روزنامه آفتاب یزد
1399/12/10
سالمندان تنها
سعید معدنی: با سیاست‌های جمعیتی نمی‌توان از وقوع چنین پدیده‌ای جلوگیری کردامیرمحمود حریرچی: سالمندان بدون فرزند شرایط بسیار بدتری از سالمندان امروز دارند
علی بابائی کارنامی: شرایط برای زندگی با جمعیت بالا برای خانواده‌ها مقدور نیست
آفتاب یزد_ یگانه شوق‌الشعرا: متاسفانه فرزند کمتر داشتن برای خیلی‌ها به یک سبک زندگی بدل شده است. شرایط اقتصادی و معیشتی مردم هم در این راستا تاثیرگذار بوده است. اما واقعیت این است که ایران با شیب تندی به سمت سالمندی در حرکت است. این روزها با توجه به نرخ باروری و رشد جمعیت در کشور این ترس وجود دارد که در آینده با سالمندان بدون فرزند و تنها مواجه شویم. کم فرزندی بی‌سابقه‌ای در میان خانواده‌های ایرانی وجود دارد. طبق آمارها از هر دو مرد متاهل ایرانی یک نفر بی‌فرزند و تک فرزند است که این موضوع تنهایی سالمندان در آینده را هشدار می‌دهد، زیرا سالمندی دورانی است که اوج نیاز افراد به فرزندانشان در آن زمان بروز پیدا می‌کند؛ نیازهایی از جمله مراقبت و همدلی که توسط فرزندان تامین میشود. سازمان‌های بین‌المللی گزارشی را منتشر کرده‌اند مبنی بر اینکه قرن 21، قرن سالمندی جهان است و کشورهای دنیا به‌دلیل کاهش نرخ باروری و افزایش سن امید به زندگی، یا سالمند شده‌اند یا در حال سالمند شدن هستند یا در آینده سالمند خواهند شد و راه گریزی از این مسئله نیست. اگر به آمار جهانی نیز نگاه کنیم متوجه می‌شویم که این رویداد احتمال بالایی دارد؛ در سال 2019 جمعیت افراد 65 سال و بالاتر از آن 703 میلیون نفر گزارش شد که تقریباً 9 درصد از جمعیت کل دنیا را تشکیل می‌دهد، این اتفاق در سال 2050 به حدود 16 درصد خواهد رسید و در واقع یک میلیارد و 500 میلیون نفر از جمعیت دنیا، سنینی بالاتر از 65 سال خواهند داشت. در زمان حاضر براساس سرشماری 1395 تقریباً آمار جمعیت کشور بیش از 80 میلیون نفر است و آمار سالمندان با 7.5 میلیون نفر چیزی در حدود 10 درصد این جمعیت را تشکیل می‌دهد؛ این به آن معنی است که اگر در خیابان قدم بزنیم از هر 10 نفری که می‌بینیم یک نفر سالمند خواهد بود و در سال 1430 این عدد 25 درصد خواهد شد یعنی از هر 10 نفر 4 نفر سالمند خواهند بود!
