روزنامه وطن امروز
1399/12/25
حماقت این چهارشنبه‌سوری
مصطفی خدابخشی: چهارشنبه آخر سال فرا رسید تا یک بار دیگر موجی از نگرانی دامنگیر خانواده‌ها شود. «چهارشنبه‌سوری»؛ عنوان ترسناکی که از یک مراسم نمادین دورهمی اکنون تبدیل به یک جنگ تمام‌عیار شده است. در حالی که این سنت دیرینه مردم ایران‌زمین با قاشق‌زنی و خوردن آجیل شب چهارشنبه‌سوری همراه بود اما در سال‌های اخیر این جشن بوی خون و دود و سوختگی به خود گرفته تا یک لذت آنی، یک عمر پشیمانی را با خود به همراه آورد. امسال با وجود آنکه شرایط کرونایی اجازه تجمع افراد در کنار آتش را نمی‌دهد و ترس از این بیماری مرگبار مردم را به خانه‌نشینی مجبور می‌کند اما برخی اخبار حکایت از سوختگی شدید یا قطع عضو نوجوانان بر اثر استفاده از مواد محترقه دارد. به منظور آشنایی خانواده‌ها و جوانان با خطرات آتش‌بازی‌های نامتعارف در چهارشنبه‌سوری، گفت‌وگویی با جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران انجام دادیم. * آقای ملکی! به مراسم چهارشنبه‌سوری نزدیک می‌شویم و خانواده‌ها نگرانی شدیدی از سلامت فرزندان‌شان دارند. این مراسم در شرایط حاضر یک جشن است یا یک جنگ؟ در روزهای پایانی هر سال با التهاب ناشی از فرارسیدن جشن چهارشنبه‌سوری مواجه هستیم. در سال‌های قبل یعنی 8-7 سال پیش، این جشن کاملا از مفهوم اصلی خود خارج و به یک شبه‌جنگ تبدیل شده بود. در واقع با توجه به نوع آتش‌بازی‌های صورت گرفته، جز تعدادی از جوانان که رفتار هیجانی دارند، مابقی مردم از این جشن لذت چندانی نمی‌برند. اگر فلسفه این جشن را بخوانیم می‌بینیم بخش‌های مختلفی در آن بوده، از جمله فال‌گوش ایستادن، قاشق‌زنی، خوردن آجیل شب چهارشنبه‌سوری، تبخ غذای مخصوص، شاهنامه‌خوانی و بخش کوچک هم به آتش‌بازی اختصاص داشت اما امروز تمام اجزای این جشن به کنار گذاشته شده و صرفا به آتش‌بازی آن هم در بدترین شکل ممکن آن پرداخته میشود. باید بپذیریم این یک جشن قدیمی و باستانی است اما رها شدن آن نیز به هیچ عنوان درست نیست، چرا که می‌تواند جوانان را با خطر جدی روبه‌رو کند. * آیا همچنان آمار و ارقام ناشی از سوانح مربوط به این شب دارای شیب صعودی است؟ در سال‌های اخیر به دلیل مجموعه اقدامات فرهنگی و آموزشی صورت گرفته تا حدودی رقم سوانح این شب کاسته شده اما هنوز با نقطه آرمانی فاصله داریم. ما باید یک جشن ساده، خاطره‌انگیز و بدون حادثه داشته باشیم. * برای دستیابی به این موضوع چه باید کرد؟ من به عنوان کارشناس ایمنی، ۲ راهکار را متصور هستم. یکی رویکرد بلندمدت که باید کارگروهی قوی متشکل از جامعه‌شناسان، روانشناسان، قانون‌گذاران و کسانی که در حوزه جوانان و نوجوانان دخیل هستند، ایجاد شود تا با برنامه‌ریزی مناسب و انجام اقدامات فرهنگی، مجموعه خطرات و خسارت‌های ناشی از این شب را به کمترین حد ممکن رساند. ما در مواجهه با چهارشنبه‌سوری باید یک نگاه بلندمدت داشته باشیم نه اینکه همزمان با رسیدن به چهارشنبه‌سوری تازه یادمان بیفتد باید پیشگیری کنیم. * ما می‌بینیم چنین جشن‌هایی در