بازگشت به مذاكره؛ بايدن- روحاني؟

آرمان ملی- محمدهادی علیمردانی: اگرچه انتظار می‌رفت با حضور جو بایدن در کاخ ریاست‌جمهوری آمریکا، بازگشت به توافقنامه برجام و رفع تحریم‌های ایران با سرعت زیادی انجام شود، توقعات دو کشور از طرف مقابل به مانعی برای گام برداشتن در مسیر تنش‌زدایی تبدیل شده است. با این وجود به نظر می‌رسد مسیر دیگری نیز برای پایان دادن به اختلافات وجود داشته باشد. شاید بتوان امیدوار بود با دیدار روسای جمهوری ایران و آمریکا، اعتماد از بین رفته میان دو کشور احیا شود. 27 می 1986 روحانی با اولیور نورث مشاور رونالد ریگان دیدار کرد و در سال گذشته زمزمه‌های تلاش برای گفت‌وگوی روحانی با ترامپ نیز به گوش می‌رسید اما این امر محقق نشد. شاید حالا زمان مناسبی باشد تا روحانی در اقدامی مشابه آنچه 35 سال پیش رخ داد، این‌بار با رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده گفت‌وگو کند.
  ادامه تنش
در مدت کوتاهی که از پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا گذشته است، سخنان زیادی پیرامون بازگشت آمریکا به برجام و مذاکره مجدد با این کشور به میان آمده است. بسیاری از سخنان مقامات آمریکایی نشان از علاقه آنان به کاهش تنش‌ها با ایران است. همچنین انتصاب چهره‌های موافق با توافق برجام در سمت‌های مختلف وزارت خارجه ایالات‌متحده، سبب می‌شود، رویکرد کلی این کشور در روابط با ایران، مبتنی بر کارشکنی‌های نظیر آنچه در دولت ترامپ انجام گرفت، نباشد. بایدن و اطرافیان او نیز بارها نشانه‌های مثبتی پیرامون افزایش روابط با ایران نشان داده‌اند. با این وجود درعمل اقدام خاصی برای کاهش فشارهای ظالمانه بر ایران انجام نشده است. آمریکا در هفته‌های اخیر خواهان مذاکره مجدد میان دو کشور بوده و علاقه دارد مسائلی مانند حضور منطقه‌ای ایران را مورد مذاکره قرار دهد اما مقامات ایرانی بارها مخالفت خود با این امر را اعلام کرده‌اند.
  همه طرف‌ها دور یک میز 


از سوی دیگر، ایران نیز گذشته از نپذیرفتن شروط آمریکا برای مذاکره مجدد، معتقد است ابتدا آمریکا باید به تعهدات برجامی خود جامه عمل بپوشاند و پس از آن ایران با بازگشت به تعهدات برجام، گام‌های دیگری را برای تنش‌زدایی از روابط خارجی ایران برخواهد داشت. با این وجود خبرهای خوبی از سوی رسانه‌های اروپایی در زمینه مذاکره مجدد به گوش می‌رسد. به نقل از اقتصادآنلاین، یک منبع آگاه به رویترز گفت: «ایران نشانه‌های دلگرم‌کننده‌ای درباره ازسرگیری دیپلماسی هسته‌ای بروز داده است. منبع دیپلماتیک فرانسوی گفت ایران طی روزهای گذشته نشانه‌های دلگرم‌کننده در مورد ازسرگیری دیپلماسی هسته‌ای و آغاز مذاکرات غیررسمی داده است. همه چیز در مسیر درست پیش می‌رود و در این هفته سیگنال مثبت از سوی ایران داشته‌ایم. قرار بوده است تا قبل از عید نوروز همه طرف‌ها دور یک میز جمع شوند.»
  علیه بی‌اعتمادی
به‌نظر می‌رسد برای رفع مشکلات میان دو کشور، نیاز به پلی ارتباطی وجود دارد تا پیش از اقدامات عملی دو کشور در زمینه بازگشت به برجام یا مذاکره، بخشی از بی‌اعتمادی‌های ناشی از عملکرد دولت بایدن رفع شود. آمریکا و ایران با مسائلی در داخل دو کشور دست و پنجه نرم می‌کنند که مانع دو طرف برای آغاز فصل جدیدی از تنش‌زدایی می‌شود. در همین راستا باید به دنبال مسیر جدیدی برای افزایش اعتماد دیپلماتیک بود. این امر زمانی ضرورت پیدا می‌کند که اندک زمانی تا انتخابات ریاست‌جمهوری ایران باقی مانده و احتمال دارد، انجام مذاکرات با تغییر تیم مذاکره‌کننده با دشواری مواجه شود.
  دیدار روسای جمهوری ایران و آمریکا
برخی از رسانه‌های آمریکا نیز راهی را برای پایان تعارفات دو کشور و قرار گرفتن در کنار میز مذاکره پیشنهاداتی ارائه داده‌اند. به نقل از آفتاب نیوز، سایت «هیل» نزدیک به کنگره آمریکا در مقاله‌ای با اشاره به اینکه اکنون زمان مناسبی است تا جو بایدن درصدد تلاش برای ملاقات مستقیم با حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران برآید می‌نویسد: «دونالد ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود بار‌ها اعلام کرد که خواستار دیدار مستقیم با حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران است. دو رئیس جمهور در نهایت در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی به تحقق این خواسته نزدیک شده بودند. سی و سه سال پیش، ریگان رئیس‌جمهوری وقت آمریکا مشاوران و دستیارانش را برای ملاقات با گروهی از مقام‌های میانه‌روی ایرانی اعزام کرد. روحانی که در آن زمان مشاور ارشد سیاست خارجی و مرد جوان ۳۷ ساله‌ای بود هدایت تیم مذاکره‌کننده ایرانی را برعهده داشت. امروز بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای ایجاد شده و زمان خوبی فرارسیده تا بایدن از آن استفاده کند و با بهره‌گیری از دستورالعمل ریگان - بایدن ملاقات با روحانی را ترتیب دهد.» این منبع فرانسوی همچنین تصریح کرد که هدف این است که همگی تا پیش از آغاز نوروز پای میز مذاکره بیایند.