بافت پیرامونی حرم رضوی   و راه باقی مانده

سرانجام طرح ویژه تفصیلی بافت پیرامون حرم رضوی تایید  شورای‌عالی شهرسازی و معماری را دریافت کرد وبه ادعای متولیان از بن بست 25 ساله خارج شد .موضوعی که به خودی خود حتی اگر طرح مصوب ایده آل نباشد  به واسطه  خروج بافت پیرامونی حرم از حالت فریز می توان  آن را یک دستاورد برشمرد.گرچه بخش قابل توجه  از فرصت تاریخی را که هر چند صد  سال محقق می شود در احیای بافت پیرامونی حرم  از دست داده ایم و اینک با واقعیتی از تغییر بافت جمعیتی تغییر بافت هویتی و تغییر کالبد بومی شهر مواجه ایم اما  در این مجال چند نکته پراهمیت به نظر  می رسد. 1. تمرکز مدیریتی: متاسفانه یکی از مهم ترین مشکلات بافت پیرامونی حرم که منجر به تصمیم و صدمات جبران ناپذیری شده است، فقدان مدیریت متمرکز بوده است. وزارت مسکن ، شهرداری و آستان قدس متولیانی بوده اند که هر کدام بخشی را انجام داده اند اما عملا پروژه بافت پیرامونی در این سال ها فاقد یک مدیریت واحد بوده مسئله  ای که منشأ بسیاری از اشتباهات بوده و به نظر می رسد یکی از مسائل مهم و تصمیات مهم آن است که با اصلاح تصمیمات قبلی متولی اصلی و به عبارتی مدیر پروژه تعیین شود. 2.میدان داری آستان قدس رضوی براساس آن چه در بند اول آمد گرچه در شرایط فعلی از سه یا چهار ضلع تصمیم سازی و عملیات این طرح ، آستان قدس کمترین اثرگذاری ها  را دارد اما به نظر می رسد با توجه به جایگاه آستان قدس و عام المنفعه بودن آستان ،ثبات مدیریتی ، دوری از  اهداف اقتصادی  و ارتباط تنگاتنگ سامان دهی بافت پیرامون حرم رضوی با موضوع زیارت به نظر می رسد بهترین گزینه برای میدان داری اجرایی برای سامان دهی بافت پیرامونی حرم امام رضا(ع) آستان قدس است موضوعی که  نیازمند  تصمیم گیری سریع و در سطح کلان  است چرا که البته با توجه به منافع مالی قابل تامل وتضاد منافع  ممکن است این تصمیم مورد پسند برخی ذی نفعان نباشد. 3.اجرای  سریع و زمان بندی شده متاسفانه بیش از سه دهه است که زئران و مجاوران از بلاتکلیفی بافت پیرامونی حرم در رنج هستند. اصولا یکی از نکات مثبت مصوبه اخیر یک گام رو به جلو رفتن بافت پیرامونی اطراف حرم و خروج  از حالت بن بست است. به نظر می رسد پس از دو گام ذکر شده، ارائه یک برنامه زمان بندی مشخص برای اجرای  پروژه اطراف حرم ضروری است . برنامه زمان بندی شده ای  که تبدیل به مطالبه ملی شود. 4.بودجه ملی برای یک پروژه بین المللی متاسفانه یکی از مسائل بافت پیرامونی حرم تامین منابع مالی و جذب سرمایه گذار بوده است .رویکرد یا مسئله ای که  بانی بخش قابل توجهی از اشتباهات یا عامل و بهانه بخش قابل توجهی از تصمیمات غلط گذشته بوده است  که متاسفانه راه بازگشتی برای آن نیست .اما به نظر می رسد برای جلوگیری از اشتباهات راهبردی بعدی یکی از مهم ترین مسائل تغییر دیدگاه به پروژه اطراف حرم است پروژه ای که  نه تنها مسئله مدیریت شهری یا آستان قدس یا مدیران استان نیست بلکه مسئله ای ملی است که باید بودجه  آن در ابعاد ملی تامین شود. 5.توجه به بافت پیرامونی به عنوان قلب نماد تمدن سازی انقلاب اسلامی شاید اگر به بافت پیرامونی مشهد به عنوان قلب نماد تمدن سازی انقلاب اسلامی نگریسته می شد اکنون با مشهد و بافت پیرامونی دیگری مواجه بودیم بافتی که دچار تغییرات غیرقابل بازگشت نشده بود .به نظر می رسد برای اصلاح و ادامه این مسیر تبدیل شدن این گزاره در دیدگاه مسئولان ملی و محلی به یک مطالبه مردمی در ابعاد ملی بتواند در آینده بافت پیرامونی حرم موثر باشد. 6.توجه به مطالبات رهبر انقلاب رهبر انقلاب حداقل طی 15 سال گذشته به صورت رسمی و غیر رسمی مطالباتی را در باره بافت پیرامونی حرم از تولیت آستان، نماینده ولی فقیه، امام جمعه ،  استاندار و شهردار داشته اند .مطالبات و تذکراتی که اگر بخواهیم واقع  بینانه به آن نگاه کنیم متاسفانه بخش قابل توجه آن همچون  *اکتفا به حداقل سطح موردنیاز و تنها در حد ضرورت برای تملک املاک مردم *خریدحق انتفاع موقوفات منطقه *رعایت حدود و موازین شرعی و قانونی در تملک ها *پرهیز از هرگونه تملک صرفا با هدف تامین نیازهای مالی شهرداری  یا ایجاد پاساژ و فعالیت های تجاری *اولویت حمایت از مالکان بومی منطقه در واگذاری های مصوب *پرهیز از هر گونه اقدام با رویکرد انتفاعی ودرآمدی که موجب مزاحمت اهالی شده و خلاف رضایت آن ها باشد. *لزوم حفظ و تقویت اعتماد عمومی  به عنوان پشتوانه های سازندگی مدیریت شهری بر زمین مانده و در واقع بین آن چه پیاده شده و مطالبات رهبر انقلاب آن چنان فاصله وجود دارد که به نظر می رسد متولیان دانسته یا نادانسته راه را برخلاف نکات رهبر انقلاب اجرایی کرده اند.مطالباتی که اگر در همان میانه دهه 80 به درستی پیاده و اجرایی می شد اکنون با شرایط فعلی مواجه نبودیم گرچه بخش قابل تامل سرفصل هایی که به اختصار آمد دیگر از دست رفته اما با توجه به عزم دوباره برای سامان دهی بافت پیرامونی حرم مطهر به نظر می رسد مطالبات هفت گانه رهبر انقلاب باید در ادامه مسیر مد نظر جدی متولیان امر قرار گیرد.