روزنامه خراسان
1399/12/27
روزنامه خراسان 112 ساله شد
ملک‌الشعرا بهار، دکتر شریعتی، استاد شفیعی‌کدکنی، حسن عمید و فخرالدین حجازی در تحریریه خراسان چه نقشی برعهده داشتند؟ جواد نوائیان رودسری – انتشار روزنامه خراسان، روزنامه‌ای که با تمام فراز و نشیب و وقفه‌های انتشارش، تا امروز 112 سال را گذرانده‌است، واکنشی به شرایط پراختناق دوران استبداد صغیر بود؛ سیدحسین اردبیلی، از مبارزان مشروطه‌خواه با همکاری ملک‌الشعرا بهار که تنها 23 سال داشت، در اقدامی شجاعانه، روز 27 اسفندماه سال 1287، دست به انتشار روزنامه خراسان زدند؛ آن‌ها می‌خواستند چراغ آزادی‌خواهی در شرق ایران، همچنان روشن بماند و ماند. پرچم دار مشروطه خواهی خراسان در روزهای سخت و تاریک حکومت محمدعلی‌شاه، پرچم دار مشروطه‌خواهی در شرق ایران بود؛ مشهدی‌های وطن‌دوست، اخبار مربوط به وقایع دیگر شهرها را از طریق خراسان پی می‌گرفتند و حتی بعد از فتح پایتخت توسط قوای مردمی، این روزنامه خراسان بود که جزئیات آن حماسه ماندگار را به گوش خراسانیان می‌رساند. طی آن 24 شماره طلایی که از اواخر اسفند 1287 تا مردادماه 1288 به زیور طبع آراسته شد، از اخبار روزمره شهر، تا نامه مستقیم مراجع عالی‌مقام نجف اشرف به روزنامه، آگهی‌های مربوط به فروش کتاب و نامه سرگشاده روزنامه خراسان با هماهنگی انجمن ایالتی که به صورت مخفی فعال بود، به 9 سفارتخانه در تهران، انتشار یافت. رویکرد مردمی روزنامه خراسان در دوره جدید انتشارش، از اول تیرماه 1328 تا امروز، ریشه در همان مردم‌گرایی 112 سال قبل دارد؛ این یک حقیقت انکارناپذیر است که خراسان، از همان ابتدای انتشار، یک روزنامه مردمی بود. امروز و در جشن تولد روزنامه خراسان کهن‌سال، می‌خواهیم با هم بر فعالیت شخصیت‌های نامی این خطه در روزنامه خراسان، مروری داشته باشیم؛ بزرگانی که هر کدام، در برهه‌ای از تاریخ روزنامه، با آن همراه شدند و به فعالیت در آن پرداختند؛ هر چند که این اسامی، تنها گزینشی از یک فهرست بلندبالاست. ملک‌الشعرا بهار (1330-1265 خورشیدی) شاعر، سیاستمدار، روزنامه‌نگار و ادیب نامدار خراسانی بود که در مشهد به دنیا آمد. محمدتقی بهار، در 20 سالگی به ملک‌الشعرایی آستان‌قدس رضوی رسید و از آن زمان، با نام ملک‌الشعرا بهار مشهور شد. وی از هواخواهان سرسخت مشروطه در مشهد بود و با آزادی‌خواهان این شهر، همکاری نزدیکی داشت. پس از تأسیس روزنامه خراسان در 27 اسفند 1287، ملک‌الشعرا به عنوان یکی از همکاران اصلی روزنامه، مشغول فعالیت شد و برخی از مهم‌ترین اشعار خود را، مانند «کار ایران با خداست»، برای نخستین‌بار در آن منتشر کرد. برخی از احتمال سردبیری بهار در روزنامه خراسان سخن گفته‌اند. او بین سال‌های 1287 تا 1288 در انتشار روزنامه خراسان نقش داشت و در تحریریه آن فعال بود. دکتر علی شریعتی (1356 – 1312 خورشیدی) استاد دانشگاه، سخنران و نویسنده نامدار معاصر و زاده شهر مشهد بود. دکتر شریعتی هنگامی به همکاری با روزنامه خراسان پرداخت که هنوز وارد دانشگاه نشده‌بود و دیپلم ادبی داشت. وی در سال 1333 همکاری خود را با روزنامه آغاز کرد و این همکاری تا حدود سال 1335، یک‌سال بعد از ورود دکتر شریعتی به دانشکده ادبیات مشهد، ادامه داشت. او نخستین ستون‌نویسی در روزنامه خراسان بود که به صورت اختصاصی، مطالب مشابهی را که امروزه در صفحه تاریخ و اندیشه