بازگشت کابوس «خاشقجی»

مصیب نعیمی
کارشناس مسائل منطقه
با گذشت بیش از دو سال از قتل «جمال قاشقجی»، روزنامه‌نگار عربستانی در کنسولگری عربستان در استانبول پرونده این جنایت توسط دولت بایدن گشوده شده و شخص محمدبن سلمان به عنوان متهم اصلی در قتل بازخواست می‌شود.
پس از وقوع این رویداد در 2 اکتبر 2018 و بر‌اساس گزارش امنیتی ترکیه، نحوه قتل و حضور گروه ترور از ریاض به ترکیه تحت پوشش مصونیت دیپلماتیک و متلاشی شدن جسد مقتول در فاضلاب کنسولگری عربستان مشخص بود که قتل «خاشقجی» با طراحی و حمایت مستقیم بالاترین مقام عربستان رخ داده و دولت ترکیه وعده داد که عاملان قتل را معرفی خواهد کرد اما از آنجا که دولت ترامپ در یک تفاهم پشت‌پرده از هرگونه پیگرد محمد بن سلمان ممانعت کرد، روند تحقیقات بدون اعلام نتیجه متوقف شد. اما با روی کار آمدن دولت «جو بایدن» در امریکا و ارتباط عضوی دموکرات ها با عموزادگان بن سلمان که هر‌یک به نوعی متهم و در بند هستند، این پرونده گشوده شده و پیش‌بینی می‌شود جزئیات بیشتر این قتل با هدف تضعیف و برکناری محمدبن سلمان از قدرت منتشر شود.


این اقدام دولت بایدن هرگز به معنای مخاصمه با رژیم عربستان تلقی نمی‌شود چرا که در پشت پرده این اتهام زمزمه باج‌گیری مجدد از رژیم عربستان اوج گرفته است. از طرف دیگر همکاری و همراهی طولانی سران سابق عربستان اعم از فرزندان عبدالله و سلطان و نایف که عمدتاً توسط محمد بن سلمان بازداشت شده‌اند، می‌تواند عامل اصلی مخالفت گروه بایدن با حاکم فعلی عربستان باشد و از طرف دیگر حمایت مالی سنگین محمدبن سلمان از ترامپ تا آخرین لحظه و به نحوی امید بستن به شکست بایدن در انتخابات عامل دیگری از مخالفت با ادامه تک‌روی ولیعهد عربستان است. قطعاً خواسته‌های دولت بایدن از ولیعهد عربستان به مسأله قتل قاشقجی بسنده نمی‌شود، بلکه بازگشت شرکای تجاری دموکرات‌ها یعنی فرزندان عبدالله و نایف و سلطان و مهم‌تر از همه ولید بن طلال که علاوه بر امریکا در فرانسه نیز سرمایه‌گذاری‌های کلان دارد، از مطالبات بعدی امریکا خواهد بود.
همچنین ضعف و ناتوانی رژیم فعلی عربستان در کاهش تنش‌های خودساخته از جمله جنگ علیه یمن و از دست دادن اعتبار منطقه‌ای و جهانی خود به عنوان یک کشور تأثیرگذار، طراحان امریکایی را به این باور رسانده که اگر فروپاشی داخلی در عربستان رخ دهد، اندک نفوذ باقیمانده امریکا در منطقه نیز با چالش مواجه خواهد شد.
لذا پیش‌بینی می‌شود که در برهه فعلی با گشودن پرونده خاشقجی، محمدبن سلمان را در تنگنا قرار دهند و در مرحله بعد زمامداران در بند بن سلمان آزاد و در حاکمیت مشارکت یابند و چنانچه بن سلمان دربرابر این خواسته مقاومت کند، به اتهام ارتکاب جنایت بین‌المللی محاکمه و محکوم شود که در هر دو صورت آینده محمدبن سلمان به عنوان جانشین پدر در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد داشت، بخصوص اینکه وساطت برخی فرستادگان بن سلمان به امریکا با شکست مواجه شده است.