میلاد امام جواد (ع) مبارک باد

گفت‌وگو با دکتر محمود مهدوی دامغانی درباره میراث مانای امام محمدتقی(ع)
114 عالم؛ حاصل 17 سال جنبش علمی جوادالائمه(ع)
نوائیان/حلاجیان – امروز، روز ولادت مولود پربرکتی است که با آمدنش، قلب امام مهربانی‌ها، حضرت ثامن‌الحجج(ع)، لبریز از شادی و سرور شد؛ امروز روز شادی همه مؤمنانی است که دل در گرو مهر اهل‌بیت(ع) دارند. ولادت امام جواد(ع)، برکات فراوانی برای جهان اسلام داشته و دارد؛ برکاتی که تنها در حضور معنوی امام خلاصه نمی‌شود؛ آن حضرت که در خردسالی بار هدایت امت اسلامی را به دوش گرفت، توانست در مدت 17 سال و در شرایط پراختناق و محدودیت‌های شدیدی که خلفای سفاک عباسی برای امام(ع) و شیعیان به وجود آوردند، 114 شاگرد زبده تربیت کند که یکی از آن‌ها، عبدالعظیم حسنی(ع) است. افزون بر این، میراث گرانسنگ مناجات‌های امام جواد(ع) نیز، وسیله‌ای برای ارتقای معنویت و توکل به خداوند در همه زمان‌هاست. به مناسبت این روز فرخنده، با استاد ارجمند، دکتر محمود مهدوی‌دامغانی، مترجم نامدار و استاد تاریخ اسلام گفت‌وگویی کردیم که در ادامه می‌خوانید.     در روایات و احادیث، از وجود مقدس امام جواد(ع) با عنوان «مولود پربرکت» یاد شده‌است. دلیل اطلاق این عنوان چیست و چرا ولادت آن حضرت، به طور اختصاصی، با این عبارت مورد اشاره قرار می‌گیرد؟ ولادت امام جواد(ع) در سال‌های پایانی عمرمبارک امام رضا(ع) اتفاق افتاد؛ این مسئله، یعنی متولدنشدن جانشین امام(ع)، در میان مؤمنان اضطرابی به وجود آورده بود که خوشبختانه، با درخشش ستاره حضرت جوادالائمه(ع) در عالم اسلام و ولادت مبارک ایشان، آن اضطراب برطرف شد؛ از همین رو، به آن وجود مقدس، «مولود پربرکت» گفته شده‌است. حضرت ثامن‌الحجج(ع) از ولادت این فرزند پاک و مطهر، به‌غایت خرسند شدند. روایات صحیحی در کتاب‌های حدیثی شیعه، از اصول کافی‌کلینی بگیرید تا اعیان‌الشیعه سیدمحسن امین جبل‌عاملی و «قادتنا کیف نعرفهم؟» حضرت آیت‌ا... العظمی‌میلانی درباره شادی حضرت رضا(ع) از ولادت فرزند بزرگوارشان وجود دارد؛ آن حضرت مکرر پروردگار را بابت ولادت مولود پربرکتشان، سپاس و حمد می‌گفتند، چراکه ولادت ایشان سبب‌ساز شادی مؤمنان و فخر و مجد اسلام و مسلمانان بود.   به مجد و برکتی اشاره کردید که عموم مسلمانان با ولادت حضرت امام جواد(ع) از آن برخوردار شدند؛ نگاه پیروان دیگر مذاهب اسلامی به شخصیت و جایگاه معنوی و علمی آن حضرت چیست؟ اجازه بدهید این مسئله را با ذکر مثالی مورد بررسی قرار دهم. شمس‌الدین ذهبی یکی از علمای اهل‌سنت است که البته رابطه خوبی هم با پیروان مذهب اهل‌بیت(ع) ندارد و نسبت به علمای شیعه نیز، رویکردی منفی پیش می‌گیرد و اصولاً نسبت به شیعیان پرعاطفه نیست. او در کتاب خود، با عنوان «العبر فی خبر من عبر»، از امام جواد(ع) با عنوان «سید شریف» یاد می‌کند و به آن وجود مقدس احترام فوق‌العاده می‌گذارد. وقتی یک عالم متعصب، نسبت به وجود مقدس آن امام همام چنین رویکردی دارد، می‌توان دریافت که عموم علمای معتدل اهل‌سنت که اکثریت را در اختیار دارند، چگونه به جایگاه علمی و معنوی امام نهم(ع) احترام می‌گذارند و چگونه آن وجود مقدس، همه جهان اسلام را تحت‌تأثیر دانش و معنویت خود قرار داده‌است.   می‌دانیم که دوران امامت امام جواد(ع) خیلی طولانی نیست و آن حضرت در دوران طفولیت، بار سنگین هدایت خلق را بر دوش گرفتند. این وضعیت در وسعت دایره اصحاب و شاگردان ایشان تأثیری نداشت؟ همان‌طور که اشاره کردید، وجود نازنین حضرت امام جواد(ع) از سال 203 تا 220 پیشوایی امت را عهده‌دار بودند؛ یعنی فقط 17 سال. با این حال، در همین مدت، توانستند 114 شاگرد پرورش دهند؛ البته من شایسته می‌دانم که بگوییم ایشان 114 صحابی داشتند که این اصحاب، از شمع وجود امام(ع) بهره‌مند می‌شدند و در گسترش دانش و معارف اهل‌بیت(ع) نقشی مهم ایفا می‌کردند. آماری که عرض کردم، رقمی است که بنده در کتاب شریف «رجال» شیخ توسی که روحش قرین آرامش باد، شمرده‌ام. یکی از بهترین شاگردان حضرت جوادالائمه(ع)، جناب عبدالعظیم حسنی(ع) است که مستغنی از معرفی است؛ محدث خبیر و بزرگوار، مرحوم شیخ عباس قمی، وجود مبارک حضرت عبدالعظیم(ع) را امامزاده‌ای آزاده و مورد وثوق می‌داند و او را از برگزیده‌ترین شاگردان امام نهم(ع) معرفی می‌کند.   بخشی از میراثی که از امام جواد(ع) به دست ما رسیده، ادعیه ‌است که دوستداران اهل‌بیت(ع) با قرائت این دعاها، از معنویت و دانش مستتر در آن‌ها بهره‌مند می‌شوند؛ لطفاً دراین‌باره نیز مطالبی را برای خوانندگان خراسان بفرمایید. به نکته خوبی اشاره کردید. از برکاتی که در ماه مبارک رجب، همه مؤمنان می‌توانند از آن بهره‌مند شوند، مناجات‌های ده‌گانه‌ای است که از امام جواد(ع) نقل شده و مرحوم شیخ عباس قمی، آن‌ها را از منابع شیعه و اهل‌سنت روایت کرده‌است. مناجات‌هایی که مفاهیم بلندی دارد و بخش مهمی از آن‌ها، دعا بر رفع ظلم و ستم از جهان اسلام و دورکردن سایه دشمنان، از سر مسلمانان است. به همه علاقه‌مندان و ارادتمندان اهل‌بیت(ع) توصیه می‌کنم که در این روزهای سخت، از قرائت و تأمل در این ادعیه زیبا و ارزشمند، غفلت نکنند.