ماه ایران به آژانس و ماده ۶ قانون اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی و نحوه ادامه همکاری‌های دو طرف در چارچوب ترتیبات و تحولات جدید، انجام می‌شود.
> تحریم‌ها لغو نشود نظارت‌های فراتر از پروتکل الحاقی متوقف می‌شود
جمهوری اسلامی ایران قصد دارد تا درصورت لغو نشدن تحریم‌های آمریکا، روز پنجم اسفند ماه جاری، دسترسی‌های نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی براساس برجام را متوقف کند. مجلس شورای اسلامی ۱۱ آذرماه گذشته با تصویب این قانون دولت را مکلف کرد که در صورت ادامه تحریم‌های آمریکا، همکاری با آژانس را محدود کرده و گام‌های بیشتری را در خصوص کاهش تعهداتش ذیل برجام بردارد. براساس ماده ۶، «دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است براساس بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، ظرف مدت ۲ ماه از تصویب این قانون، دسترسی‌های نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی براساس برجام را متوقف کند».
> تاکید بر حفظ برجام و ادامه مسیر دیپلماسی
رافائل گروسی که از سوم دسامبر ۲۰۱۹ (۱۲ آذر ۱۳۹۸) فعالیت خود را به عنوان مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز کرد؛ همواره در موضع‌گیری‌ها و رایزنی‌هایش با مقامات مختلف در مورد برجام و برنامه هسته‌ای ایران بر مسئله حفظ برجام و ادامه روند دیپلماسی به جای اهرم زور و فشار تاکید داشته است. سفر گروسی در آستانه پایان ضرب‌الاجل قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت» که به موجب آن همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محدود خواهد شد، می‌تواند نشان از نگرانی آژانس از محدود شدن همکاری‌هایش با ایران و تلاش این نهاد بین‌المللی برای متقاعد کردن جامعه جهانی نسبت به پایبندی به تعهداتش در قبال برجام باشد. گروسی اواخر دی ماه نیز به طرف‌های حاضر در توافق هسته‌ای هشدار داده بود که تنها چند هفته تا احیای دیپلماسی درباره توافق هسته‌ای ایران باقی مانده است.
> اهداف سفر جدید گروسی به تهران
به نظر می‌رسد یکی از اهداف سفر گروسی به تهران مذاکره با مقامات جمهوری اسلامی ایران بر سر تداوم حضور بازرسان آژانس در ایران به‌رغم ضرب الاجل تعیین شده از سوی تهران خواهد بود. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشتر برتداوم حضور بازرسان در ایران در آستانه
اجرای مصوبه مجلس در مورد برجام تاکید کرده بود. «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی عنوان کرده است که مهمترین محورهای گفت‌وگوهای مدیرکل آژانس در تهران، حول موضوعات فنی و ترتیبات اجرایی توقف نظارت‌های فراتر از پادمان و پروتکل الحاقی و اقدامات داوطلبانه فراپادمانی و نحوه ادامه همکاری‌های دو طرف خواهد بود. در این میان جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران را در آستانه پایان ضرب‌الاجل قانون لغو تحریم‌ها را مهم ارزیابی کرد. ضمن آن که حرکات و سیگنال‌های ارسال شده از سوی مقامات آمریکایی هم از جدیت آن‌ها برای بازگشت به مسیر عقلانی حکایت دارد. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از آمادگی این کشور برای حضور در نشست گروه ۱+۵ و ایران به منظور بحث درباره مسیر دیپلماسی برنامه هسته‌ای سخن گفته و افزوده است که ایالات متحده دعوت نماینده اتحادیه اروپا را خواهد پذیرفت.
> سفر گروسی برای بررسی آثار مصوبه‌ی مجلس
بر فعالیت بازرسان آژانس است!
عبدالرضا فرجی راد در گفت و شنودی کوتاه با آفتاب یزد اظهار می‌دارد: «معتقدم سفر آقای گروسی در درجه اول بر این اساس که ببینند اگر این مصوبه مجلس بخواهد اجرا شود یعنی پروتکل الحاقی فعالیتش کوتاه شود به چه میزانی در فعالیت‌های بازرسان آژانش و همچنین بازدید از مراکز مختلف هسته‌ای ایران تاثیر می‌گذارد. درکنار آن احتمال دارد با توجه به اینکه آقای جوزف بورل و افراد دیگری در اروپا روی این سفر حساسیت نشان دادند که سفر مهمی است از جانب اروپایی‌ها هم پیام‌هایی برای رئیس جمهور و شخصیت‌هایی که ایشان ملاقات می‌کند بیاورد. لذا تصور می‌کنم زمان خاص و حساسی است و بازگشت آقای گروسی و مصاحبه بعد آن اهمیت خاصی دارد و همان طور که رئیس جمهور در سخنرانی چند روز پیش خود گفت که مانعی برای بازرسی ایجاد نمی‌کند ایشان خیلی هم دست خالی از ایران نرود یعنی این اطمینان به او داده شود که بازرسان می‌توانند کارهای خود را انجام دهند.
> احتمال اظهارات دوگانه از سوی گروسی ضعیف است
این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه در واکنش بر اتخاذ برخی مواضع دوگانه از سوی اروپایی که در هنگام سفر و بعد از اتمام سفر و بازگشت خاطرنشان می‌کند: « آقای گروسی بازرس نیست که سایتی را بازدید کند و بعد اظهاراتش دوگانه باشد. ایشان دارد کار دیپلماتیک می‌کند و می‌خواهد با مقامات ایرانی مذاکره کند و بگوید شما اظهارنظری کردید که از پنج اسفند پروتکل الحاقی را معلق می‌کنید از یک طرف هم اعلام کردید روی کار بازرسان اثری ندارد قصد او این است که این دو مسئله را مورد ارزیابی قرار دهد. مقامات ایرانی کلی گویی می‌کنند اما چون او به کار خود وارد است جز به جز سوال می‌کند تا بداند این مسئله به چه میزان روی کار بازرسان اثر می‌گذارد. بنابراین ایشان بازرسی نمی‌کند و وقتی هم برمی گردد آنچه را از سخنان طرف ایرانی به دست می‌آورد مصاحبه می‌کند و می‌گوید.»
