دکتر محمود بهمنی

رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلات

کووید ۱۹ تاثیر بسیار ﻣﺨﺮبی ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﻲ وارد کرد. در این میان پیامدهای اقتصادی- اجتماعی کووید ۱۹ بر سیستمهای کشاورزی قابل توجه است. ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی کووید ۱۹ در بخش ﻛﺸﺎورزیِ کشورهای در حال توسعه به شدت اﺣﺴﺎس میﺷﻮد. کووید ۱۹ ﺗﻬﺪﻳﺪی ﺟﺪی ﺑﺮای اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬاﻳﻲ و ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻓﻘﻴﺮ ﻣﺤﺴﻮب میﺷﻮد، ﭼﺮا ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎی ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺸﺎورزی آﻧﻬﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮی ﺑﺮای ﺗﺎب آوری در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮک ﺷﺪﻳﺪ اﻗﺘﺼﺎدی را دارد. طبق برخی گزارشات، کاهش ۲۰ درصدی قیمت محصولات کشاورزی در پیکاهش سفرها و طبعاً بسته شدن هتلها و رستورانها در جهان در ابتدای شیوع کرونا انعطاف پذیری این سیستم را شدیداً به چالش کشیده است. ﺗﺪاﺑﻴﺮ اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه برای مقابله با کرونا، باعث اختلال در ﻋﺮﺿﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﻳﻲ ﻛﺸﺎورزی ﺑﻪ ﺑﺎزار و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن، ﭼﻪ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﭼﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺮزﻫﺎ شد. ﺑﺨﺶ کشاورزی در ﺣﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺎﺳﻲ در میزان ﺗﻘﺎﺿﺎ و نوع کالاهاﺳﺖ. اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﺮ اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬایی و از طرف دیگر ﻣﻌﻴﺸﺖ تولیدکنندگان زﻧﺠﻴﺮه ﻋﺮﺿﻪ محصولات غذایی آﺳﻴﺐرﺳﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدی ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ تصمیمات ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت، ﻣﻴﺎن ﻣﺪت و ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت دولتها ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. در میان محصولات کشاورزی، ﺑﺎزار ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺴﺎدﭘﺬﻳﺮ ﺑﻴﺶ از سایر محصولات ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار گرفته است. آبزیان به عنوان یکی از فسادپذیرترین محصولات کشاورزی تاثیر بیشتری را از کووید ۱۹ دریافت مینمایند. از سوی دیگر تولیدات آبزی پروری به مولفه های متنوع چه در زمینه نهاده های مورد نیاز برای خوراک، چه از نظر استانداردهای توزیع و عرضه و چه از نظر آیتم های اقتصادی و اجتماعی برای مصرف کنندگان در جهت بازارپسندی وابسته است. فعالیتهای شیلاتی کشور ما در سالهای اخیر در مسیر رشد قرار داشت به طوری که میزان صید آبزیان در کشور از ۵۱۴ هزار تن در سال ۱۳۹۲ به ۷۷۵ هزار تن در سال ۱۳۹۸ افزایش یافت که رشد ۵۰ درصدی در این زمینه در بازه زمانی ۶ ساله قابل مشاهده است. همچنین تولیدات آبزی پروری کشور نیز در همین بازه زمانی از ۳۷۰ هزار تن به ۵۲۶ هزار تن رسیده که افزایش ۴۲ درصدی را تجربه کرده است. ولی برای سال ۱۳۹۹ احتمال تاثیرپذیری تولید آبزیان از بحران کرونا وجود دارد و در صورت محقق نشدن افزایش تولیدات، این سوال مطرح میشود که آیا شیوع کرونا و محدودیت های ناشی از آن بر این روند رشد پیش بینی شده در برنامه های توسعه ای تاثیرگذار بوده است یا نه.تنوع محصولات شیلاتی و شرایط صید و پرورش گونه های مختلف از نظر زیستگاه و الزامات مورد نیاز، باعث تغییر در میزان آسیبپذیری احتمالی فعالیتهای شیلاتی بر اثر کرونا خواهد شد. به همین دلیل لازم است فعالیتهای مختلف در زنجیره تولید و عرضه آبزیان به تفکیک و به طور اختصاصی مورد بررسی قرار گیرند.