>پدیده سالمندان تک فرزند و بدون فرزند
با توجه به کاهش نرخ موالید و عدم تمایل زوجین برای فرزندآوری، کارشناسان برای سالمندان آینده وضعیت دشواری را پیش بینی می‌کنند. امروزه اکثر زوج‌های جوان یا زندگی بدون فرزند را ترجیح می‌دهند و یا داشتن یک فرزند را کافی می‌پندارند. پیری جمعیت یکی از آثار این پدیده است ولی از نظر فردی و شخصی نیز تبعات جسمی و روحی قابل توجهی برای سالمندان آینده در پی خواهد داشت. معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی گفت: « پدیده سالمندان تک فرزند و حتی بدون فرزند تهدیدی فرا روی جامعه ما در آینده نزدیک است.» محمدرضا پوریوسف در گفت و گو با ایرنا افزود: « کاهش موالید در بین زوج‌های جوان و میانسال موجب شده در آینده شاهد پدیده‌ای به نام سالمندان تک فرزند باشیم. این پدیده جامعه شناسی در ایران پیامدهای خاص خود را دارد و در این میان سالمندان بدون فرزند نیز تهدید دیگری است که جامعه ایرانی زمینه آسیب دیدن از این ناحیه را نیز دارد.» معاون اداره کل بهزیستی خراسان رضوی افزود: « هم اینک بخش محدودی از سالمندان از سوی فرزندانشان به دلایل مختلف به موسسات و مراکز شبانه روزی نگهداری سالمندان سپرده می‌شوند که در این میان سالمندان مجهول‌الهویه نیز درصد قابل توجهی را تشکیل می‌دهند.» وی با اشاره به بالا بودن بعد جمعیت خانوار در دهه‌های گذشته و وجود چهار تا پنج فرزند در هر خانواده گفت: « این تعداد فرزند در خانواده‌های قدیم مراقبت از سالمند را در زمان بیماری و کهولت تسهیل می‌کرد اما در خانواده‌هایی که تعداد فرزندان به سه، دو و حتی یک فرزند کاهش پیدا کرده دیگر چنین وضعیتی را شاهد نخواهیم بود. همین مساله موجب افزایش چشمگیر واگذاری نگهداری سالمندان به مراکز شبانه روزی و نگهداری میشود که این امر معضلات دیگری را به همراه خواهد داشت. بهترین محیط برای سالمند فضای خانه و خانواده است زیرا دوری از این فضا صدمات روحی جبران ناپذیری به سالمند وارد می‌کند، بنابراین بیشترین توصیه، تلاش و حتی حمایت ما برای نگهداری سالمندان در فضای خانواده است.» معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی با اشاره به اینکه طی 35 سال آینده 25 درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند افزود: « این به معنای آن است که به ازای هر چهار نفر، یک نفر سالمند داریم و حتی اگر یک چهارم این تعداد برای نگهداری به مراکز واگذار شوند جمعیت زیادی را شامل می‌شوند. هم اکنون 32 مرکز شبانه روزی، شش مرکز خدمات در منزل و دو مرکز روزانه نگهداری از سالمندان در خراسان رضوی فعالیت دارند. هزینه نگهداری هر سالمند در مراکز شبانه روزی به صورت میانگین ماهیانه هفت میلیون ریال است و هزار نفر از مجموع 1400 سالمند مقیم در این مراکز یارانه دریافت می‌کنند.» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز اخیرا با اعلام برنامه تدوین سند جامع سالمندی در چارچوب برنامه ششم توسعه گفته بود: « با توجه به افزایش آمار سالمندان، ساختارهای جامعه باید برای پذیرش سالمند آماده شده و فرهنگ سالمندی مورد توجه قرار گیرد.» علی ربیعی در حاشیه نخستین نشست شورای ملی سالمندان گفت: « بیش از شش میلیون سالمند در ایران زندگی می کنند لذا آمارها نشان می‌دهد رشد جمعیت سالمندی در کشور بالا است و پیش بینی میشود طی سال‌های آینده نیز 30 درصد جامعه به سمت سالمندی
پیش رود. هم اینک 30 درصد جمعیت سالمندی تحت پوشش نهادهای حمایتی کمیته امداد و سازمان بهزیستی هستند لذا بررسی‌ها نشان می‌دهد سالمندان با مشکلات معیشتی روبه رو هستند و همچنین جمعیت سالمندی به سمت زنانه شدن پیش می‌رود.»
