گروه صنعت و تجارت: کارنامه تجارت ایران در مجموع ۱۱ ماه سال جاری، ۱۳۴ میلیون تن کالا به ارزش ۶۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده که سهم صادرات ۱۰۳ میلیون و ۹۰ هزار تن به ارزش ۳۱ میلیارد و ۱۹۸میلیون دلار و سهم واردات ۳۰ میلیون و ۸۱۸ هزار تن کالا به ارزش ۳۴ میلیارد و ۳۲۱ میلیون دلار بوده است. براساس گزارش «عملکرد تجارت ایران با اوراسیا طی ۱۱ ماهه ۱۳۹۹» که از سوی معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق تهران منتشر شده است، ارزش تجارت کالایی بدون احتساب نفت خام ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا طی ۱۱ ماه نخست ۱۳۹۹، حدود ۱.۹ میلیارد دلار بوده که نزدیک به ۳ درصد از کل ارزش تجارت ایران طی ۱۱ ماهه ۱۳۹۹ را تشکیل میدهد و نسبت به مدتزمان مشابه سال ۱۳۹۸، حدود ۹.۴ درصد کاهشیافته است. همچنین براساس این گزارش، طی ۱۱ ماه نخست ۱۳۹۹، حدود ۲.۴ میلیون تن کالا بدون احتساب نفت خام به ارزش ۹۳۳ میلیون دلار ۳ درصد از کل ارزش صادرات کالایی (بدون احتساب نفت خام) به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا صادرشده که نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۸، به لحاظ وزنی و ارزشی به ترتیب با کاهش ۱۷ درصدی و ۴ درصدی همراه بوده است.

واردات کالایی ایران نیز طی مدت مذکور از کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا حدود ۲.۹ میلیون تن به ارزش یک میلیارد دلار بوده (۳ درصد از کل ارزش واردات کالایی) که نسبت به ۱۱ ماه ۱۳۹۸ به لحاظ وزنی افزایش یکدرصدی را تجربه کرده و به لحاظ ارزشی حدود ۱۴ درصد کاهشیافته است. در همین مدت، صادرات ایران به دو کشور ارمنستان و روسیه از سایر کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا بیشتر بوده است و در مقایسه با سال گذشته، افزایش ۱۵ و ۲۱ درصدی را تجربه کرده است. براساس این گزارش، مقدار وزنی صادرات ایران به دو کشور بلاروس و روسیه با افزایش ۲۱ درصدی و ۱۵ درصدی همراه بوده و صادرات ایران به مقصد سایر کشورهای ارمنستان، قرقیزستان و قزاقستان با افت وزنی مواجه شده است. همچنین بهجز کشورهای روسیه و بلاروس، صادرات ایران به سایر کشورهای اتحادیه اوراسیا ازلحاظ ارزشی با کاهش همراه بوده است.

بیشترین میزان واردات ایران هم میان کشورهای اوراسیا از کشور روسیه و به ارزش ۹۵۴ میلیون دلار بوده است. این مقدار نسبت به ۱۱ ماهه ۱۳۹۸ حدود ۷ درصد کاهشیافته است. براساس گزارش معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق تهران، گرچه تراز تجاری ایران طی ۱۱ ماهه ۱۳۹۹ با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا منفی ۸۴ میلیون دلار بوده، اما این مقدار نسبت به ۱۱ ماهه ۱۳۹۸ با بهبود ۱۲۲ میلیون دلاری همراه بوده است. بخشی از این بهبود به دلیل افزایش صادرات و کاهش واردات بهطور همزمان (در کشورهای بلاروس و روسیه) و بخشی از آن تنها به دلیل کاهش بیشتر واردات نسبت به صادرات (قرقیزستان، قزاقستان و ارمنستان) بوده است.