دیگر کشورها نیز وجود دارد اما سوانح آنها بشدت پایین‌تر است. کاملا درست است، چرا که آنها برنامه‌ریزی مناسبی را برای برگزاری جشن‌های خود دارند. در آن کشورها دولت‌ها در موضوع دخیل می‌شوند تا بتوانند کنترل لازم را ایجاد کنند. جشن‌ها در این دست از کشورها به عنوان یک جاذبه توریستی شناخته میشود، چرا که تمام شرایط ایمنی مورد توجه است، هر چند که در مواردی حوادثی هم رخ می‌دهد. متاسفانه در کشور ما در حوزه ایمنی موفق عمل نشده، چرا که نوع سیاست‌گذاری و نوع مدیریت سلیقه‌ای است و با تغییر یک مدیریت و روی کار آمدن مدیریت جدید، رویه‌ها تغییر می‌کند و خط مشی کلی و مشخصی وجود ندارد. در نتیجه ما همیشه پناه می‌بریم به راهکار کوتاه‌مدت که 10 روز مانده به چهارشنبه‌سوری چند کارشناس در صداوسیما صحبت کنند و چند رسانه در این موضوع مطلب بنویسند. در نهایت نیز دست به دامن خانواده‌ها می‌شویم که خودتان مواظب بچه‌های‌تان باشید و کمک کنید این شب با حادثه کمتر یا حداقل میزان خسارت برگزار شود. * توصیه‌های شما برای مدیریت کوتاه‌مدت چهارشنبه‌سوری چیست؟ من از خانواده‌ها می‌خواهم کنار هم باشند و تا جایی که امکان دارد خودشان این مراسم را برگزار کنند و مانع از حضور فرزندان‌شان در سطح خیابان‌ها شوند. در چنین جشن‌هایی خانواده‌ها بیشتر می‌توانند فرزندان‌شان را کنترل کنند. باید خانواده‌ها به این نکته توجه داشته باشند که این جشن از روال عادی خارج شده و هم‌اکنون در آن فقط به آتش‌بازی می‌پردازند، آن هم نه آتش‌بازی معمول و متعارف. خانواده‌ها باید به این نکته توجه داشته باشند که ترقه‌ها و نارنجک‌های دست‌ساز ترکیبی از مواد شیمیایی بسیار خطرناک هستند که می‌تواند سلامت فرزندان‌شان را به خطر بیندازد. اگر خانواده‌ها در کنار هم باشند، اجازه نمی‌دهند فرزندان‌شان دست به کارهای خطرناک بزنند. ما مواردی داشتیم که آتش‌هایی را درست کردند که 6 متر ارتفاع داشته و طبقه دوم ساختمانی را به آتش کشیده بود. یا کابل‌های برق بالای آنها آتش گرفته بود. این دیگر چه جشنی است که باعث آتش زدن زندگی دیگران میشود؟ * در این شب متاسفانه افراد سالخورده و بیمار هم بسیار آزار می‌بینند. بله! مواردی داشتیم که افراد مسن در خانه دچار ناراحتی اعصاب شدند یا خانمی که باردار بوده برای فرزندش مشکلاتی ایجاد شد. جوانان و نوجوانان ما باید توجه داشته باشند نارنجک‌هایی که می‌زنند بسیار خطرناک است و می‌تواند سلامت بسیاری از افراد را به خطر بیندازد. از سوی دیگر در این مراسم آسیب‌های زیادی به زیرساخت‌های شهری وارد میشود، از جمله آتش گرفتن کابل‌های برق و درختان و از بین رفتن آسفالت خیابان‌ها. * در پاره‌ای موارد مشاهده شده به دلیل انداختن اجسامی در آتش، انفجارهایی رخ می‌دهد و کسانی که اطراف آن هستند بشدت دچار آسیب می‌شوند، در این زمینه چه توصیه‌ای دارید؟ ما از مردم می‌خواهیم در کنار آتش‌هایی که خودشان روشن نکرده‌اند، قرار نگیرند. موارد زیادی سال‌های قبل داشتیم که فرد حین عبور از خیابان و با دیدن آتش برای اینکه چند دقیقه‌ای لذت ببرد نزدیک آن شده، غافل از اینکه چند دقیقه قبل افرادی مواد محترقه یا قوطی‌های اسپری داخل آتش انداخته‌اند. در مواقعی انفجار این مواد باعث ایجاد ترکش و برخورد آن به بدن افراد میشود و آسیب‌های جدی به بار می‌آورد. چند سالی است که چیزی به نام بالن آرزوها در شب چهارشنبه‌سوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بالن به کابل‌های برق برخورد می‌کند و خود زمینه آتش‌سوزی میشود. در مواردی مشاهده شده بالن به شاخه درخت گیر کرده و درخت را به آتش کشیده است و نهایتا شعله‌های آن به داخل خانه‌های مجاور سرایت کرده است. به همین راحتی با یک بالن آرزو، آرزوهای خیلی افراد دیگر به باد می‌رود. ۲ سال قبل خانم میترا حجار، بازیگر سینما نیز دچار حادثه‌ای مشابه شد. وی گفت یکی دو روز مانده به چهارشنبه‌سوری از سر لوکیشن به منزل آمدم و در حال استراحت بودم. همسایه‌ها بشدت من را صدا می‌کردند. وقتی در بالکن را باز کردم دیدم بالکن آتش گرفته و آتش ناشی از آن به داخل خانه آمده و پرده‌ها را شعله‌ور کرده است. طبق بررسی‌ها مشخص شد یک بالن آرزو در بالکن ایشان افتاده و لوازمی که در بالکن بوده شعله‌ور شده و در نهایت آتش به داخل منزل سرایت می‌کند. به همین راحتی بالن آرزوهای یک نفر که بسیار بی‌پایه و اساس است، می‌تواند آرزوهای واقعی یکسری افراد را از بین ببرد. همچنین بهتر است در این روزها مردم ماشین‌های‌شان را در پارکینگ‌ها یا در مکان‌های کم‌خطر پارک کنند تا خدای نکرده خودروهای‌شان دچار حریق نشود. * در این چند روز حادثه‌ای گزارش شده است؟ مواد محترقه و اکلیل سرنج‌ها، متشکل از مواد شیمیایی بسیار خطرناک است. بعضی از این مواد اینقدر حساس هستند که حتی از طریق انتقال حرارت دست می‌توانند آسیب‌زا شوند. چند روز پیش حادثه‌ای را در تهران داشتیم؛ پسر بچه‌ای 12 ساله این مواد را دستش نگه داشته بود که بر اثر انفجار آن متاسفانه ۲ انگشتش قطع شد. باید این نکته را نیز متذکر شد که انفجار 250 گرم از این مواد می‌تواند یک اتاق بزرگ را به صورت کامل تخریب کند. ما مواردی داشتیم که چندین کیلو از این مواد را نگهداری می‌کردند. حال تصور کنید این مواد اگر منفجر می‌شد چه اتفاق دردناکی رقم می‌خورد؟ این نکته نیز قابل تامل است که هر سال نگرانی‌مان در این ایام فقط چهارشنبه‌سوری بود که طی آن خدای نکرده مردم دچار مشکل نشده و آسیبی به کسی وارد نشود اما امسال علاه بر این، موضوع کرونا نیز مطرح است. باید دقت کنیم دورهمی‌هایی که در کنار خیابان ایجاد میشود از ظرفیت بالایی برای انتقال ویروس برخوردارند. مخصوصا که الان این ویروس جهش‌یافته هم در ایران در حال گردش است. پروتکل‌ها حتما باید رعایت شود تا کسی در این ایام به دلیل بی‌مبالاتی دچار بیماری نشود. * آقای ملکی! آیا خودتان در مراسم چهارشنبه‌سوری حضور پیدا می‌کنید؟ بگذارید اینطور بگویم که هیچ کس مخالف شاد بودن و جشن گرفتن مردم نیست. اگر من آتش‌نشان این حرف‌ها را می‌زنم دنبال این هستم که آسیبی به مردم در آستانه سال نو وارد نشود و جشن‌شان به عذاب و ماتم ختم نشود. خود ما نیز از این شب خاطرات زیادی داریم ولی من مدت 20 سال است دیگر وقت این را نداشتم در این مراسم باشم. اگر وقت کنم حتما شب چهارشنبه‌سوری با خانواده‌ام شادی خواهم کرد اما یقینا شادی‌ای که من به عنوان یک کارشناس ایمنی انجام می‌دهم با شادی خیلی‌های دیگر متفاوت است. فقط یک مقدار تلاش ما بر این است که خاطره‌ای تلخ در این زمینه نداشته باشیم. * آخرین توصیه شما به مردم چیست؟ لازم است و باید به مردم، جوانان و نوجوانان بگویم که چه چیز را می‌خواهید معامله کنید؟ لذت یک‌ساعته پرریسک در سطح خیابان این ظرفیت را دارد که آسیب‌های جدی به افراد وارد کند. اگر خدای نکرده خودمان یا دیگران آسیب ببینیم، سوختگی ایجاد شود یا قطع عضوی حادث شود، چگونه می‌توان آن را جبران کرد؟ آیا این لذت به یک عمر پشیمانی می‌ارزد؟ *** توقیف خودروهای متخلف در چهارشنبه‌سوری تا پایان تعطیلات نوروز فرمانده ناجا اعلام کرد خودروهای متخلف در چهارشنبه‌سوری تا پانزدهم فروردین‌ماه توقیف خواهند بود. سردار حسین اشتری در جمع خبرنگاران درباره تمهیدات پلیس برای چهارشنبه‌سوری گفت: پلیس در این ایام در آماده‌باش خواهد بود و به خانواده‌ها نیز توصیه می‌کنیم مراقب سلامت خود و فرزندان‌شان باشند و مانند سال‌های گذشته، همکاری لازم را با پلیس داشته باشند تا دچار حادثه‌ای نشوند. وی با طرح این پرسش که چرا عده‌ای زندگی و عمر خود را با اتفاقات تلخ در چهارشنبه‌سوری خراب می‌کنند، اظهار کرد: پلیس هم در همه شهرها و محل‌هایی که مورد نظر است حضور دارد و در آماده‌باش است. اگر افرادی تخلف کنند و خودرویی باشد که تخلفی را انجام دهد، خودروی متخلف تا پانزدهم فروردین‌ماه توقیف خواهد شد. *** مرگ ۳ شهروند و مصدومیت ۲۲۷ نفر بر اثر انفجار مواد محترقه سخنگوی سازمان اورژانس از مصدومیت ۲۲۷ نفر بر اثر انفجار مواد محترقه خبر داد. مجتبی خالدی اظهار داشت: متأسفانه در آستانه چهارشنبه آخر سال، شاهد افزایش تعداد مصدومان مرتبط با این روز هستیم و تاکنون ۲۲۷ نفر مصدوم در سراسر کشور داشته‌ایم که ۶۰ نفر آنها هنوز در مراکز درمانی هستند و متأسفانه ۳ نفر آنها فوت شدهاند. وی افزود: از ۳ نفر فوتی مرتبط با حوادث چهارشنبه‌سوری، ۲ نفر(۲ مرد ۳۱ و ۳۵ ساله) در شهرستان بانه بودند و یک نفر (دختر 6 ساله) در شهرستان تبریز بوده است. وی تصریح کرد: ۱۳ درصد مصدومان حوادث مرتبط با چهارشنبه آخر سال دچار قطع عضو شدند، ۲۷ درصد چشمان‌شان آسیب دیده است، ۳۴ درصد دچار سوختگی شدهاند و مابقی آنها دچار دیگر آسیب‌های جسمی شدهاند. ۱۴ درصد از مصدومان عابران پیاده بودند و ۸۶ درصد افرادی بودند که در حال استفاده از مواد محترقه بودند. وی با بیان اینکه متأسفانه روند افزایشی تعداد مصدومان از اول اسفند شروع شده و بیشترین رنج سنی بین ۶ تا ۱۸ سال هستند، تصریح کرد: ۹۲ درصد مصدومان آقا و ۸ درصد خانم هستند. خالدی با اشاره به بیشترین استان‌های درگیر حوادث چهارشنبه آخر سال، گفت: بیشتر مصدومان مربوط به تهران، آذربایجان شرقی و مرکزی و کمترین مصدومان مربوط به هرمزگان و کرمان بوده است.