> ایران در 20 سال آینده جزو 4کشور سالمند جهان
محمد اسماعیل اکبری در یک نشست خبری که در محل انجمن سلامت خانواده ایران برگزار شد، اظهار داشت: « اکنون کشورمان از لحاظ نرخ باروری وضعیت مطلوبی ندارد؛ هر سال به جمعیت سالمند افزوده میشود و موالید نیز سالانه کاهش می‌یابد.» وی افزود: « نباید بحث جمعیت را به حاشیه برد؛ کاهش نرخ باروری در کشور تبعات زیاد بهداشتی، اقتصادی، سیاسی و غیره را به همراه دارد. بر اساس آمارهای موجود، ۲۰۰ هزار تولد در ۹ ماهه امسال نسبت به سال‌های گذشته کم شده است و این آمار به ۳۰۰ هزار موالید تا پایان سال می‌رسد.» اکبری با بیان اینکه کشور ما از نظر سن جمعیت جزو کشورهای جوان است، تاکید کرد: « جمعیت پایه تا ۱۵ سالگی، سن مولد یا کار ۱۵ تا ۶۵ سالگی و دوره سالمندی ۶۵ سالگی به بالا است. اکنون در وضعیت جمعیت جوان هستیم اما در آینده نزدیک نیروی مولد کاهش یافته و جمعیت به سمت پیری می‌رود.»
به گزارش برنا،مشاور عالی وزیر بهداشت اظهار داشت: « در سال ۱۳۳۵ میانه سنی جمعیت 2/20 سال بوده و در سال ۹۵، ۳۰ سال میانه سنی جمعیت محاسبه شده که نشان می‌دهد جمعیت ایران
۱۰ سال پیرتر شده است. با افزایش روند سالمندی، جمعیت کشور نیاز به مراقبت بیشتری دارد و باید برنامه‌های اساسی برای جلوگیری از این روند اتخاذ کرد.» به گفته اکبری، در ۲۰ سال آینده بالای ۲۱ درصد جمعیت سالمند خواهیم داشت و ایران جزو چهار کشور سالمند جهان خواهد بود که بسیاری از بیماری‌ها در این دوره بروز می‌یابند. وی افزود: ۸۵ درصد سرطان‌ها، ۵۰ درصد بیماری‌های متابولیک شامل فشارخون بالا، قند، چربی و عوامل خطرزای بیماری در دوره سالمندی ایجاد میشود که علاوه بر سیستم بهداشت و درمان، ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و غیره را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.» اکبری خاطرنشان کرد: « طرح تعالی جمعیت باید
در دستور کار قرار گرفته شود و خوشبختانه برای اولین بار در بودجه ۱۴۰۰ بندهای مرتبط با جمعیت نیز اختصاص داده شده که روزنه امیدی برای تبدیل شدن موضوع جمعیت به مساله ملی در سال آینده است.» وی با بیان اینکه کشورهای مختلف دنیا، به موضوع فرزندآوری بیشتر تاکید دارند، ادامه داد: « این کشورها بسته‌های تشویقی و حمایتی متعددی را در زمینه های کار، رفاه اجتماعی، بیمه، درآمد و غیره برای خانواده‌هایی که فرزند بیشتری بیاورند، در نظر گرفته‌اند و ما نیز نباید از این غافله عقب بمانیم. در غیر این صورت با بمب سالمندی مواجه خواهیم شد و نیروی
مولد کم‌تری خواهیم داشت.» این استاد دانشگاه تاکید کرد: « به عنوان مثال کشور فرانسه
پنج درصد درآمد ناخالص ملی خود را به فرزندآوری اختصاص داده و سایر کشورها نیز اقدامات موثری را در این زمینه در پیش گرفته‌اند.» اکبری به بحث سقط جنین نیز اشاره کرد و گفت: « در
سال گذشته ۱۰ هزار سقط درمانی (قانونی) در کشور انجام شده و در کنار سقط‌های عمدی یا جنایی، حدود ۱۰ هزار سقط نیز خود به خود و طبیعی
بوده است.»