منتشر میشود، تهیه کرد. از جمله مقالات مشهور دکتر شریعتی در روزنامه خراسان که بعدها در آثارش نیز به آن‌ها پرداخت، مقاله «مکتب واسطه اسلام» است که در بهار سال 1333، طی سه شماره پشت سر هم، در روزنامه خراسان منتشر شد. استاد شفیعی کدکنی (متولد 1318 خورشیدی) استاد نامدار ادبیات و شاعر شیرین سخن خطه خراسان و زاده کدکن است. استاد محمدرضا شفیعی‌کدکنی هنگامی که برای تحصیل از زادگاه خود به مشهد آمد، مدتی را در چاپخانه روزنامه خراسان به کار پرداخت و پس از آن، به عنوان مقاله‌نویس روزنامه، همکاری خود را با آن ادامه داد. اوج دوران همکاری استاد شفیعی‌کدکنی با روزنامه خراسان، سال 1340 خورشیدی بود؛ وی در این سال، چند مقاله تاریخی و ادبی را با نام مستعار «م.سرشک» در خراسان منتشر کرد؛ از جمله یادداشت‌های «به یاد گاندی»، «بیچاره حزین لاهیجی!» و «در مقدم نوروز» که افزون بر بار ادبی و نگارشی بسیار بالا، دربرگیرنده مضامین انتقادی و اجتماعی درخور تحسینی هستند. حسن عمید (1358 – 1289 خورشیدی) ادیب، لغت‌شناس و نویسنده نامدار معاصر که در شهر مشهد به دنیا آمد. او آثار متعددی را در زمینه‌های مختلف ادبی به رشته تحریر درآورده که «فرهنگ عمید»، مشهورترین آن‌هاست. حسن عمید فعالیت‌های روزنامه‌نگاری خود را در چاپخانه خراسان که متعلق به مرحوم شیخ‌احمد بهار و میراث‌‌دار خراسان عهد مشروطه بود، آغاز کرد و به تنظیم سالنامه‌های مشهور خراسان پرداخت. پس از انتشار دور جدید روزنامه، در تیرماه سال 1328، حسن عمید به عنوان نخستین سردبیر رسمی روزنامه خراسان کار خود را آغاز کرد و تا اواسط دهه 1340، این مسئولیت را برعهده داشت. وی در زمره کسانی بود که به دلیل فعالیت علیه حضور بیگانگان در ایران، پس از شهریور 1320، مدتی را به صورت تبعید در تهران گذراند. فخرالدین حجازی (1386 – 1308 خورشیدی) ادیب، سیاستمدار و فعال انقلابی شهر مشهد بود که در سبزوار دیده به جهان گشود. حجازی نثری بسیار قوی و تأثیرگذار داشت. وی از شاگردان استاد محمدتقی شریعتی بود و در انجمن تبلیغات اسلامی مشهد هم فعالیت می‌کرد. حجازی در کنار روزنامه‌نگاری، به شغل معلمی نیز اشتغال داشت. زمان دقیق ورود او به روزنامه خراسان معلوم نیست؛ اما از آن‌جا که روایت‌هایی درباره نقش وی در آغاز همکاری دکتر شریعتی با روزنامه وجود دارد، می‌توان آغاز فعالیت حجازی را اوایل دهه 1330 دانست. او بعدها و در نیمه دوم دهه 1340، به دلیل فعالیت‌های انقلابی ناچار به ترک مشهد شد و همکاری‌اش با روزنامه خراسان هم به پایان رسید. وی نماینده اول مردم تهران در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی و از همکاران دکتر شریعتی در سخنرانی‌های حسینیه ارشاد بود.
سایر اخبار این روزنامه
ساعت های جنجالی سیاستمداران!
خسارت 30 هزار میلیاردی تاخیر در راه اندازی سامانه مودیان
کارورزی سر چهارراه!
پشیمانی، مایه شرمندگی یا تجربه‌ای سازنده؟
پشت پرده یک بحران جدیددر منطقه
آغاز تست انسانی چهارمین واکسن ایرانی کرونا به نام «فخرا»
روزنامه خراسان 112 ساله شد
ضد و نقیض سفر به مشهد
ویژه نامه نوروزی آبنبات با صفحات سرگرمی ویژه بچه های مشهد
ولادت امام حسین(ع) مبارک باد
پرونده عنابستانی به کجا رسید؟
روحانی: تلاش نمی کردیم تورم ایران، ونزوئلایی می شد
دشمنی پیش کسوت تئاتر با نقش‌های بی‌چالش
فرمول شادی در کشورهای مختلف