به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، اتحادیه اقتصادی اوراسیا ۸۵۰ میلیارد دلار با کشورهای دنیا تجارت دارد که ۵۱۸ میلیارد دلار صادرات و ۳۳۱ میلیارد دلار واردات را شامل میشود و سهم ایران ۲.۵ میلیارد دلار است که از این میزان، یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار صادرات به ایران و ۸۲۳ میلیون دلار صادرات از ایران است. ۸۰ درصد صادرات اوراسیا به ایران، محصولات کشاورزی بهویژه غلات و ۶۸ درصد صادرات ایران به اوراسیا، محصولات کشاورزی بهویژه میوه و خشکبار است. پنجم آبان سال ۹۸ موافقتنامه میان ایران و اتحادیه اروپا آسیا به امضا رسید. از سال ۹۳ که اتحادیه اوراسیا تشکیل شد، ایران جزو اولین کشورهایی بود که وارد مذاکره شد و در یازدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق تهران، حمید زادبوم رئیس سازمان توسعه تجارت از آغاز تجارت آزاد با اوراسیا از آبان ۱۴۰۱ خبر داد. به گفته زادبوم، کشورهای توسعهیافته و تجارت آزاد را به تجارت ترجیحی ترجیح میدهند. در تجارت آزاد موانع تعرفهای و غیر تعرفهای برداشته میشود، مرحله بعدی اتحادیه گمرکی است که در آن نسبت به کشور ثالثی تعرفه گمرکی تعیین میشود. در مرحله بعدی اتحادیههای اقتصادی قرار دارند که حرکت آزادانه سطح منطقه انجام میشود.

کارنامه تجارت با کشورهای عضو پیمان شانگهای

میزان تجارت ایران با مجموعه کشورهای عضو پیمان شانگهای طی ۱۱ ماه امسال به بیش از ۲۳ میلیارد و ۱۶۵ میلیون و ۹۵ هزار و ۶۷۱ دلار رسید. حجم تجارت خارجی ایران با مجموعه کشورهای عضو پیمان شانگهای بالغ بر ۴۱ میلیون و ۷۴۷ هزار و ۹۹۹ تن کالا به ارزش ۲۳ میلیارد و ۱۶۵ میلیون و ۹۵ هزار و ۶۷۱ دلار رسید. ایران با ۱۱ عضو اصلی و ناظر پیمان شانگهای شامل چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، مغولستان، پاکستان، هند، افغانستان و بلاروس، دارای تجارت فرامرزی است که در این میان بیشترین حجم تجارت ایران با چین به ارزش ۱۵ میلیارد و ۵۱۸ میلیون و هشت هزار و ۴۹۲ دلار است. حجم صادرات ایران به اعضای پیمان شانگهای بالغ بر ۳۳ میلیون و ۳۳۹ هزار و ۱۷۲ تن انواع کالا به ارزش ۱۱ میلیارد و ۱۷۳ میلیون و ۶۵۰ هزار و ۳۸۹ دلار بوده است که بیشترین میزان صادرات ایران به چین با ۶ میلیارد و ۷۲۴ میلیون و ۱۰۱ هزار و ۹۸۳ دلار و کمترین صادرات هم به مغولستان با ۴۱۲ هزار و ۸۰۹ دلار بود. ایران در مجموع هشت میلیون و ۴۰۸ هزار و ۸۲۷ تن کالا از اعضای پیمان شانگهای طی ۱۱ ماه ۹۹ واردات داشته که این میزان از نظر ارزش بالغ بر ۱۱ میلیارد و ۹۹۱ میلیون و ۴۴۵ هزار و ۲۸۲ دلار بوده است. بیشترین واردات ایران از چین به ارزش هشت میلیارد و ۷۹۳ میلیون و ۹۰۶ هزار و ۵۰۵ دلار و کمترین میزان واردات هم از مغولستان با دو میلیون و ۴۴۸ هزارو دو دلار بود.

سبد صادرات کالاهای ایران به مجموعه کشورهای پیمان شانگهای بسیار متنوع است که شامل انواع ماهی و محصولات دریایی، سبزیجات، میوه، پارچه و مصنوعات نساجی، انواع ماشین آلات صنعتی و کشاورزی، لوازم خانگی، فرش گلیم، محصولات پتروشیمی، پسته و آجیل می شود و محصولات وارداتی نیز اغلب مواد اولیه صنعتی، قطعات ماشین آلات، گوشت، دارو، محصولات شیمیایی، تجهیزات پزشکی، قطعات و لوازم یدکی خودرو، انواع پارچه و مصنوعات هستند. ایران از نخستین کشورهایی بود که بعد از مغولستان به عنوان ناظر به عضویت این سازمان درآمد و درخواست عضویت رسمی خود را ۱۲ سال قبل ارایه کرد، اما هنوز این عضویت قطعی نشده است. چین و روسیه قدرت های تعیین کننده در سازمان همکاری شانگهای و اصلی ترین شرکای تجارت فرامرزی با ایران محسوب می شوند، بنابراین چشم انداز مناسبی از روابط تجاری میان ایران و کشورهای عضو پیمان شانگهای می توان تصور کرد.