> افزایش سالمندی، روندی طبیعی و ناگریز
در این خصوص سعید معدنی جامعه شناس و استاد دانشگاه به آفتاب یزد گفت: « این پدیده امری طبیعی در روند جهان است، به عبارتی تمام کشورهای دنیا این مسیر را طی خواهند کرد. کشورهایی که از سنت به مدرنیته حرکت می‌کنند با این پدیده مواجه می‌شوند و این یک پدیده جهانی است. به عبارتی برخی معتقدند در برخی از مسائل اجتماعی غرب آینه تمام نمای جامعه ما است. غرب حدود نیم قرن است که به این شکل تک فرزندی و بی‌فرزندی در آمده است و امروزه در اروپا ما شاهد افراد مسن تنها هستیم و آینده جامعه ما هم به این نقطه یعنی سالمندان تنها خواهد رسید. زیرا در جامعه ما افراد مجرد زیادی وجود دارند و همچنین افراد متاهل بدون فرزند یا تک فرزند در جامعه ما به وفور دیده می‌شوند و در آینده شاهد سالمند تنها خواهیم بود. این یک امر طبیعی است که همه جوامع به این نقطه خواهند رسید. مثلا آمارهایی وجود دارد مبنی بر اینکه ازدواج در کشور ترکیه 68 درصد نسبت به سال قبل کاهش پیدا کرده است. این آمارها نشان دهنده آن است که این روند گریبان‌گیر همه کشورها میشود. در کشورهایی که تحصیلات و رشد شهرنشینی در آنها افزایش پیدا کند شاهد سالمندان تنها در آینده خواهند بود. باتوجه به نگاه امروز نسبت به پدیده سالمندان تنها در این مورد نگاهی منفی وجود دارد، به عبارتی ما امروز با والدین مسنی مواجه هستیم که فرزندانشان از آنها مراقبت می‌کنند و بر اساس این نگاه امروزی، پدیده سالمندان تنها نگران کننده و ترسناک است. اما وقتی که یک پدیده رخ می‌دهد جامعه خودش را برای آن آماده می‌کند. احتمالا ما در آینده امکانات و زمینه‌هایی فراهم خواهیم کرد که افراد مسن بتوانند با تنهایی خودشان کنار بیایند. در ایام قدیم که در ایران تعداد کودکان زیاد بود، متخصص کودک زیاد وجود داشت و وضعیت اقتصادی خوبی هم داشتند اما الان گرایشی به عنوان متخصص سالمندی به وجود آمده است؛ یعنی در آینده بیشتر به سالمندان پرداخته خواهد شد و برای اینکه سالمندان از تنهایی در بیایند امکان دارد خانه سالمندان را به تنهایی در منزل ترجیح دهند. به هر حال ما محکوم به این روند هستیم و باید زمینه‌ها و شرایط آن را به وجود بیاوریم و برای آن برنامه ریزی کنیم. با سیاست‌های جمعیتی نمی‌توان از وقوع چنین پدیده‌ای جلوگیری کرد، زیرا سه عامل در کاهش جمعیت و فرزندآوری نقش دارد و ما در این سه عامل در حال رسیدن به نقطه اوج هستیم؛ اول رشد شهر نشینی به طوریکه حتی امروز روستایی‌ها هم فرهنگ شهری دارند، دوم بالا رفتن تحصیلات که امروز در تمام خانواده‌ها افراد با تحصیلات عالی دیده میشود. هرچقدر تحصیلات بالاتر باشد ازدواج در همین راستا به تاخیر می‌افتد و فرزندآوری کم میشود و سوم اینکه کم فرزندی در جامعه ما در حال تبدیل شدن به فرهنگ است. این سه عامل باعث کاهش فرزندآوری و افزایش سالمندی در آینده می‌شوند.»