> نتیجه‌ی سفر گروسی ناامیدکننده نخواهد بود!
وی می‌افزاید: «معتقدم حرف‌هایی که می‌زند با توجه به گفتگوهایی که در تهران خواهد داشت حرف‌های ناامیدکننده‌ای نخواهد بود. به ویژه آنکه همه حتی خود آمریکایی‌ها سعی دارند به نحوی جلو تنش و تشنج را بگیرند و به تدریج به سمت عملیاتی کردن برجام حرکت کنند. همین که بعد از گفتگوی مجازی وزرای خارجه آمریکا و سه کشور اروپایی و بعد هم سخنان دیروز آقای بایدن همه جریانات به آن سمت در حال حرکت است یعنی پی یک جاده خاکی دارد ریخته می‌شود که آسفالت شود و این جای امیدبخشی است و قرار نیست مثلا آقای گروسی خلاف جریان آب حرکت کند. لذا آقای گروسی هم در این جهت صحبت می‌کند چون صحبت‌های آقای رئیس جمهور در چند روز اخیر مقداری مثبت است به نظر می‌آید صحبت‌های آقای گروسی مشکلی پیش نمی‌آورد ضمن اینکه ایشان احتمالا گزارشی هم خارج از بحث‌های مصوبه مجلس از بازدیدهایی که کردند خواهد داد. بنابراین مجموعه مسائلی که درباره هسته‌ای و برجام می‌گذرد به کندی به سمت جلو در حال حرکت است. ممکن است زمان ببرد اما از آن جایی که صحبت‌های وزیر خارجه آمریکا هم نسبتا خوب بوده و تاکیدش روی این است که به برجام برمی گردیم می‌توان امیدوارانه‌تر به روند اوضاع نگریست.»
فرجی راد این را نیز اضافه می‌کند که: «بحث بر سر این است که چه کسی اول قدم را بردارد که اروپایی‌ها واسطه شدند تا در قالب یک تماس یا نشست غیررسمی گفتگوهایی انجام شود که باید منتظر بود این نشست چه زمانی انجام می‌شود.»
> مصوبه‌ی مجلس کمک‌کننده است
این تحلیلگر مسائل سیاسی در پایان اظهار می‌دارد: «آقای رئیس جمهور هم چند روز پیش اعلام کرد علی رغم اینکه ما موافق نبودیم اما قانون را اجرا می‌کنیم اما نظام تصمیم گرفته است در این زمینه وحدت رویه داشته باشد و به این نتیجه رسیدند که مصوبه مجلس کمک‌کننده است یعنی آن‌ها را به فکر و فعالیت واداشته و متوجه باشند که طرف ایرانی هم جدی است. تا ابد که نمی‌شود این تحریم‌ها وجود داشته باشد و آن‌ها هم بگویند برجام خوب است اما هیچ اقدام عملی نکنند. زمانی مشخص شده و روی این زمان بحث می‌شود. به نظر بنده در نشستی که در اروپا برگزار می‌شود قدم‌های مثبت‌تری را خواهیم دید به ویژه سخنگوی دولت ما هم امروز نوید داد که تحریم‌ها برداشته می‌شود.»
> نروژی‌ها تا به نتیجه نرسند چیزی را اعلام نمی‌کنند!
فرجی راد در واکنش به برخی خبرها پیرامون رایزنی‌هایی در نروژ تاکید می‌کند: «تصور نمی‌کنم هیچ کار رسمی در رابطه با برجام انجام شود اما به عنوان کسی که ۴ سال در نروژ سفیر بودم می‌گویم نروژی‌ها هیچ کارشان را تا نتیجه‌ای ندهد عیان نمی‌کنند. آن‌ها معمولا سعی می‌کنند در بحران‌هایی که به وجود می‌آید و برای آن‌ها ممکن است راه حل‌هایی پیدا شود میانجی شوند. نروژی‌ها بسیار چراغ خاموش حرکت می‌کنند و با هر دو طرف تماس می‌گیرند و هیچ موضع‌گیری به نفع یکی از طرفین نمی‌کنند تلاش می‌کنند که دیدگاه‌ها و رویکردها را نزدیک کنند.»
این استاد دانشگاه اظهار می‌دارد: «نمی‌گویم حتما این کار دارد انجام می‌شود کامل تایید نمی‌کنم اما طبیعی است وقتی کانال‌های غیر رسمی جلو می‌آیند ایران هم نظر خود را می‌دهد و واسط هم منتقل می‌کند و طرف مقابل هم نظری می‌دهد. اگر کشور یا فرد میانجی‌گر بتواند اقدام مثبتی انجام دهد طرفین به آن علاقه‌مند می‌شوند غیر رسمی هم است و مقام رسمی در آن دخالت ندارد. موسسات تحقیقاتی در نروژ هستند که نقش این واسطه‌گری را بازی می‌کنند، دولتیون مستقیم نقش ندارند. غیر مستقیم ممکن است مثلا هزینه مالی پرداخت کنند. فقط نروژ نیست قطری‌ها هم اقداماتی را انجام دادند عمان هم به همین ترتیب. بنابراین در این قضیه برخی آشکار هستند مثل خانم مرکل یک‌سری هم پنهان هستند و ممکن است علاقه‌مند باشند فعالیت‌هایی انجام دهند و بسیاری هم به نتیجه می‌رسند.»