>تنهایی ترسناک سالمندان آینده
همچنین امیر محمود حریرچی جامعه شناس در این خصوص به آفتاب یزد گفت: « سالمندان از جمله گروه‌های حساس و تحت خطر جوامع هستند. این روزها در زمینه سیاست گذاری برای سالمندان سیاست‌های مناسبی وجود ندارد و بسیاری از آنها بدون حمایت فرزندان خود قادر به ادامه زندگی نخواهند بود، زیرا در کشور ما نه خانه سالمندان شرایط مناسبی دارد و نه برای سالمندان کمک‌های مراقبتی مناسبی در نظر گرفته شده است. این روزها افراد میانسال این نگرانی تنهایی در سنین سالمندی را دارند. همچنین در جامعه سالمندان ما حتی الان که دارای فرزند هستند به نحوی رها شده‌اند زیرا حمایت‌های لازم را دریافت نمی‌کنند و حمایت‌های دولتی مناسبی را ندارند و این ترس درباره آینده به مراتب بیشتراست زیرا سالمندان بدون فرزند شرایط بسیار بدتری از سالمندان امروز دارند. تنهایی سالمندان در آینده بسیار ترسناک است و از الان باید این پدیده درک شود و برای جلوگیری از پیامدهای آن برنامه ریزی‌های مناسب انجام شود و زیرساخت‌ها طراحی شوند. الان 8 میلیون از جمعیت ما سالمند هستند که پیش بینی میشود در 40 سال آینده از هر سه نفر ایرانی یک نفر سالمند باشد. با توجه به این موضوع و کم بودن نرخ باروری در میان افراد، باید نسبت به حقوق سالمندان در کشور ما
تجدید نظر شود. افسردگی در میان سالمندان یکی از خطراتی است که سالمندان تنها را به وفور تهدید می‌کند. امروز ثابت شده است، سالمندانی که در خانه سالمندان بودند بسیار بیشتر از سالمندانی که در میان خانواده بودند دچار بیماری افسردگی می‌شوند.»
>زیرساخت‌های توسعه جمعیت فراهم نیست
در انتها علی بابائی کارنامی نماینده و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در این خصوص به ما گفت: « این بحث مربوط به زیر ساخت‌های توسعه جمعیت است که در کشور به درستی فراهم نیست. یعنی برای افزایش فرزندآوری در کشوری باید مقدمات آن را در زمینه‌های مختلف اشتغال، اقتصاد، فرهنگی و اجتماعی و زیر ساختی فراهم کنیم تا فرزندآوری تسهیل شود. باتوجه به گرفتاری‌های حوزه اقتصاد سبد خانوارها و هزینه‌ها بسیار افزایش پیدا کرده است و شرایط برای زندگی با جمعیت بالا برای خانواده‌ها مقدور نیست. از لحاظ فرهنگی هم تبلیغات دشمنان خارجی در حوزه‌های مختلف وجود دارد که شرایط را به این سمت برده‌اند. سیاست افزایش جمعیت و تعالی خانواده در دستور کار مجلس است و به زودی به قانون تبدیل میشود. قرار است شرایط به سمتی برود که در زمینه‌های رشد جمعیت، فرهنگ سازی و حمایت‌های زیادی
صورت بگیرد.»
سایر اخبار این روزنامه
قوه قضائیه پنج سال بعد دنبال سرنخ واگذاری‌ها و ابطال رانت‌های احتمالی نباشد، امروز اقدام کند
سالمندان تنها
واقعیتی تلخ برای رقیبان بومی تلگرام
جرایم کرونایی کجا خرج میشود؟
رفع زحمت شهاب حسینی از فضای مجازی!
علیه تفرقه
جزئیات وام ۷۰ میلیونی مجلس برای تولد فرزند سوم و فاقد مسکن
نسل بعدی چگونه خواهد بود؟
ایران در مدار سیاسی قدرتهای جهانی
نماینده باید فعال به نظر برسد، حتی اگر به چیزی نرسد
عمل‌های زیبایی و اختلال بدریخت انگاری
آثار منفی حضور طولانی مدت کودکان در خانه
پارلمان نماد حاکمیت مردم
